- •Пытанні і адказы да экзамена па Гісторыі Беларусі
- •1. Цывiлiзацыйная I фармацыйная тэорыi развiцця грамадства. Тыпы цывiлiзацый. Перыядызацыя сусветнай I айчыннай гiсторыi.
- •3. Станаўленне сярэдневяковай цывiлiзацыi ў Эўропе I Беларусi. Полацкае княства. Кiеўская Русь.
- •4. Барацьба насельнiцтва заходніх зямель Pyci з iншаземнымымi захопнiкамi ў 9 — 13 стст.
- •5. Узнiкненне I распаўсюджванне хрысцiянства. Хрышчэнне Pyci I беларускiх зямель. Культура Беларусi у 9 — 13 стст.
- •6. Асноўныя палiтычныя I эканамiчныя тэндэнцыi ў развццi Заходняй Эўропы I Маскоўскай дзяржавы ў познiм сярэднявеччы (13-14 стст).
- •7. Перадумовы фармiравання I утварэнне адзiнай балцкаславянскай дзяржавы - Вялiкага княства Лiтоускага, Рускага I Жамойцкага.
- •8. Палiтычны лад вкл I яго асаблiвасцi.
- •9. Дынастычная барацьба ў вкл. Крэуская унiя. Пачатак распаўсюджвання каталiцтва у вкл.
- •2. Вкл і Польшча захоўваюць дзяржаўную незалежнасць і самастойнасць.
- •3. Ягайла жэніцца на польскай каралеве Ядвізе, прымае каталіцтва і ўводзіць каталіцтва ў Жамойці.
- •10. Сацыяльна-эканамiчнае развiццё вкл. Аграрная рэформа I канчатковае запрыгоньванне сялян.
- •11. Знешняя палiтыка вкл у часы княжання Вiтаута. Грунвальдская бiтва I яе значэнне.
- •12. Сацыяльны I нацыянальны склад насельнiцтва вкл. Фармiраванне беларускай народнасцi.
- •14. Эўропа на шляху ад сярэднявечча да Новага часу. Зараджэнне капiталiстычных адносiн. Стварэнне каланiяльнай сiстэмы.
- •16. Гуманiзм I Рэфармацыя ў Эўропе I на Беларусi. Дзеячы Рэфармацыi.
- •1) Мастацкую;
- •2) Агульна-культурную;
- •3) Сацыяльную.
- •17. Контррэфармацыя ў Эўропе I Беларусi. Брэсцкая царкоўная ўнiя.
- •18. Войны на тэрыторыi Беларусi у часы Рэчы Паспалiтай (17-18 стст).
- •19. Палiтычны крызiс I спроба рэформ у Рэчы Паспалiтай у канцы 18 ст. Першы I другi падзелы дзяржавы. Канстытуцыя 3 мая 1791 г.
- •20. Паўстанне пад кiраунiцтвам т. Касцюшкi. Трэцi падзел Рэчы Паспалiтай.
- •21. Асноўныя тэндэнцыi палiтычнага I сацыяльна-эканамiчнага развiцця сусветнай гiсторыi ў 19 ст. Фармiраванне iндустрыяльнай цывiлiзацыi.
- •23. Вайна 1812 г. I Беларусь. "Польскае пытанне" напярэдаднi I ў час вайны.
- •24. Грамадска-палiтычны рух на тэрыторыi Беларусi ў першай палове 19 ст. Паўстанне 1830-1831 гг. I яго вынiкi.
- •25. Крызіс прыгонніцтва. Адмена прыгоннага права.
- •26. Паўстанне 1863 г. Беларусі нацыянальны рух у 2 пал XIX ст. .
- •27. Развіццё капіталізма ў Беларусі ў другой пал XIX ст —пач XX ст.
- •28. Роля марксізма і сацыял-дэмакратычнага руху ў грамадка-палітычным жыцці Эўропы I Беларусi ў 19 – пачатку 20 ст.
- •29. Беларуcкі нацыянальны pyx у канцы XIX – пачатку XX стст.
- •30. Фарміраванне беларускай нацыі. Культура Беларусi у 19 – пачатку 20 ст.
- •31. Рэвалюцыя 1905-1907 гг у Pacеі I на Беларусі.
- •32. Сталыпiнскiя рэформы I вынiкi IX правядзення на тер. Беларусi.
- •33. Першая сусветная вайна I Беларусь.
- •34. Лютаўская рэвалюцыя. Усталяванне двоеўладдзя.
- •35. Беларускі нацыянальны рух у 1915 - кастрычніку 1917г.
- •36. Кастрычніцкая рэвалюцыя I ўсталяванне савецкай улады на Беларусі.
- •3 Актам 25 сакавіка лічыліся шэраг дзяржаваў, якія прызналі незалежнасьць Беларусі, у тым ліку Летува, Латвія, Эстонія, Фінляндыя, Украінская Народная Рэспубліка, Чэхаславакія, Турцыя.
- •39. Утварэнне бсср I Літоўска-Беларускай рэспублікі.
- •40. Польска-савецкая вайна 1919-1920 . Рыжскі Mip I яго вынікі.
- •41. Акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі ў часы польска-савецкай вайны (1919-1920). Нацыянальны рух I барацьба супраць польскіх акупантаў.
- •42. Спробы мадэрнізацыі эканомікі ў 20-я гады. Нэп
- •44. Сацыяльна-эканамічнае I кулътурнае жыцце беларускай вескі у 1920-30 гг. Палітыка калектывізацыі I яе вынікі.
- •45. Індустрыялізацыя бсср I яе вынікі.
- •46. Палітыка беларусізацыі I яе вынікі. Развіцце культуры у міжваенны перыяд (1921-1939)
- •47. Масавыя рэпрэсіі 1920-30 гг I на Беларусі
- •48. Палітычнае I сацыяльна-эканамічнае становішчы Заходняй Беларусі.
- •49. Нацыянальна-вызваленчы рух у Заходняй Беларусі ў 1921-1939 гг
- •50. Узмацненне супярэчнасцей памiж эўрапейскiмi дзяржавамi ў канцы 30-х гадоў. Мюнхенскае пагадненне I савецка-германскi дагавор аб ненападзе (1939 г.)
- •51. Пачатак другой сусветнай вайны. Уз’яднанне Заходняй Беларусi з бсср. Сацыялiстычныя пераўтварэннi ў Заходняй Беларусi.
- •52. Пачатак Вялiкай Айчыннай вайны. Абарончыя баi на тэр. Беларусi.
- •53. Акупацыйны рэжым на тэр. Беларусi ў гады другой Сусветнай Вайны.
- •54. Падпольны I партызанскi рух на тэр. Беларусi ў гады другой Сусветнай. Дзейнасць армii Краёва.
- •55. Калабарацыя на тэрыторыі Беларусi у гады другой Сусветнай Вайны.
- •56. Сталiнградская I Курская бiтвы. Пачатак вызвалення Беларусi.
- •57. Вызваленне Беларусi ад нямецка-фашыскiх захопнiкаў. Уклад беларускага народа у разгром фашызма. Канец другой Сусветнай Вайны.
- •58. Міжнароднае становішча пасля другой Сусветнай Вайны. Удзел бсср у стварэнні аан. Пачатак “халоднай вайны”.
- •59. Эканамічнае аднаўленне Эўропы пасля 2 сусветнай вайны. Аднаўленне народнай гаспадаркі бсср у 1945 - сяр. 1950-х гг.
- •60. Грамадска-палітычнае I кулътурнае жыцці бсср у часы аднаулення народнай гаспадаркі (1944- сяр.1960 гг)
- •61. Беларусь у перыяд спроб дэмакратызацыі грамадства I эканамічных рэформ (сяр. 1956-х - сяр. 60-х гг.)
- •62.Нарастанне крызісных з'яу у ссср.
- •64. Крызіс ссср як унітарнай дзяржавы. Прыняцце Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусi.
- •1) Навукова-тэхнічнага прагрэсу, адсюль першачарговая ўвага развіццю машынабудаўнічага комплексу – базы гэтага прагрэссу;
- •2) Структурнай перабудовы эканомікі;
- •3) Актывізацыі чалавечага фактару, павышэння творчай актыўнасці людзей.
- •65. Дасягненне незалежнасці Беларусі. Дэнансацыя саюзнага дагавора 1922 г I ўтварэнне снд
- •66. Дзяржаўнае будаўніцтва ў пачатку канца XX ст I у XXI ст.
- •67. Сацыяльна-экнамічнае развіцце Рэспублікі Беларусь у пачатку XXI ст.
- •68. Незалежная Беларусь на міжнароднай арэне. Утварэнне саюза Беларусі I Pacеi.
31. Рэвалюцыя 1905-1907 гг у Pacеі I на Беларусі.
Пачаткам першай расейскай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі з’явіліся падзеі 9 студзеня 1905г. у Пуцярбургу, калі была расстраляна 140-тысячная дэманстрацыя на чале з папом Гапонам. Загінула 1200 чалавек і было паранена каля 5 тыс.чалавек. Гэтая падзея ўвайшла ў гісторыю як “Крывавая нядзеля”. Вера ў добрага цара была развеяна.
Магутная, нябачная раней хваля выступленяў пратэсту – стачак, вулічных дэманстрацый і маніфестацый рабочых пракацілася па ўсёй Расейскай імперыі. Забастоўкі салідарнасці 11-15 студзеня 1905г. прайшлі ў Мінску, Магілёве, Гомеле, Гродне, Смаргоні – усяго прыкладна ў 30 гарадах і мястэчках Беларусі. Рабочы рух змыкаўся з сялянскім. Так, у студзені-красавіку 1905г. адбыліся сялянскія выступленні, многія з якіх мелі палітычны напрамак. Ініцыятарамі выступленняў былі партыі дэмакратычнага напрамку – РСДРП, эсэры, Бунд, ППС, БСГ.
Улетку і ўвосень 1905г. рэвалюцыйны рух набывае новы размах, вызначаецца ўзмацненнем наступальных форм барацьбы. У адказ на паўстанне на броненосцы “Пацёмкін”, пачаліся хваляванні ў арміі: выступалі вайскоўцы асобных часцей Магілёўскага, Гродзенскага і Брэст-Літоўскага гарнізонаў, Бабруйскага дысцыплінарнага батальёна. У многіх гарадах РСДРП стварала свае ваенна-рэвалюцыйныя арганізацыі.
Пад націскам рэвалюцыі цар прыняў рашэнне склікаць законадаўчую, “булыгінскую”, як яе назвалі, думу. 6 жніўня 1905г. Мікалай ІІ падпісаў маніфест аб увядзенні ў Расіі парламента – законарадчай Дзяржаўнай думы, праект якой быў распрацаваны міністрам унутраных спраў Булыгіным. Гэта была спроба аслабіць рэвалюцыйны рух і схіліць на свой бок ліберальую буржуазію. Але гэты манёўр царскіх улад праваліўся. У кастрычніку 1905 г. пачалася ўсеагульная палітычная стачка, якая вымусіла царыэм пайсці на плітычныя уступкі. 17 кастрычніка 1905г. цар падпісаў Маніфест аб абвяшчэнні дэмакратычных свабод, скліканні Дзяржаўнай думы з заканадаўчымі паўнамоцтвамі. Буржуазна-ліберальны лагер быў задаволены. Узнікаюць партыі кадэтаў і акцябрыстаў. Рэвалюцыйна-дэмакратычныя сілы працягвалі барацьбу.
У ходзе кастрычніцкай палітычнай стачкі ва ўсіх буйных цэнтрах рэвалюцыйнага руху Расіі ўзніклі новыя масавыя палітычныя арганізацыі – Саветы рабочых дэпутатаў. На Беларусі стачачныя камітэты і кааліцыйныя саветы ў Мінску, Віцебску, Мозыры, Баранавічах, Ваўкавыску, Лунінцы, Пінску і Гомелі выконвалі функцыі органаў ўлады.
Усё большы размах набывала стварэнне прафісійных саюзаў, як правіла, на пртыйных платформах, найчасцей – РСДРП, Бунда, эсэраў. Асаблівую актыўнасць у гэтым напрамку праяўлялі чыгуначнікі буйных станцый, якія на масавых сходах запісваліся ў мясцовыя аддзяленні Ўсерасейскага чыгуначнага саюза.
9-18 снежня 1905 г. у Маскве адбылося ўзброенае паўстанне. Яно мела некаторы водгук у Мінску, Гомелі, Баранавічах, Пінску, але ў паўстанне гэтыя падэеі не перараслі. Паўстанне ў Маскве, іншых гарадах і раёнах Расейскай імперіі былі падаўлены ўзброенымі сіламі. Рэвалюцыя пачала адступаць. Улады ўзялі палітычную сітуацію пад кантроль. У гэтых умовах «левы блок» пачаў распадацца.
3 мэтай аслаблення рэвалюцыйнага націску царскі ўрад выкарыстаў не толькі рэпрэсіўныя меры. II снежня 1905г. быў выдадзены новы закон аб выбарах Дзяржаўнай думы, які забяспечваў найперш інтарэсы памешчыкаў. Адзін голас памешчыка на выбарах адпавядаў 3,5 голаса гарадской буржуазіі, 15 галасам сялян і 45 галасам рабочых. Выбары для працоўных былі шматступеннымі. Многія катэгорыі наёмных работнікаў увогуле былі пазбаўлены права голасу.
Апошняй сумеснай акцыяй «левага блоку» стаў байкот выбараў у І Дзяржауную думу вясной 1906г. Прапанаваную бальшавікамі тактыку байкоту падтрымалі на Беларусі эсеры, БСГ, а таксама Бунд і інш. Аднак іх дзеянні былі непаслядоўнымі, з рознымі падыходамі да ацэнкі палітычнай сітуацыі ў краіне і рэгіёне. Сарваць выбары ў I Дзяржаўную думу не ўдалося. Большасць месц у Думе заваявалі кадэты. 3 36 дэпутатаў пяці заходніх губерняў 29 прайшлі ў Думу пад кадэцкім сцягам. Сярод гэтых 29 дэпутатаў былі 10 памешчыкау, 13 буржуазных інтэлігентаў і духоўных асоб (рабінаў і ксяндзоў), а таксама 6 сялян. 3 7-мі астатніх дэпутатаў (усе сяляне) 5 адносілі сябе да беспартыйных, адзін – да сацыял-дэмакратаў і адзін – да правых.
Зазначым, што станаўленне расейскага парламентарызму ішло вельмі цяжка. Нягледзячы на ўсе выбарчыя абмежаванні, склад Думы не задавальняў самадзяржаўе, і цар разагнаў дзве першыя думы. Першая дума праіснавала ўсяго 72 дні (1906г.), другая – 102 дні (1907г.).
3 чэрвеня 1907г. быў апублікаваны маніфест аб роспуску II Думы і змяненні выбарчай сістэмы (паводле Маніфеста 17 кастрычніка 1905г., ніякі новы закон не мог дзейнічаць без ухвалення яго Думай). Гэта падзея была ацэнена грамадствам як дзяржаўны пераварот і азнаменавала паражэнне рэвалюцыі. Новы выбарчы закон у поўнай меры быў арыентаваны на памешчыкаў і буйную буржуазію. Новая антыдэмакратычная выбарчая сістема садзейнічала таму, што пераважную большасць дэпутатаў ад беларускіх губерняў у III (I907-I9I2гг.) і IV (I9I2-I9I7гг.) Думах складалі прадстаўнікі ўрадавых партый. Левыя партыі не былі прадстаўлены наогул, а дэпутаты з сялян падтрымлівалі правыя партыі.
Рэвалюцыя 1905-1907гг. аказала глыбокае ўздзеянне на грамадска-палітычнае і сацыяльна-эканамічнае жыццё Расейскай імперыі. Па сутнасці, з абвяшчэння Маніфеста 17 кастрычніка, скліканнем Дзяржаўнай думы, стварэннем палітычных партый і г.д. пачаўся працэс пераўтварэння самадзяржаўя ў канстытуцыйную манархію, рух да парламентарызму. Нягледзячы на паражэнне рэвалюцыі і наступленне рэакцыі, поўнага вяртання да мінулага ўжо не магло быць.