- •Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
- •Алғысөз
- •Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
- •Түсінік хат
- •Курс мазмұны
- •Практикалық сабақтардың болжамдық тақырыптары
- •Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілуі
- •Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
- •Түсінік хат
- •Оқу жоспарынан көшірме
- •Модуль бойынша пәннің тақырыптық жоспары
- •Пән мазмұны
- •1 Модуль. Delphi ортасында құрылымдық және модульдік бағдарламалау
- •2 Модуль. Графика, динамика және мультимедия. Интерфейсті қосымшалар құру.
- •Бақылау түрі
- •Негізгі әдебиет
- •Қосымша әдебиет
- •Алғысөз
- •Оқу жоспарынан көшірме:
- •Бекітілген кестеге сәйкес курс бойынша сабақ кестесі
- •Бағалау саясаты
- •Оқытудың кредиттік технологиясы бойынша студенттердің білімін бағалау шкаласы
- •Пән мазмұны
- •Сөж тақырыптары
- •Рефераттар тақырыптары
- •Негізгі әдебиет
- •Қосымша әдебиет
- •Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы
- •Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі
- •Практикалық сабақтар
- •1Модуль. Delphi ортасында құрылымдық және модульдік бағдарламалау №1.1 практикалық сабақ
- •1.1. Delphi бағдарламаны құрастырудың интегралданған ортасы
- •1.2. Delphi бағдарламаларының құрылымы
- •Interface
- •1.3.4. Жазбаларды орналастыру (tLabel)
- •1.3.5. Нәтижені шығарудың көпжолды терезесін орналастыру (tMemo)
- •1.3.6. Форма құру жағдайын өңдеу бағдарламасын жазу (FormCreate)
- •1.3.7. Батырманы басу жағдайын өңдеу бағдарламасын жазу (ButtonClick)
- •1.3.8. Бағдарламаны орындау және онымен жұмыс жасау
- •1.4. Өзіндік жұмысты орындау
- •№1.2 Практикалық сабақ
- •2.1. Паскаль тілінің if және case операторлары
- •2.2. Delphi-дегі ауыстырғыш-батырмалар
- •2.3. Бағдарлама жазудың мысалы
- •2.3.1. Форманы құру
- •2.3.2. TСheckBox компонентімен жұмыс жасау
- •2.3.3. TRadioGroup компонентімен жұмыс жасау
- •2.3.4. FormСreate және Botton1Сlick жағдайларын өңдеуді құру
- •№1.3 Практикалық сабақ
- •3.1. Pascal тіліндегі циклдерді ұйымдастыру операторлары repeat, whіle, for
- •3.2. Delphi-дегі бағдарламаларды өңдеу құралдары
- •3.3. Тапсырманы орындау реті
- •3.4. Жеке тапсырманы орындау
- •№1.4 Практикалық сабақ
- •4.1. Массивтермен жұмыс
- •4.2. TStringGrid компоненті
- •4.3. Тапсырманы оырндау реті
- •4.4. TStringGrid компонетін баптау
- •№1.5 Практикалық сабақ
- •5.1. TListBox компоненті
- •5.2. TComboBox компоненті
- •5.3. TBitBtn компоненті
- •5.4. Жеке тапсырманы орындау тәртібі
- •№1.6 Практикалық сабақ
- •6.1. Жазба типті айнымалыны қолданып программалау
- •6.2. Файлдармен жұмыс
- •Файлдармен жұмыс жасайтын процедуралар және функциялар:
- •6.3. Файлдармен жұмыс жасайтын ішкі программалар
- •6.4. TOpenDialog және tSaveDialog компоненттері
- •6.5. Тапсырманы орындау реті
- •6.5.1.TOpenDialog және tSaveDialog компоненттерін күйге келтіру
- •6.1-Сурет
- •6.5.2. Программамен жұмыс
- •6.2-Сурет
- •6.6. Жеке тапсырмалар
- •№1.7 Практикалық сабақ
- •7.1. Ішкі программалардың қолданылуы
- •7.2. Модульдердің қолданылуы
- •7.3. Тапсырманы орындау мысалы
- •7.3.1. Модульді құру
- •7.3.2. Модульді іске қосу
- •7.1 - Сурет
- •7.4. Жеке тапсырмалар
- •2 Модуль. Графика, динамика және мультимедия. Интерфейсті қосымшалар құру.
- •№2.2 Практикалық сабақ
- •9.2 Динамикалық тізімдерді қолдану
- •9.2-Сурет Edit Button Модуль тексті
- •9.3. Жеке тапсырманы орындау
- •№2.3 Практикалық сабақ
- •Бұрыштары дөңгеленген тіктөртбұрыш
- •№2.4 Практикалық сабақ
- •І. Мәліметтерді файлдан оқу және файлға жазу. Тестілеу программасын құру
- •№2.7 Практикалық сабақ
- •№2.8 Практикалық сабақ
- •Төмендегі компоненттердің қайсысы визуальды компонентке жатпайды?
- •Осөж-ды орындауда қолданылатын әдебиеттер тізімі:
- •Үй тапсырмалары
- •1 Модуль. Delphi ортасында құрылымдық және модульдік бағдарламалау
- •1.1 Тапсырма.
- •1.2 Тапсырма.
- •1.3 Тапсырма.
- •1.4 Тапсырма.
- •1.5 Тапсырма.
- •1.6 Тапсырма.
- •1.7 Тапсырма.
- •1.8 Тапсырма.
- •Арнайы кабинеттер, аудиториялар мен зертханалар тізімі.
- •Мазмұны
Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі
СӨЖ №
|
СӨЖ тақырыптары |
Берілген мерзімі |
СӨЖ қабылдау мерзімі |
Сағат саны |
№1 |
Сызықтық алгоритмдерді бағдарламалау. |
1апта |
1апта |
3 |
№2 |
Тармақталу алгоритмдерін бағдарламалау. |
1апта |
2апта |
3 |
№3 |
Циклдік алгоритмдерді бағдарламалау. |
2апта |
3апта |
4 |
№4 |
Бір өлшемді массивтер. |
3апта |
4апта |
2 |
№5 |
Көп өлшемді массивтер. |
4апта |
5апта |
3 |
№6 |
Жолдарды қолданып бағдарламалау. |
5апта |
6апта |
5 |
№7 |
Жазба мен файлдарды қолданып бағдарламалау. |
6апта |
7апта |
5 |
№8 |
Модульдер. |
7апта |
8апта |
5 |
№9 |
Графиктік компоненттер. |
8апта |
9апта |
5 |
№10 |
Графиктік ақпараттарды бейнелеу құралдарын пайдаланып бағдарламалау. |
9апта |
10-11апта |
6 |
№11 |
Динамикалық бағдарламалау. |
11апта |
12апта |
8 |
№12 |
Мультимедиа және диаграмма. |
12апта |
13-14апта |
8 |
№13 |
Ойындарды бағдарламалау. |
14апта |
15апта |
9 |
Практикалық сабақтар
1Модуль. Delphi ортасында құрылымдық және модульдік бағдарламалау №1.1 практикалық сабақ
Тақырыбы: Сызықтық алгоритмдерді бағдарламалау.
Мақсаты: DELPHI ортасында қарапайым бағдарлама каркасын құруды үйрену. Сызықтық алгоритм бағдарламасын құру.
Қажетті құралдар мен материалдар: ДК, Delphi ортасы.
Мазмұны мен жұмысты орындау реті:
Теориялық материалды қайталау.
1.1. Delphi бағдарламаны құрастырудың интегралданған ортасы
DELPHI ортасы визуальді түрде монитор экранында бір уақытта ашылатын терезелер негізінде жүзеге асырылады. Терезелердің саны, орналасуы, өлшемі мен түрі бағдарламаны құрастырушының қажеттілігіне қарай өзгіртіледі, ал бұл жұмыс тиімділігін арттырады. DELPHI ортасы жүктелген кездегі бейнесі 1.1-суретте көрсетілген:
Негізгі терезе әр уақытта экранда болады және бағдарламаны құру процесін басқару үшін арналған. Негізгі меню (Қосымша 1) жобаны басқару үшін қажетті құралдардан тұрады. Пиктограммалар негізгі мәзірдің жиі қолданылатын командаларын орындауды жеңілдетеді. Компоненттер мәзірі арқылы (Қосымша 2) форма терезесіне бағдарлама құрушы орналастырған визуальді элементті (компонентті) сипаттайтын DELPHI ортасының стандартты сервистік бағдарламалар жиынына ену мүмкіндігі жүзеге асырылады. Әрбір компонент белгілі бір қасиеттер (параметрлер) жиынын ие. Мысалы, терезе түсі, тақырыбы, батырмадағы жазу, шрифт өлшемі мен түрі.
Объектілер инспекторының терезесі (F11 пернесі арқылы шақырылады) таңдалған компоненттер қасиеттерін өзгерту үшін арналған және екі парақтан тұрады. Properties (Қасиеттер) парағы компоненттің қажетті қасиеттерін өзгерту үшін, ал Events (Жағдайлар) парағы компонеттің қандай да бір жағдайға реакиясын (мысалы, белгілі бір перненің басылуы немесе батырманы «тышқанмен» шерткенде) анықтау үшін арналған.
Форма терезесі бағдарламаның Windows-терезесі жобасын бейнелейді. Бұл терезеге бағдарламаны жазу барысында қажетті компоненттер орналастырылады. Бағдарлама орындалған уақытта орналастырылған компоненттер жобалау кезіндегі түрде болады.
Мәтін терезесі бағдарлама мәтінін қарау, жазу және редактрлеу үшін арналған. DELPHI жүйесінде Object Pascal программалау тілі қолданылады. Алғашқы жүктелген кезде бағдарлама мәтіні терезесінде бос форма Windows-терезесі ретінде жұмыс жасауы үшін минимальді операторлар жиынынан тұратын мәтін болады. Форма терезесіне қандай да бір компонентті орналастырғанда бағдарлама мәтіні автоматты түрде ол үшін қажетті стандартты бағдарламалар кітапханаларымен (uses бөлімі) және айнымалы типтерімен (type бөлімі) толықтырылады.
DELPHI ортасындағы бағдарлама формамен байланысты жағдай (мысалы “тышқанмен” батырманы шерткенде – OnClick жағдайы, форманы құру – OnCreate) туындағанда орындалатын алгоритмдер сипаттамасы ретінде құрылады. Формадағы әрбір өңделетін жағдай үшін объектілер инспекторының Events парағының көмегімен бағдарлама мәтінінде процедура (procedure) құрылады, бағдарламалаушы begin және end қызметші сөздерінің арасына Object Pascal тілінде қажетті алгоритмді жазады.
Форма терезесінен бағдарлама мәтінің терезесіне және керісінше көшу F12 пернесінің көмегімен жүзеге асырылады.