Барацьба супраць германскіх агрэсараў на захопленнай тэрыторыі Беларусі.

1. Станаўленне партызанскага руху;

2. Баявыя дзеянні беларускіх партызан 1942-1944 гадоў;

3. Арганізацыя і дзейнась патрыятычнага падполляю.

Падрыхтоўка партызанскай вайны пачалася задоўга да вялікай айчынная вайны. Асабліва актыўна яна вялася у 30-тыя гады. У сувязі з гэтым савецкае кіраўніцтва стварала заканспераваную сетку дыверсійных груп, вялася падрыхтоўка дыверсантаў адзіночак, манеўраня партызанскія атрады. Гэтаў справай займаліся партыйныя ог=рганы і кірашніцтва беларускай ваенная акругі. Усяго было створана 6 партызанскіх атрадаў: Бабруйскі, Барысайскі, Мазырскі, Мінскі, Слуцкі і Пінскі. Колькасць аднаго атрада ад 300 да 500 чалавек. Фарміравалі першыя партызанскія атрады камуністы, камсамольцы, партыйна-савецкя работнікі, актывісты і абавязкова супрацоўнікі Народнага Камісарыята. Людзі праходзілі падрыхтоўку ў спецыяльных закрытых школах. Кіраўнікамі першых атрадаў былі: Арлоўскі, Ваўпшасаў, Корж, Макарэвіц, Спрогіс, Рапчэвіч. Усе гэтыя асобы мелі вопыт весці партызанскую барацьбу ў заходняй Беларусі, некаторыя сражаліся на баку “народнага фронту” іспаніі.

Падзямлей, у лесах знаходзіліся склады з узброяй, майстэрнік, сховішчы і г.д. На складах было дастаткова ваенная зброі, аднак праз змены савецкай дактрыны з абарончай ў наступальную, праз бражэнне чысткі чырвонай арміі…усяму гэта таксама падвергліся і кіраўнікі партызанрскіх атрадаў, некаторыя былі рэпрысіраваны. Створаныя партызанскія атрады былі расыарміраваны, тайныя сховішчы разбураны…

(Лекція 5)

Барацьба была 2 відаў: стыхійная і арганізаваная. Частка насельніцтва с першых дзен вайны сталі на шлях барацьбы с акупантамі. Галоўная доля выпадала на арганізаваную барацьбу. 26 червіня 1941 – у актябарскім районе знішчальны атрад “чырвоны кастрычнік“ – Бумажкоў і Паўловскі. Яны былі першымі з партызан, якія 6 жніўня 1941 года хто стаў героямі савецкага саюза. У пачатку ВАВ першы партызанскі атрад з ліку супрацоўнікаў міліцыі, партыйных савецкіх і камсамольскіх работнікаў у пінскай вобласці, начале стаяў Корж. 3 дакумента: Дырэктыва ад 29 червіня 1941 года, Прамова Сталіна па радыё 3 ліпеня 1941 года, Пастанова ад 18 ліпеня 1941 года аб “арганізацыі барацьбы у тыле германскіх войск”. Ключевая роля ў арганізацыі партызанскай барацьбы на перым этапе ВАВ належала НКУС НКДБ. На 26 чэрвіня 1941 года удалося арганізаваць 14 партызанскіх атрадаў.

Этапы партызанскага руху:

Ліпень 1941 – судзень 1942 гг.

На першае жніўня на тер. Беларусі па звестках ЦК КПБ(б) было арганізавана 231 партызанскі атрад, але па выніках спеціялістаў было створана толькі 61 атрад. Да першага студзеня 1942 года застаецца толькі 50 атрадаў. Са спецыяльна створаных дэверсійных групп у другоў палове 1941 года засталося толькі 6%. Пры арганізацыі першых партызанскіх атрадаў былі дапушчаны памылкі: амаль полнасцю фарміравалісь без сувязі з насельніцтвам, таму не мелі папаўнення асабістага складу, не маглі папаўняць недахоп зброі, баепрыпасаў, харчавання, не мелі развед дадзеных, загад стаукі ВГК 428. Да канца 1941 года большасць стыхійных партызанскіх атрадаў распалася. Без патрымкі насельніцтва партызанскі рух не развіваўся бы. Здараліся выпадкі недобрасумленных адносін партызан да насельніцтва. Рэакцыя на дрэнныя дзеянія была…было расстраляна 2345 чалавек.

Студзень 1942 – жнівень 1943 гг.

Звязан з разгромам немцаў пад масквоў і Сталінградам, прыкметна узняўся дух не толькі чыпвонай арміі, але і насельніцтва. Ў той жа час асазналі, што савецкая ўлада вытрымала і хутка пасля завяршення вайны запытае “хто што зрабіў?”. Гэта стала стысулам пашырення развіцця партызанскага руху. Садзейнічалі наступныя мерапрыемства: створаны центральны штаб павртызанскага руху – 30 мая 1942 года – глава Панамаренка. 9 верасня 1942 года – стваренне Беларускага штаба – Калінін. 6 верасня 1942 года – дзяржаўны камітэт абароны прызначыў пасаду галаўнакандаючага партызанскім рухам – Варашылаў. Але фунціі Варашылава супадалі с функцыямі Панамаренкі, то пасада галоўнакамандаючага была скасавана 19 лістапада 1942 года. 7 сакавіка 1943 года – Центральны штаб быў расфарміраваны, але 17 красавіка 1943 года – вазабнавіў сваю працу. Толькі 13 студзеня 1944 года быў канчаткова ліквідаваны ЦШПР. 1 верасня 1942 года – адбыўся прыем кіраўнікоў партызанскага руху ў Маскве. Пасля гэтай падзеі быў выдадзены загад НарКома абароны аб “задачах партызанскага руху”. Галоўная выснова – патызанскі рух павінен быць усе народным. Ставіліся задачы для кіраўнікоў партызанскіх атрадаў: парушені тылу захопнікаў, парушенне камунікацыі, падпал і ўзрыў складоў і казарм, захоп у палон аббшо знішченне немецкіх улад, знішчэнне фізічнай сілы ворага. З арганізацыей БШПР паявілась сувязь центру з вобласцямі. На станцыі Сходня адпраўляліся партызанам зброя, медыкаменты. Дзеля падрыхтоўкі дзейнічала 4 спецшколы. 22 чэрвіня 1942 года – за кошт намагання партызан на Беларусь было накіравана 12 партызанскіх атрадаў з лікі вайскоўцаў беларусай. Адначасова НКУС арганізавал разведвальную і дэверсійную дзейнасць. За перыяд з лютага 42 па чэрвінь 43с года ў акупаваныя районы беларусі было накіравана 43 разведвальна-дэверсійныя группы. Резка павлічваецца колькасць партызанскіх атрадаў. З’яўляюцца партызанскія брыгады. На пачатку 43 года дзейнічала на Беларусі 62 брыгады партызанскія. Ў ліпені 43 года на Беларусі ужо было 99 брыгады, а партызанскіх атрада 148. Колькасць партызан на пачатак 43 года перавысіла 56,5 тыс чалавек. Партызанскі рэзерў складаў каля 150 тыс чалавек. З сярэдзіны 42 год для барацьбы з партызанамі было задзейнічана да 10% нямецкіх войск. З ростам партызанскіх сіл памнажалась іх баявая актыўнасць. Ад ворагаў вызваляліся целыя районы – партызанскія зоны.