IV тарау. Бағдарламалық жасақтаманы баптау

Компьютерді құрайтын орталық процессор, жедел жады, қатқыл дискі және басқа аппараттық бөлшектерден жинақталған құрал ғана емес, сонымен қатар бағдарламалық бөлім – операциялық жүйе және қосымша бағдарламалар. Егер мехникалық құрылғылары мерзімді профилактиканы талап етсе, онда бағдарламалық бөлімі міндетті түрде қажет етеді, себебі бағдарламалық бөлім 100 пайыздық жағдайдың 90 пайыз жағдайында компьютердің істен шығуына себеп болады. Сондықтан әркез операциялық жүйені алдын-ала профилактикадан өткізіп тұру керек, олай етпеген жағдайда оны қайта орнатуға тура келеді, ол бүкіл қолданбалы бағдарламаларды қайта орнатуды қажет етеді.

Операциялық жүйенің алдын-ала профилактикасын жасау өте қарапайым, ағымды және кейінгі әрекеттерден тұрады:

• Компьютердегі барлық файлдарды әркез антивирустық бақылаудан өткізу;

• Зиянды бағдарламаларды жүйелік ізденістен өткізіп жойып отыру, мұндай бағдарламалар көбінесе интернеттен түседі;

• Компьютерді көбінесе зиянды бағдарламалардан қорғайтын брандмауэрді баптап отыру;

• Реестрды бағдарламалық “қоқысынан” жие тазартып отыру

• Маңызды жүйелік жаңартуды орнатып отыру, оларды операциялық жүйе шығаратын ресми веб-сайттардан мүлдем тегін көшіріп алуға болады.

4.1. Антивирустік тексеріс

Вирусты жазу тарихы алғашқы компьютерлердің көп көлемде пайда болуымен басталды. Бұрынғы уақытта вирустар қарапайым әрекеттер жасайтын болатын. Әрі кеткенде, уақытша компьютерлерді істен шығаратын әдейі вирустар да болған.

Қазіргі кезде вирустардың мақсаты күрделілек, себебі ол белгілі бір компьютерлік объектіні қатардан шығаруға бағытталған, сонымен қатар ол тек бір компьютер болуы мүмкін және бір мекеменің немесе қаржы бөлімінің мыңдаған компьютерлері болуы мүмкін.

Ол өзінің қарсыласын шатыстыру үшін, электронды құжаттарды ұрлау, қаржы көзбояушылығы және т.б. әркеттерді іске асырады.

Жалпы айтқанда, оның тарихы өте шытырман және шеті көрінбейді. Сондықтан вирустан сақтану үшін арнайы бағдарламалар ойлап шығарылды, олар – антивирустік дестелер, олар компьютердегі “шақырылмаған қонақтардың” санын тексереді. Қазіргі кезде бұндай бағдарламалар шынайы уақытта жұмыс істейді және олар компьютердегі бар файлды ғана емес, сонымен қатар компьютерге түскен кез келген объектіні сараптайды. Мұндай бағдарламаның әркездік жаңартушы антивирустік базасы және вирустың көзін анықтай алатын жақсы ойластырылған алгоритм іздеушісі болады, сондықтан олар толықтай компьютерді бүкіл вирустардан қорғайды.

Қазіргі кезде антивирустік бағдарламалар өте көп. Олардың әрбіреуінің артықшылығы мен кемшілігі бар: кейбіреуі жылдам тексергенімен, антивирустік жаңартуларды сирек жүктейді, ал кейбіреулер күн сайын жаңартуларды жүктейді, бірақ келген немесе жазылған электрондық хаттаманы тексере алмайды.

Антивирустік дестелердің ең мықтылары: DrWeb, ESET NOD32, AntiVir, Kaspersky, Avast, McAfree және т.б.

NOD32 бағдарламасы бірнеше модульдерден тұрады, оның әрбіреуі белгілі бір қолдану жағдайына сүйенеді. Мысалы: файлдық жүйелік мониторы, POP3 және HTTP протоколдарына арналған интернет-мониторы, Microsoft Outlook-ке арналған MAPI электрондық поштаның мониторы, және т.б. Сонымен қатар оның құрамында бағдарламаның жаңаруына және вирустық мәліметтер базасына жауап беретін модульдер бар.

Егерде файлдарды сканерлеу модулін қосқымыз келсе, терезенің сол жағынан “Сканерлеу” бөлігін таңдап алу жеткілікті. Сол кезде оң жақта компьютерді тексерудің екі түрі пайда болады.