Дифференциалды диагностика

ТЖА диагноз қойғанда басқа да гипохромды анемиялармен дифферециалды диагноз жасау керек. Темір алдын алу жұмсалу анемиясы (железоперераспределительная анемия) – жиі кездесетін патология және ТЖА кейін екінші орын алады. Ол жедел және созылмалы инфекциялы – қабыну ауруларында, сепсис, туберкулез, ревматоидты артрит, бауыр аурулары, онкологиялық ауруларда, ЖИА және т.б. дамиды. Гипохромды анемияның даму механизмі организмде темірдің алдын ала жұмсалып, оның депода реутилизация механизмі бұзылысы. Мұнда макрофагальды жүйе істейді, макрофагтар темірді стап, оның ретутилизациясын бұзады. ЖҚА гемоглобин деңгейі аз ғана төмендеген(<80 г/л). Негізгі ТЖА айырмашылығы:

• Сарысуда ферритин деңгейі жоғары, яғни депода темір мөлшері жоғары екенін білдіреді;

• Сарысулық темір қалыпты немесе аз ғана төмендеген;

• Жалпы қан сарысуындағы темір байланыстыру қабілеттілігі қалыпты немесе өмендеген;

Емі

Емдік бағдарламаға кіреді:

• Этиологиялық факторларды жою;

• Емдік тамақтану;

• Темір препаратармен емдеу;

• Темір жетіспеушілікті және анемияны жою;

• Темір қорын қалпына келтіру;

• Рецидивке қарсы терапия.

Профилактикасы

• Біріншілік

• Екіншілік

1. Этиологиялық факторларды жою

Темір жетіспеушілікке әкелетін себептерді жою болып табылады.

2. Емдік тамақтану

Темірге бай тағамдардар тағайындалады. Тәулігіне темірдің максимальды сіңірілуі 2 г. Жануар тағамынан болатын темірлер ішекте жақсы сіңіріледі, өсімдіктен жасалған тағамдағы темірлерге қарағанда. Гемнің құрамына кіретін екі валетті темір жақсы сіңіріледі. Еттің темірі жақсы, ал бауыр темір нашар сіңіріледі. Аз ғана мөлшерде жұмыртқадан және жеміс жидектерден сіңіріледі. Қосымша диетаға 130 г ақуыз, 90 г май, 350 г көмірсулар, 40 мг темір, 5 мг мыс, 7 мг марганец, 30 мг мырыш, 5 мкг кобальт, 2 г метионин, 4 г холин, В және С витаминдері енгізілуі керек.

3. Темір препараттармен емдеу

   1. Темір жетіспеушілікті жою

Препараттарды әдетте ішке қолданады, ал АІЖ бұзылысы кезінде парентеральды беріледі. Тәулігіне 100-300мг дозада беріледі. Индвидуальды тағайындалады. Тағамға 1 сағ бұрын және ьамақтан кейін 2 сағ ерте емес ішу керек. Жақсы сіңірілуі үшін аскорбин немесе янтарь қышқылы бірге қолданған дұрыс. Ферро-фольгамма (100 мг темір сульфаты + 100 мг аскорбин қышқылы + 5мг фолий қышқылы + 10 мг цианокобаламин кешені). 1-2 капсуладан күніне 3 рет тамақтан кейін қолданады.  Ферроплекс —темір сульфаты мен аскорбин қышқылы кешені, 2-3 дражеден күніне 3 рет тағайындалады.  Гемофер пролонгатум — әсері ұзартылған препарат (325 мг темір сульфаты), 1-2 таблеткадан күніне. Емдеу ұзақтығы 6-8 апта.

2. Қордағы темір мөлшерін қалпына келтіру

Гемоглобн деңгейін қалыпқа келтіргеннен кейін 3 ай бойы тәуліктік дозада бастапқы терапиядағы доза мөлшерінен 2-3 есе аз ьағайындалады.

3. Рецидивке қарсы терапия

Өте көп мөлшердегі менструацияда және т.б. созылмалы қан кетулерде ай сайын 7-10 күн қысқа курсты терапия тағайындалады. Рецидив кезінде 1-2 ай терапия жүргізіледі. 4. Профилактикасы 6 апталық (темірдің тәуліктік дозасы 40 мг), кейін жылына 2 рет 6 апталық немесе менструациядан кейін 7-10 күн бойы 30-40 мг темір препараттары тағайындалады . Бұдан басқа күніне кем дегенде 100 гр ет қабылдауы қажет.

Созылмалы панкреатит емдеу принципі

• Аурудың себебін жою (ішімдіктен бас тарту, тамақтануды жақсарту, медикаметтерді қолданбау, біріншілікті ауруын емдеу);

• Диета сақтау;

• Ауырсыну синдромын басу;

• Экзокринді және эндокринді жеткіліксіздікті коррекциялау;

• Асқынуды алдын алу;

• Рецидив профилактикасы.

Фармакотерапия принциптері:

• Ұйқыбезінің функциональды тыныштығын сақтау және функциональды жүктемеге дайындау;

• Ауырсынуды басу;

• Ішкі өзектегі қысымды төмендету, ұйқыбез секретінің бөлінісін қалыпқа келтіру;

• Тін ішілік қысымды төмендету;

• Қасындағы ағзалардың моторикасын нормлизациялау (дуоденостаз ликвидизациясы және өттің шығарылуын қалпына келтіру);

• Ұйқыбез тінінің қабынуыныңөршуін алдын алу;

• Гиперферментемиямен күресу;

• Дезинтоксикационды терапия;

• Гиповолемиялық шок алдын алу;

• Ұйқыбезінің экзо- және эндокринді жеткіліксіздігін алдын алу;

• Асқынудың уақытылы терапиясы;

• Созылмалы панкреатит созылып кетуін тоқтату;

• Гомеостаз бұзылуын нормализациялау;

Ауырсынуды басу мақсатында өттік және панкреатикалық базальды және стимулирленген секрециясын ингибирлейді: протон насосының ингибиторы (омепразол, лансопразол, рабепразол, эзомепразол) немесе H2-рецепторының блокаторы (ранитидин, фамотидин). Алдымен парентеральды енгізеді: омепразол 40-80 мг/тәу немесе фамотидин 20 мг 2-4 рет тәулігіне көк тамырға, кейін ішке қабылдауға көшеді. гистаминовых рецепторларының Н₂-блокаторы немесе холинолитиктермен терапиядан кейін антацидті заттарды тағайындау қажет, альмагель, фосфалюгель, маалокс, гелюсил-лак және т.б., 6-8 рет тәулігіне (1 дозадан тамаққа 15 мин бұрын және 1 дозадан тамақтан 1 сағ кейін). Наркотикалық емес анальгетиктер немесе спазмоанальгетиктер арасында қолданады: метамизол натрий, парацетамол (500 мг 3-4 рет тәулігіне). Айқын ауырсыну кезінд трамадол 800 мг/тәу тағайындайды.

Ферментативті токсемия алдын алу үшін, науқастың жағдайына байланысты форсирленген диурез әдісін, алғақы гипергидратацияны жояды, сосын тез әсер ететін диуретиктермен (лазикс, маннитол) қатар электролит инфузиясын қолдануға болады.

Міндетті түрде ұйқыбез өзегінде қысымды төмендету мақсатында тағайындалады: миотропты спазмолитиктер (дротаверин, мебеверин және т.б.); соматостатин аналогтары (октреотид теріасты 100 мкг 2 рет тәулігіне); холиноблокаторлар (гиосцин бутил бромид, гастроцепин, платифиллин). Гиосцин бутилбромидті (бускопан) 10-20 мг (1-2 таблетка немесе 1-2 ректальды суппозитория) 3 рет тәулігіне 3 аптадан кем емес тағайындайды. Ректальды суппозиторияның әсері 8-10 минут кейін, ал таблеткадан - 20-30 мин кейін басталады.

Ұйқыбезінің экзокринді жеткіліксіздігі кезіндегі орын баушы ферментті терапияға көрсеткіштер:

• Стеаторея, егер нәжіспен 15 г жоғары майдың жоғалуы болса;

• Өршіген трофологиялық жеткіліксіздік;

• Тұрақты диареялық синдром;

• Диспепсиялық шағымдар.

Буындық синдромның диагностикалық критерийі

• Қабынулық немесе мехеникалық ритмдегі ауырсынулар;

• Пролиферативті өзгерістерге байланысты буын деформациясы;

• Жергілікті температура жоғарлауы мен гиперемиясы;

• Қимылдың шектелуі;

• Синовиальды сұйықтықтың қабынулық өзгерісі;

• Рентгенологиялқ өзгерістер – сызықтар, буын тесігінің тарылуы, остеопороз.

Анкилозирленген спондилоартриттің диагностикалық критерийі

• 3 айдан асатын бел аймағындағы ауырсынулар;

• Кеудедегі ауырсынулар және тырысып қалу сезімдері;

• Кеуде клеткасының экскурсиясының шектелуі;

• Бел омыртқасының қозғалысының қиындауы;

• Анамнез жинағанда ирит немесе иридоциклит анықталады;

• Екі жақты сакроилеит және синдесмофитоз – рентгенологиялық көріністе.

Ревматоидты артрит – диагностикалық критерийі

• Таңертеңгілік құрысулар;

• Кем дегенде бір буынның қимылы кезіндегі ауырсынулар;

• Кем дегенде бір буынның ісінуі;

• Буындардың симметриялы ісінуі;

• Теріасты ревматоидты түйіндердің болуы;

• Рентгенологиялық өзгерістер реактивті артритке тән;

• Қан сарысуында ревматоиды фактордың болуы;

• Синовиальды сұйықтықта мөлдір емес муцинді преципитат болуы;

• Синовиальды қабықшаның гистологиялық өзгерісі;

• Ревматоидты түйіндерде гистологиялық өзгерістер.

Реактивті артриттің диагностикалық критерийі

• 40жасқа дейінгі жас адамдарда;

• 4-6 аптадан кейін инфекциялық аурумен ауырғаннан кейін;

• Артриттің жедел басталуы, жалпы және жергілікті көріністерімен;

• Буын зақымдалуының ассиметриялығы;

• Илеосакральды симфиздің зақымдалуы;

• Көз, тері, шырышты қабаттардың зақымдалуы;

• Қан сарысуында ревматоиды фактордың болмауы;

• HLA B27 антгенінің болуы;

• Әдетте ағымы қатерсіз.

Псориоатриттік артрит - диагностикалық критерийі (H. Mathies бойынша)  

• Қолдың дистальды фалангалар арасындағы буындардың зақымдалуы;

• Теріде және тырнақта псориотикалық элементтердің болуы;

• Талалгия;

• Жақын туысқандарында псориаз болуы;

• Ревматоидты факторға теріс реакциясы;

• Рентгеноллогиялық көріністе остеолитикалық процесспен қатар сүйектенулер көрінеді;

• Илеосакральды симфиздің зақымдалуы;

• Омыртқаның зақымдалуының рентгенологиялық көріністері.

Деформацияланған артроздың диагностикалық критерийлері

• Буындарда түнгі ауырсынулар;

• Буындар қимылы кезіндегі ауырсынулар;

• Таңертеңгілік құрысулар;

• Буындардың шектеулі қимылы мен сықырлар;

• Буын қуысына сүйек өсуі;

• Буын тесігінің тарылуы;

• Шеткілік остеофиттер мен түйіндер;

• Субхондральды склероз;

• Эпифизде кист тәрізді ашықтанулар;

• Тыныштықтағы ауырсынулар.

4. Вирусты гепатит В – парентеральді механизммен берілетін антропонозды вирус, гепатитпен, сарығаюмен және зат алмасудың бұзылуымен сипатталатын жұқпалы ауыру. Этиология. Вирус қоздырғышы гепадновирус туысына жатады. ДНК және ДНК-полимеразадан құралған және HBsAg, HBeAg, HBcAg антигеннен тұрады. Эпидемиология. Жұқпа көзі жедел және созылмалы формасымен ауыратын науқастар. Парентеральді жолмен беріледі. Клиника. Инкубациялық кезеңі 30 тәуліктен 180 тәулікке дейін (орташа 2-4 ай). Ауру баяу басталады. Сарығаюға дейінгі кезең: астеновегатативті (әлсіздік, тітіркендіштік, ұйқышылдық, бастың ауыруы), деспепсиялық, артралгиялық және аралас түрінде өтеді. Сарығаюдың пайда болғанда науқастың жағдайы төмендейді. Әлсіздік, бас ауыру, ауызда ашы дәмнің пайда болуы және оң жақ қабырға астанда ауырсынудың, терінің қышынуы, сағаю күшейеді. Гепатоспленомегалия. Иектің қанағыштығы және қан құйылулар аурудың ауыр түрін дәлелдейді. Сауығу 2 айдан 6 айға дейін созылады. Диагностика. ВГВ-ң спецификалық маркерлары: HBsAg, анти-HBs, анти-HBc IgM, HBeAg, анти-Hbe және ДНК-HBV анықталады. Биохимиялық өзгерістер.

5. Науқас С. 54 жаста, қабылдау бөліміне жедел жәрдем кардиобригадасымен жеткізілді.Қарау кезінде бас ауруы мен айналуы,жүрек айнушылығы, әлсіздікке, қалыпты жүксалмақ кезінде алқынуына шағымданды. Жұмыстағы күйзеліске байланысты 3 күн бойы жағдайы нашарлаған. 6 жыл бойы кезеңді түрде басының ауруы байқалады. Жағдайының нашарлануына байланысты бірнеше рет жедел жәрдем шақырған. Жедел көмек ретінде қолданылатын дәрілердің арасынан каптоприлді қолданған, әсері уақытша. Ауыру тарихын жинаған кезде науқастың әкесінде жүрек инфарктысы болған, артериялық қан қысымының көтерілуі аңықталды. Қараған кезде жүрек ұшы жайылған, күшейтілген, жүректің сол жақ шеті сол жақ ортанғы бұғана сызығынан 1 см сыртқа V қабырғааралықта аңықталды. ЖСЖ 90 мин. ЭКГ - ритм синус, ЖЭО сол жаққа ауытқан, үлкен тісшелер, «Т» теріс тісшесі І, ІІ, AVL, V5, V6 жалғамдарда,сол жақ қарыншанда гипертрофия белгілері.

Б/х анализ: Жалпы нәруыз -68 г/л, несепнәр -7,8 ммоль/л, глюкоза -5,9 ммоль/л, тимолдық сынама - 1, билирубин -18,9 мкмоль/л, холестерин 6,5 ммоль/л, холестерин ЛПВН -1,2 ммоль/л, холестерин ЛПНП -4,2 ммоль/л, триглицеридтер -3,1 ммоль/л.

ЖҚА: гемоглобин - 135 г/л; эритроциттер -4,5 *10¹² г/л; түс көрсеткіші – 0,85; тромбоциттер -300,0*10⁹ /л; лейкоциттер 8,6 *10⁹ /л; ЭТЖ -14 мм/с.

Синдромдарды ажыратыңыз

Диагнозды қойыңыз.

Жауап: Артериялық гипертензия синдромы, кардиомегалия синдромы, ЖЖ синдромы, дислипидемия синдромы, бастаушы синдром – АГ синдромы.

Клиникалық диагноз: 3 дәрежелі артериялық гипертензия, 3 қауіп . СЖЖ 1 ФК. Криз.

Асқыну: СЖЖ 1 ФК. Криз.

№ 9 билет

1. Жіті және созылмалы пиелонефрит. Этиологиясы. Жіктелуі, клиникалық көрінісі. Диагностикалық әдістері. Емдеудің негіздері.

2. Туберкулезді ем санаттары мен науқас типтеріне қарай тіркеу

3. Гипер және гипотиреозды емдеудің негіздері мен диагностикалық әдістері.

4. Қарыншалық экстросистолияның клиникалық және ЭКГ белгілері

5. Есеп

1. Жедел пиелонефрит – бүйрек паренхимасының және тостағанша-астаушалық жүйенің жедел қабыну процессі. Әдетте айқын интоксикация мен қатарласа жүретін ауыр инфекциялық ауру түрінде көрінеді. Егер бүйрек және зәр шығару жолдарының зақымдануы болмаса, бірінішілікті, егер де зәр шығуының немесе бүйректегі қан және лимфа айналымының бұзылысына әкелетін урологиялық аурудың негізінде пайда болса, екіншілікті жедел пиелонефрит деп аталады. Ауру барлық жаста кездесуі мүмкін, бірақ көбінесе балалар, жас және орта жастағы әйелдер ауырады. Жедел пиелонефрит барлық бүйрек ауруларының 10-15% құрайды.

Жедел пиелонефрит серозды және іріңді ағымда өтеді. Пиелонефриттің іріңді түрі 25-30% ауруларда дамиды.

Бүйректің ауыр іріңді қабыну процесстеріне апостематозды (іріңді) пиелонефрит, карбункул және бүйрек абсцесі жатады. Кейбір жағдайларда пиелонефрит емізікшенің (некроздық папиллит) некроздануымен асқынуы мүмкін.

Жіктелуі:

Бүйректің зақымдалу санына байланысты:

• бір жақты

• екі жақты

пайда болу шарттарына байланысты

• біріншілікті

• екіншілікті

өту сипатына байланысты

• жедел

• созылмалы

инфекция агентінің ену жолдарына байланысты

• төменгі сирек

• жоғарғы жиірек

зәр шығару жолдарының өткізгіштігіне байланысты

• обструктивті емес

• обструктивті

жедел пиелонефрит формалары

• серозды

• деструктивті

Созылмалы пиелонефрит ағымының түрлері

• латентті

• гипертензивті

• анемиялық

• азотемиялық

• симптомсыз

• ремиссия

Біріншілікті жедел пиелонефрит. Бүйрек және зәр шығару жолдарының зақымдануынсыз дамыса, біріншілікті пиелонефрит деп аталады, бірақ көптеген жағдайларда аурудың дамуына қысқа уақытта өткен және қарапайым зерттеу әдістерімен анықтауға болмайтын уродинамикалық бұзылыстар себеп болады. Біріншілікті пиелонефрит кезінде микроорганизмдер бүйрекке алшақ орналасқан инфекция ошақтарынан гематогенді жолмен енеді. Бүйректегі және несепағардағы тас, зәр шығару жолдарының аномалиялары, жүктілік, несепағар мен зәр шығару жолдарының тарылуы, қуықасты безі аденомасы, балаларда – уродинамика бұзылысы (операциядан кейінгі кезеңде асқынулар, қуық-несепағар рефлюксі, бүйректас ауруы) - екіншілікті жедел пиелонефрит тің (шамамен ²/з ауруларда ) ең жиі себептері.

Симптоматика және клиникалық ағымы. Біріншілікті пиелонефритке триада симптомдары – жоғары дене температурасы, бел аумағындағы ауру, зәрдегі қабыну процесі өзгерістері тән (лейкоцитурия, бактериурия). Клиникалық көрінісінде жалпы және жергілікті симптомдарын ажыратады.

Біріншілікті жедел пиелонефрит алғашында жалпы симптомдар: қалтырау, дене температурасының жоғарлауы, көп мөлшерде тердің шығуы және бас ауруы(әсіресе маңдай бөлігінде), бұлшықеттердегі және буындардағы аурумен, құсу, лоқсу, жалпы әлсіздік ретінде көрінеді. Құрғақ және қапталған тіл. Пульс жиілеген. Мұндай симптомдар әртүрлі инфекциялық ауруларда көрінеді, сол себептен диагнотикада қателіктер болуы мүмкін. Қабыну процесімен зақымдалу салдарынан пайда болған бүйрек аймағындағы ауру сезімі интенсивті және тұйық болады, бірақ ұстама тәрізді емес.

Дене температурасы кешкі уақытта 39–40 °-қа дейін жетеді, ал таңға қарай 37,5–38 °С -қа дейін төмендейді. Пастернацкий симптомы – оң . Егер пиелонефрит жедел цистит асқынуы немесе қуықтағы қабыну процесіне әкелмесе, зәр шығару қалыпты болады. Көп терлеу салдарынан зәр шығару азаяды.

Диагноз. Біріншілікті жедел пиелонефрит кезінде клиникалық симптоматика және лабораторлық зерттеу нәтижесі диагностиканың негізгі критериі болып табылады. Анамнезінде ағзада іріңді ошақтардың (фурункул, гайморит, пульпит, мастит, остеомиелит және т.б.) болуына, сонымен қатар өткерген инфекциялық ауруларға (тұмау, ангина, пневмония, холецистит, энтероколит және т.б.) аса назар аударады.

Біріншілікті пиелонефритке тән (дене температурасының жоғарылауы, бел аймағындағы ауру сезімі, зәрдегі қабыну процесін көрсететін өзгерістер) белгілер болған жағдайда ауруды анықтау қиын емес. Жедел пиелонефрит диагностикасында лабораторлық зерттеу әдістері, әсіресе бірінші кезекте бактериурия мен лейкоцитурия сатысын, зәрдегі белсенді лейкоцит пен Штернгеймер— Мальбин жасушаларын анықтау маңызды орын алады. Белсенді лейкоцит – бактерияларды белсенді фагоциттеуші, зәрге зәршығару ошақтарынан түскен лейкоциттер. Зәрді бактериологиялық зерттеу ондағы микрофлора сипатын анықтап қана қоймай оның сандық, яғни 1мл зәрдегі микроорганизм санын анықтауға пайдалы. Қазіргі уақытта сау адам зәрінде микроорганизмдер, соның ішінде шартты-патогенді (ішек таяқшасы мен протей) микроорганизмдер анықталып жатады, оның себебі әйелдердің де, ер адамдардың да зәр шығару каналының дистальді бөлігінде микрофлора вегетациясы жүреді. Алайда сау адамда жаңа алынған 1 мл зәр құрамында 2-10-нан көп емес микроорганизм болса, ал бүйректе және зәр шығару жолдарының қабыну ауруларында 1мл зәрде 10нан көп айқын бактериуриямен көрінеді. Біріншілікті (гематогенді) жедел пиелонефрит кезінде бактериурия сатысын анықтау маңызды болып табылады, себебі бұл симптом лейкоцитуриядан бұрын аурудың алғашқы күндері анықталады, және көптеген жағдайдарда аурудың жалғыз сипаттаушы симптомы болуы мүмкін.

Бактериологиялық және бактериоскопиялық зерттеу әдістерін бірге өткізу бактериурияны анықтауда маңызды рөл атқарады.

Біріншілікті жедел пиелонефрит науқастарында антибактериялдық препараттарды қолданғаннан кейін 12-24сағаттан соң зәр жағындысында микроорганизмдер көбеймейді, бірақ зәр тұнбасы микроскопиясында 1мл зәрде 10нан көп микроорганизм анықталады. Жедел пиелонефриттің белгісі – айқын лейкоцитурия (көру аймағында 30-40 лейкоциттен көп), белсенді лейкоциттер науқастардың барлығында, ал Штернгеймер— Мальбин жасушалары жартысында анықталады. Науқастардың көбінде протеинурия анықталады, бірақ зәрдегі ақуыз мөлшері 1г/л-ден аспайды. Сирек жағдайда қабыну процесінің шумақша аппаратында да дамығанының көрінісі - цилиндруриямен сипатталады. Қандағы өзгерістер: лейкоцитарлық формуланың солға ығысуымен лейкоцитоз, ЭТЖ жылдамдауы. Қабынулық интоксикация дәрежесінің жоғарылауы қан токсигенділігінің жоғарылауымен қатар жүреді: орташа молекулалар (^–2-микроглобулин) деңгейінің прогрессивті жоғарлауы, қандағы парамеция уақытының 20-24минутқа дейін азаюы.

Емі. Біріншілікті жедел пиелонефрит кезінде науқас стационарға жатқызылуы тиіс және оның емі консервативті жүргізіледі.

Соңғы он жыл урологияда нитрофуран препараттарын (фурагин, фурадонин және т.б.) қолдануы сәтті жүргізілуде.

Невиграмон (синонимы: неграм, налидикс қышқылы) көптеген грам теріс микроорганизмдерге соның ішінде әсіресес вулгарлы протейге жақсы әсер етеді. Көкірің таяқшсы препаратқа тұрақты болып келеді. Наладикс қышқылы сілтілі ортада да, қышқыл ортада да инфекцияға бактерицидті әсер етеді. Препаратты салыстырмалы уыттығы үшін 2аптадан көп уақытқа тағайындауға болмайды. Егер наладикс қышқылын 2аптадан көп уақытқа тағайындау қажет болса оның мөлшерін 2есеге азайтады. Сонымен қатар біріншілікті жедел пиелонефрит кезінде оксихинолин туындыларын пайдаланады.

Грамурин (оксалин қышқылы) – қазіргі уақыттағы ең тиімді химиялық препараттардың бірі болып табылады. Препараттың артықшылығы ауруханаішілік микроорганизм штаммдарына сезімталдығы төмен болады. Нитроксолин (отандық препарат) химиялық құрылысы жағынан югославиялық 5-НОК препаратына ұқсас болып келеді. Нитроксолин бүйрек және зәр шығару жолдарының бейспецификалық қабыну процестерін тудыратын қоздырғыштарға кең спектрлі әсер көрсетеді. Созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі бар науқастарға басқа препараттар (невиграмон, сульфаниламидтар) сияқты емес зәрде терапевтикалық әсерге қажет мөлшерде жиналады. Соңғы жылдары пиелонефрит қоздырғыштарының пипимиди қышқылына жоғары сезімталдығына байланысты палин антисептигі жетістікпен қолданылып жүр.

Пиелонефрит қоздырғыштарына ең тиімді препараттар: цефалексин, цефазолин (кефзол немесе цефамезин), цефуроксим (кетоцеф), цефтриаксон, цефотаксим (клафоран); карбенициллин, ампициллин; гентамицин сульфаты, канамицин дисульфаты, левомицетин. Пиелонефритке қарсы ем кезінде антибиотиктер мен химиялық препараттарға инфекцияның төзімділігін дамытпау үшін оларды 5 – 7күн сайын алмастырып отыру қажет.

Созылмалы пиелонефрит: симптомдары және пиелонефрит емі.

Созылмалы пиелонефрит жедел дамыған пиелонефритті асқындырып алған жағдайда немесе бірінгілікті-созылмалы, яғни ауру басынан жіті белгілерісіз дамыған жағдайда созылмалы түріне ауысуы мүмкін.

Көптеген науқастарда созылмалы пиелонефрит балалық шақта әсіресе қыз балаларда пайда болады. Науқастардың 1/3 бөлігінде қарапайым зерттеу әдістерімен пиелонефриттің айқын белгілерін анықтау мүмкін емес. Көпшілік жағдайда тек түсініксіз дене температурасының көтерілуі аурудың өршу белгісі. Соңғы жылдары созылмалы гломерулонефрит пен пиелонефрит бірлесіп кездеседі.

Симптомдары, ағымы. Біржақты созылмалы пиелонефрит кезінде зақымданған бүйрек аймағындағы тұйық ауру сезімі болады. Көптеген науқастарда дизурия симптомы байқалмайды. Аурудың өршу кезінде 20% науқастарда ғана температура жоғарылауы байқалады.    Зәр тұнбасында басқа формалық элементтерге қарағанда лейкоциттер басымдылығы байқалады. Алайда пиелонефриттік бүйректің әжімденуіне байланысты зәрлік синдром төмендейді. Зәрдің салыстырмалы тығыздығы қалыпты жағдайда болады. Диагностикада зәрде белсенді лейкоциттердің анықталуы маңызды болып табылады. Пиелонефриттің латентті фазада өтуі кезінде пирогеналды немесе преднизолондық тестті (30 мг преднизолонды 10 мл изотониялық нартий хлоридіне араластырады, 5 минут бойы венаішілік енгізеді; содан кейін 1; 2; 3 сағаттан соң зәрді зәр талдамасын жасау үшін жина йды) өткізу қажет. Егер преднизолон енгізгенннен кейін 1сағаттан соң зәрде 400 000нан аса лейкоцит бөлінсе және оның көп бөлігі бесенді болған жағдайда преднизолон сынамасы оң болады. Ал егер зәрде Штернгеймер — Мальбин жасушалары анықталса, ол шығару жүйесінде пиелонефриттің бар екендігінің емес, тек зәр шығару жүйесінде қабыну процесінің бар екендігін көрсетеді. Көптеген науқастарда аурудың симптомдарының бар екендігінің бір көрінісі — бектериурия. Егер 1 мл зәрдегі бактериялар саны 100 000нан асатын болса, онда олардың антибиотиктер мен химиопрепараттарға сезімталдығын анықтау керек. Артериальная гипертензия—әсіресе екіжақты пиелонефриттің көрінісі болып табылады.        Бүйректердің функционалды жағдайын хромоцистоскопия, экскреторлы урография, клиренс-әдіс (мысалы, эндогенді креатининді әр бүйректің жеке—жеке тазалау коэффициентін анықтау), радионуклидті әдіс (гиппуранді ренография, 1311 пен белгіленген бүйректерді сканирлеу).   Созылмалы пиелонефрит кезінде бүйректердің азот шығару функциясы көптеген жылдарға сақталады, ал концентрациялық қызметі ерте кезде бұзылады. Нәтижесінде өзекшелер функциясының ацидозы дамуына алып келеді, сонымен қатар бүйректік кальций мен фосфатты жоғалту екіншілікті бүйректік паратиреоидты остеодистрофияға әкеледі.     Инфузионды урография кезінде бастапқыда бүйректердің концентрациялық қызметінің төмендеуі, кейін рентгеноконтрасты заттың біртіндеп бөлінуі, жергілікті спазмдар мен тостағаншалар мен астаушалардың деформациясы жүреді. Келесі кезекте спастикалық фаза атонияға ауысады, астаушалар мен тостағаншалар кеңейеді. Кейін тостағаншалардың шеті саңырауқұлақ тәрізді формаға ауысады, ал тостағаншалардың өзі бір—біріне жақындай түседі. Инфузионды урография қан құрамындағы мочевина 1 г/л—ден аз болған кезде ғана ақпаратты болады. Диагноз көп жағдайда қиындықтар туғызады.   Созылмалы гломерулонефритте дифференциалды дигностика кезінде зәрлік синдром сипаты, ( лейкоцитурияның гематуриядан басым болуы, белсенді лейкоциттер мен Штернгеймер—Мальбин жасушаларының болуы, пиелонефрит кезінде бактериурияның саны ), экскреторлы урография мәліметтері, радионукпидті ренография маңызды. Нефротикалық синдром гломерулонефриттің бар екендігін көрсетеді. Артериялды гипертензия  кезінде пиелонефрит пен гипертониялық ауру және вазоренальді гипертензия арасында дифференциалды диагностика жасау керек. Пиелонефритке зәрлік синдром, рентгенологиялық және радионуклидті зерттеу, асимметриялы экскреция бояушысының ромоцистоскопиясы көптеген жағдайда ауруды анықтауға көмектеседі. Созылмалы пиелонефрит емі ұзақ уақыт (жылдар) жүргізіледі. Емдеуді нитрофуран (фурадонин, фурадантин және т.б.), наладикс қышқылы (нефам, невифамон), 5-НОК, сульфа-ниламидтер (уросульфан, атазол жіне т.б.) препараттарын алмастыра отырып жүргізіледі. Сонымен қатар клюква экстрактымен жүргізген абзал.