- •I nstitvtiones ivstiniani
- •Введение
- •Ivstiniani institvtiones
- •Institvtiones imperatorisivstiniani
- •In nomine domininostrijhesv christi
- •Imperator caesar flavivs ivstinianvs
- •Inclvtvs victor ac trivmphator semper avgvstvs
- •Inclitae civitatis liberprimvs
- •I. Deivstitia etivre
- •Книга первая
- •II. Deivre natvraliet gentivm et civili
- •Б 1бл1ятэка белдзярж- ун1верс1тэта
- •III. Deivre personarvm
- •IV.Deingenvis
- •V. De libertinis
- •VIII. De his qvisvivel alieniivris svnt
- •IX. De patria potestate
- •X. De nvptiis
- •XI. De adoptionibvs
- •XII. Qvibvs modisivs potestatis solvitvr
- •XIII. De tvtelis
- •XIV. Qvi dari tvtores testamento possvnt
- •Титул XIV. О лицах, которые могут быть назначаемы опекунами по духовному завещанию
- •XVI. De capitis minvtione
- •X VII. De legitima patronorvm tvtela
- •XVIII. De legitima parentivm tvtela
- •XIX. De fidvciaria tvtela
- •X XII. Qvibvs modis tvtela finitvr
- •X xiil de cvratoribvs
- •XXIV. De satisdatione tvtorvm et cvratorvm
- •Т итул ххш. О попечителях
- •XXV. De excvsationibvs
- •Liber secvndvs
- •I. De rervm divisione
- •Книга вторая
- •II. De rebvs incorporalibvs
- •III. De servitvtibvs
- •IV. De vsv frvctv
- •V. De vsv et habitatione
- •VI. De vsvcapionibvs et longitemporis possessionibvs
- •VII. De donationibvs
- •Титул уп. О дарении
- •VIII. Qvibvs alienare licet vel non
- •116 Институции юстиниана
- •118 Институции юстиниана
- •126 Институции юстиниана
- •Xl de ь/Пф/Яр testamento
- •X II. Qvibvs non est permissvm test amenta facere
- •Завещание
- •XIII. De exheredatione liberorvm
- •XIV. De heredibvsinstitvendis
- •XV. De vvlgarisvbstitvtione
- •XVI. De pvpillarisvbstitvtione
- •XVII. Qvibvs modis testamenta infirmantvr
- •Завещаний
- •XVIII. De inofficioso testamento
- •156 Институции юстиниана
- •XX. De legatis
- •Титул XX. О легатах
- •XXI. De ademptione legatorvm et translatione
- •XXII. De lege falcidia
- •XXIII. De fideicommissariis hereditatibvs
- •X XIV. De singvlis rebvs per fideicommissvm
- •XXV. De codicillis
- •Титул XXV. О кодициллах
- •Liber tertivs
- •Книга третья
- •III. De senatvs consvlto tertvlliano
- •VI. De gradibvs cognationis
- •XXVI. De mandato
- •IX. De bonorvm possessionibvs
- •X. De adqvisitione per adrogationem
- •XI. De eo cvilibertatis cavsa bona addicvntvr
- •X II. De svccessionibvs svblatis, qvae fiebant per bonorvm venditionem et ex senatvs consvlto clavdiano
- •XIII. De obligationibvs
- •XIV. Qvibvs modis re contrahitvr obligatio
- •Т итул XII. Об уничтожении преемства, совершавшегося посредством продажи имущества и сенатусконсульта клавдия
- •XV. De verborvm obligatione
- •XVI. De dvobvs reis stipvlandi et promittendi
- •XVII. De stipvlatione servorvm
- •XVIII. De divisione stipvlationvm
- •X IX. Deinvtilibvs stipvlationibvs
- •XX. De fideivssorib vs
- •Титул XX. О фидеиюссорах
- •XXI. De litterarvm obligatione
- •Вот почему такое обязательство возможно и между отсут ствующими контрагентами: они могут списаться или сговориться через посланного.
- •В этих обязательствах каждая сторона обязуется перед другой по справедливости, между тем, как в вербальных обязательствах одно лицо стипулирует, другое обещает.
- •XXIV. De locatione et condvctione
- •Покупка может быть совершена под условием и без условия. Под условием в такой форме: "если раб Стих тебе понравится в те чение известного срока, то он тобой куплен за столько-то".
- •XXV. De societate
- •XXVI.Demandato
- •XXVIII. Per qvas personas nobis obligatio adqviritvr
- •XXIX. Qvibvs modis obligatio tollitvr
- •4. Нос amplius eae obligationes, quae consensu contrahuntur, contraria uoluntate dissoluuntur. Nam si Titius et Seius inter se
- •292 Институции юстиниана
- •Liber qvartvs
- •Книга четвертая
- •II. VI bonorvm raptorvm
- •I II. De lege aqvilia
- •Т итул ш. О законе аквилия
- •310 Институции юстиниана
- •I V. Deinivriis
- •VI. De actionibvs
- •VII. Qvod cvm eo qviin aliena potestate est negotivm gestvm esse dicitvr
- •X. De his per qvos agere possvmvs
- •XI. De satisdationibvs
- •Процесс
- •Титул XI. О поручительстве
- •Титул XII. Об исках вечных, временных и о переходящих к наследникам и на наследников
- •XIII. De exceptionibvs
- •Титул XIII. О возражениях
- •XIII. De exceptionibvs
- •Титул XIII. О возражениях
- •XIV. De replicationibvs
- •Титул XIV. О репликациях
- •X V.Deinterdictis
- •Титул XV. Об интердиктах
- •366 Институции юстиниана
- •XVI. De poena temere litigantivm
- •XVII. De ofticioivdicis
- •XVIII. De pvblicis ivdiciis
- •6. 19; IV. 8. 4; IV. 12. 1 actor - IV. 6. 2; 8; 14; 17; 24; 38;
- •2.2 Adgnati-I. 15; 1.16. 7; III. 2. 7;
- •17 Pr. Lex Aelia Sentia -1. 5. 3; I. 6 pr.;
- •10 Lex Falcidia - II. 17. 3; II. 22; II.
- •23 Pr.; 2; IV. 6. 19 princeps Romanus - Const. 1 privilegium - II. 11. 1 proavunculus - III. 6. 5 Proculiani - II. 1. 25
- •19. 10; IV. 1. 18 pupillus-I. 11. 3; I. 20. 3-4; 7; I.
- •2; IV. 1.16; IV. 2.2 rcs corporalos • II. 2 pr.; 1; III.
- •10. 1; IV. 6. 1 res deposita - IV. 1. 6; 17; IV. 2.
- •Памятники римского права: Институция Юстиниана
Ivstiniani institvtiones
Institvtiones imperatorisivstiniani
In nomine domininostrijhesv christi
Imperator caesar flavivs ivstinianvs
ALAMANNICVS GOTHICVS FRANCICVS GERMANICVS
ANTICVS ALANICVS VANDALICVS AFRICANVS PIVS FELIX
Inclvtvs victor ac trivmphator semper avgvstvs
CVPIDAE LEGVM JVVENTVTI
Imperatoriam maiestatem non solum armis decoratatri, sed etiam legibus oportet esse armatam, ut utrumque tempus et bellorum et pacis rccte possit gubernari et princeps Romanus uictor existat non solutn in hostilibus proeliis, sed etiam per legitimos tramites calumniantium iniquitates expellens, et fiat tam iuris religiosissimus quam uictis hostibus triumphator.
Quorum utramque uiam cum summis uigiliis et summa prouidentia adnuente deo perfecimus. et bellicos quidem sudores nostros barbaricae gentes sub iuga nostra deductae cognoscunt et tam Africa quam aliae innumerosae prouinciae post tanta temporum spatia nostris uictoriis a caelesti numine praestitis iterum dicioni Romanae nostroque additae imperio protestantur. omnes uero populi legibus iam a nobis uel promulgatis uel compositis regunt.
Et cum sacratissimas constitutiones antea confusas in luculentam ereximus consonantiam, tunc nostram extendimus curam et ad immensa prudentiae ueteris uolumina, et opus desperatum quasi per medium profundum euntes caelesti fauore iam adimpleuimus.
Cumque hoc deo propitio peractum est, Triboniano uiro magnifico magistro et exquaestore sacri palatii nostri nec non Theophilo et Dorotheo uiris illustribus antecessoribus, quorum omnium sollertiam et legum scientiam et circa nostras iussiones fidem iam ex multis rerum argumentis accepimus, conuocatis specialiter mandauimus, ut nostra auctoritate nostrisque suasionibus componant
ИНСТИТУЦИИ ИМПЕРАТОРА ЮСТИНИАНА
ВО ИМЯ ГОСПОДА НАШЕГО ИИСУСА ХРИСТА
ИМПЕРАТОР ЦЕЗАРЬ ФЛАВИЙ ЮСТИНИАН, АЛЕМАН-СКИЙ, ГОТСКИЙ, ФРАНКСКИЙ, ГЕРМАНСКИЙ, АНТСКИЙ, АЛАНСКИЙ, ВАНДАЛЬСКИЙ, АФРИКАНСКИЙ, БЛАГОЧЕСТИВЫЙ, СЧАСТЛИВЫЙ, СЛАВНЫЙ ПОБЕДИТЕЛЬ И ПОБЕДОНОСЕЦ, ВСЕГДА АВГУСТЕЙШИЙ — ЮНОШЕСТВУ, ЛЮБЯЩЕМУ ЗАКОНЫ.
Императорскому величеству подобает быть украшенным не только победными трофеями, но также вооруженным законами, дабы во всякое время — в военное и мирное — могло надлежащим образом управляться и дабы римский император был победителем не только в сражениях с неприятелем, но также и гонителем, посредством законных путей, неправды недобросовестных людей; и явился бы, таким образом, и благочестивейшим блюстителем законов, и победителем над разбитыми врагами.
Обе эти цели мы достигли с Божьей помощью, благодаря не устанным трудам и заботливости. Воинские наши успехи знают приведенные под нашу власть варварские народы, — свидетель ствуют о них и Африка, и другие бесчисленные провинции, снова подчинившиеся, после долгого промежутка времени, владычеству римлян и вошедшие в состав нашего государства благодаря побе дам, одержанным по воле небес. Все эти народы управляются зако нами, отчасти уже давно обнародованными, отчасти же вновь со ставленными.
И когда мы привели в удовлетворительную систему священ ные императорские постановления, бывшие дотоле разбросанными, то мы обратили наше внимание и на бесчисленные тома древней юриспруденции и с Божьей помощью выполнили труд сверх всякого ожидания, как если бы нам предстояло идти через пропасть.
И когда это, по милости Бога, было окончено, мы поручили известному магистру и бывшему квестору нашего императорского двора, Трибониану, равно и специально приглашенным знаменитым профессорам, Дорофею и Феофилу (искусство их, а также опытность в законах и преданность нашим повелениям мы узнали из многих дел их), написать Институции, согласно нашему распоряжению и нашим советам, дабы вы имели возможность изучить элементы пра ва не по устаревшим сочинениям, а по новым, написанным по воле императора, дабы внимание ваше не отвлекалось ничем бесполез-
12 ИНСТИТУЦИИ ЮСТИНИАНА
I nstitutiones: ut liceat uobis prima legum cunabula non ab antiquis fahuhs discere, sed ab imperiali splendore appetere et tam aures quam мшшс uestrae nihil inutile nihilque perperam positum, sed quod in qms rerum optinet argumentis accipiant: et quod in priore tempore uix post quadriennium prioribus contingebat, ut tunc constitutiones nnperatorias legerent, hoc uos a primordio ingrediamini digni tanto bonore tantaque reperti felicitate, ut et initium uobis et finis legum eruditionis a uoce principali procedat.
Igitur post libros quinquaginta Digestorum seu Pandectarum, in quos omne ius antiquum collatum est (quos per eundem uirum excelsum Tribonianum nec non ceteros uiros illustres et facundissimos confecimus), in hos quattuor libros easdetn institutiones partiri iussimus, ut sint totius legitimae scientiae prima elementa.
Quibus breuiter expositum est et quod antea optinebat et quod postea desuetudine inumbratum ab imperiaii remedio illuminatum est.
Quas ex omnibus antiquorum institutionibus et praecipue ex commentariis Gaii nostri tam Institutionum quam rerum cottidianarum aliisque multis commentariis compositas cum tres praedicti uiri prudentes nobis optulerunt, et legimus et cognouimus et plenissimum nostrarum constitutionum robur eis accommodauimus.
Summa itaque ope et alacri studio has leges nostras accipite et uosmet ipsos sic eruditos ostendite, ut spes uos pulcherrima foueat toto legitimo opere perfecto posse etiam nostram rem publicam in partibus eius uobis credendis gubernare.
Data undecimo kalendas Decembres Constantinopoli domino nostro Iustiniano perpetuo Augusto tertium consule.
ЦНАЯ КОНСТИТУЦИЯ
13
ным и превратным, а, напротив, остановилось бы на том, что состовляет сущность вещей. В прежние времена вам едва удавалось читатьть императорские постановления только после трехлетних усилий; ныне же вы с самого начала приступаете к их изучению. Вот какого внимания и счастья вы удостоились; таким образом, и начало-изучения законов, и их окончание исходят для вас из уст императора.-1.
Итак, издав пятьдесят книг Дигест или Пандект, в которых изложено все древнее право (эти книги издали мы благодаря тому же знаменитому Трибониану и другим славным и красноречивым мужам), мы повелели изложить эти же самые институты права в четырех книгах, дабы они могли служить первыми источниками всякого знания законов.
В этих книгах кратко изложено и то, что прежде было, и то,что с течением времени выйдя из употребления вследствие неприменения-, призвано вновь старанием императора к существованию.
Когда три вышеназванные мужа представили нам эти институты., составленные как по древним источникам и главным образом по комментариям нашего Гая к Институциям и к повседневным случаям, так и по другим многочисленным источникам, мы внимательно их просмотрели и даровали им полную силу наших императорских постановлений.
Итак, примите законы наши с отменной ревностью и любовью, и явите себя такими знатоками дела, чтобы вы могли питать прекраснейшую надежду на то, что, по окончании юридического образования, вы сумеете управлять нашим государством в тех его частях, которые будут вам вверены.
Дано в Константинополе в одиннадцатый день декабрьских календ-, в третье консульство нашего Августейшего императора Юстиниана. (533 г.)
DOMININOSTRIIVSTINIANI PERPETVO AVGVSTI INSTITVTIONVM SIVE ELEMENTORVM
COMPOSITORVM PER TRIBONIANVM VIRVM EXCELSVM
MAGISTRVM ET EX QVESTORE SACRIPALATIIIVRISQVE
DOCTISSIMVM ET THEOPHILVM VIRVM MAGNIFICVM IVRIS
PERITVM ET ANTECESSOREM HVIVS ALMAE VRBIS
ET DOROTHEVM VIRVM MAGNIFICVM QVAESTORIVM IVRIS
PERITVM ET ANTECESSOREM BERITHENSIVM