- •Агульнае паняцце міфалогіі. Прадмет міфалогіі.
- •Класіфікацыя міфаў. Сучасныя міфы.
- •Асноўныя формы старажытных вераванняў (анімізм, татэмізм, магія).
- •Вярхоўныя багі. Пантэон князя Уладзіміра.
- •Пярун – грому, маланкі і дажджу.
- •Дажбог – бог сонца. Хорс.
- •Вялес – бог - апякун хатняй жывёлы.
- •Мокаш – вярхоўная багіня. Параскева-Пятніца - пераемніца Мокашы.
- •Лада – багіня кахання і шлюбу. Беларускі абрад “Ляльнік”.
- •Ярыла – бог веснавой плоднасці.
- •Вобраз святога Юрыя ў хрысціянстве. Абрад Юр’я ў беларускай традыцыі.
- •Дэманалогія. Агульнае паняцце і класіфікацыя.
- •Русалкі, іх функцыі. Абрад русальнага тыдня.
- •Вадзянік. Іх віды.
- •Лесавік – гаспадар лесу.
- •Духі, звязаныя з хатаю і сядзібаю беларуса – дамавікі, хлеўнікі, лазнікі, еўнікі.
- •Нячысцік – паўсюднік: чорт.
- •Ваўкалак, яго віды.
- •20. Паняцце белай і чорнай магіі ў беларускай традыцыйнай культуры
- •1.Фальклор як частка культуры беларускага народа.
- •2.Каляндарна-абрадавы,сямейна-абрадавы і пазабрадавы фальклор.
- •3.Зімовы цыкл беларускага календара.
- •4.Веснавы цыкл беларускага календара.
- •5 Летні цыкл беларускага календара.
- •6.Восеньскі цыкл беларускага календара.
- •7.Радзінна-хрэсьбінны абрад.
- •8.Вясельны абрад: асноўныя этапы і ўдзельнікі.
- •9.Пахавальны абрад.Галашэнні.
- •10.Песні пра каханне:лірызм вобразаў дзяўчыны і хлопца.
- •11.Жартоўныя песні:гуманістычны характар.
- •12.Прыпеўкі:сямейна-бытавы характар сюжэтаў.
- •13.Прыказкі: народная мараль ў іх.
- •14.Прымаўкі: народны гумар ў іх.
- •15.Загадкі: тэматычнае багацце.
- •16.Замовы: сувязь з магічнай практыкай.
- •17.Казкі: асноўныя віды і іх значэнне.
- •18.Легенды і паданні: тэматычнае багацце.
- •1.Агульныя паняцці этнаграфіі. Праблемы этнагенезу беларусаў.
- •2.Беларускае народнае жылле: жыллевыя і гаспадарчыя пабудовы.
- •6.Асаблівасці рассялення і гістарычныя тыпы паселішчаў.
- •7.Гісторыка-этнаграфічныя рэгіёны Беларусі: геаграфічныя, прырода-кліматычныя, этнакультурныя асаблівасці.
- •9.Абрадавыя стравы беларусаў.
- •10.Стравы:класіфікацыя, разнастайнасць.
- •11.Беларускі жаночы строй.
- •12.Беларускі мужчынскі строй.
- •13.Гістарычныя тыпы сям’і.
- •17.Земляробчыя прылады працы.
- •18.Традыцыйная гаспадарчая дзейнасць беларусаў.
- •19.Традыцыйныя рамёствы беларусаў.
Дажбог – бог сонца. Хорс.
Упершыню імя ДАЖБОГА сустракаецца ў “Аповесці мінулых гадоў”. Бог сонца і сын Сварога. ДАЖБОГ у канкрэтным абліччы – малады, прыгожы, белатвары юнак, мае арэол вакол галавы. Каля яго – сноп жыта, у адной руцэ – сонечная птушка, у другой – яблык (эратычны сімвал, бо сонца апладняе), часта паўстае на белым кані. Менавіта ДАЖБОГ, на нашу думку, быў галоўным богам продкаў беларусаў, а не ПЯРУН.
Вялес – бог - апякун хатняй жывёлы.
Вялес- адзін з галоўных багоў паганскага пантэону. Бог жывёлагодоўлі і багацця.
Звязаны з аграрнымі культамі (кідалі у дар нязжатымі некалькі каласкоў – “Воласавыя бародкі”), а таксама з сузор'ем Плеядаў — Валасажары, Власожельцы, Валасыні. Таксама лічыўся богам памерлых, падземнага свету, апекуном абшчына-родавай арганізацыі. Цесна звязаны з ім культ камянёў. Пасля прыняцця хрысціянства замяніўся як св. Улас (Уласій, Аўлас).
Да 20 ст. на Беларусі захаваўся звычай завіваць на полі вялесаву бародку, якую на дажынкі неслі гаспадару і ставілі ў кут. ВЯЛЕС, як і вол, меў рогі і капыты. Быў сынам нябеснай каровы ЗЯМУН і бога РОДА.
Мокаш – вярхоўная багіня. Параскева-Пятніца - пераемніца Мокашы.
Мокаш – адна з багіняў пантэону, багіня-заступніца жанчын і адпаведна жаночых заняткаў, асабліва прадзення. Яе ўшаноўвалі і як багіню шлюбу, родаў, урадлівасці. У паганскім календары чацвер быў днём Пяруна, а пятніца – яго жонкі. Пасля прыняцця хрысціянства аналагам Мокаш стала св.Параскева-Пятніца. У пятніцу забаранялася прасці, мыць бялізну, мець палавыя адносіны з мужам. Выгляд – з распушчанымі валасамі.
Лада – багіня кахання і шлюбу. Беларускі абрад “Ляльнік”.
ЛАДА –багіня кахання і шлюбу. Святкаванне (у першы дзень мая і на зяленые святкі) суправаджалася песнямі і рытуальнымі скокамі.
ЛЯЛЯ – багіня вясны. Выгляд: юная прыгожая дзяўчына.
Напярэдадні дня Ярыла адзначалі Ляльнік (22 красавіка) – дзяўчаты збіраліся на лузе і выбіралі самую прыгожую. Яе апраналі у белую кашулю, рукі і стан упрыгожвалі зелянінай, на галаву – вянок з веснавых кветак. Садзілі на узвышанне, клалі пры ёй зялёныя вянкі, хлеб, яйкі, масла, тварог, малако, смятану. Дзяўчаты вакол яе вадзілі карагод і спявалі песню, у якой прасілі цёплай вясны і багатага ураджая. У адказ на песню ляля дарыла дзяўчатам вянкі і частавала іх. Вянкі і травы, якія абвівалі Лялю, захоўвалі год да наступнага Ляльніка.
Ярыла – бог веснавой плоднасці.
Ярыла - бог урадлівасці і пачуццёвага кахання.Малады, прыгожы юнак, раз'язджае на белым кані і ў белым плашчы, на галаве вянок, у руках каласы, ногі босыя. У Юр'яў дзень Ярыла па загадзе маці адмыкае вароты неба і на белым кані прыязджае на зямлю, а з яго ўзнікненнем пачынаецца сапраўдная вясна. У гэты дзень упершыню выпускаюць скаціну ў поле. Святкаванне суправаджалася карагодам, песнямі, потым папойкаю, ў кожнага з прысутных вянок са свежых кветак. Ярыла едзе па засеяных нівах, а карагод спявае песні, дзе паказана, як народ разумее Ярылу, як той спрыяе ўрадлівасці зямлі і нараджэнню дзяцей.
У эпоху Сярэднявечча 23 красавіка было днём ЯРЫЛЫ, а 27 красавіка (стары стыль) – Святога Юр’я (Георгія). (См.Ляльнік).