Упражнения

1.Просклоняйте: duo manipuli, tres centuriae, quinque menses, centesimus miles.

2. Переведите и просклоняйте словосочетания один храм; два легиона; три друга; восемнадцать книг; тридцатое число; сто камней; тысяча слов; второй час; четыре окна, пять братьев, пятьсот воинов, 1812-й год.

3. Напишите римскими цифрами числа 63, 84, 97, 125, 268, 379, 432, 3456, 5699.

4. Определите, к каким словам восходят: октава, терция, квартал, квинтет, трио, прима, миля, миллион, дуэль, секундант, центнер, уникальный.

5. Переведите на русский язык.

Una hirundo ver non facit. Amīcus est unus animus in duōbus corporibus. “Novem doctae sorōres” – ita antiqui Musas nominābant. Nemo potest duōbus dominis pariter servīre. In legiōne Romāna decem erant cohortes, in cohorte tres manipuli, in manipulo duae centuriae, primō centuria centum milites habēbat, deinde modō quinquaginta.

De mensĭbus

Apud Romānos annus decem menses habēbat. Primi mensis nomen erat Martius, secundi – Aprīlis, tertii – Maius, quarti – Iunus, quinti – Quintīlis, sexti – Sextīlis, septimi – September, octāvi – Octōber, noni – November, decimi – December. Numa, secundus rex Romanōrum, numerum mensium duōbus augēbat. Postea Romāni Quintīlem mensem Iulium, Sextīlem – Augustum moninābant. Iulii nomen est a Iuliō Casare, Augusti – ab Augustō imperatōre. Primus mensis dies Kalendae nominabātur, quintus – Nonae, tertius decimus – Idus; in mensibus autem Mariō, Maiō, Iuliō, Octobri septimi diēi nomen erat Nonae, Idus – quinti decimi.

De nomĭne mensium

Annus duodecim menses habet, qui sunt:

I Mensis Januarius qui a Jano, principii deo, nomen habet.

II Mensis Februarius a februo, Romanōrum ritu sacro, appellātur.

III Mensis Martius a Marte deo, Romuli patre, nomen habet.

IV Mensis Aprīlis a Venere dea, quae apud Graecos Aphrodītae nomen habet, appellātur.

V Mensis Majus a Maja dea, Mercurii matre, nomen habet.

VI Mensis Junius a Junōne, Jovis uxōre, nomen habet.

VII Mensis Julius a Gajo Julio Caesare appellātur.

VIII Mensis Augustus ab Octaviāno Augusto appellātur.

IX Mensis September a numero septem.

X Mensis Octōber a numĕro octo.

XI Mensis November a numĕro novem.

XII Mensis December a numĕro decem nomĭna habent.

Cur mensis nonus a numero septem, mensis decĭmus a numĕro octo, undecĭmus a numĕro novem, et duodecĭmus a numĕro decem nomen habet? Romulo regnante, annus decem menses habēbat (qui annus Romuli appellabātur) et primus anni mensis Martius erat. Si a mense Martio menses numerābis, September – septĭmus, Octōber – octāvus, November – nonus, December – decĭmus mensis est. Sed postea ante Martium duo menses additi sunt: Januarius et Februarius; Januarius primus anni mensis factus est, sed nomina mutāta non sunt.

De novem Musis

Musae Jovis filiae et Mnēmosynēs, deae memoriae, sunt. Hae novem doctae sorōres nominantur, nam deae artium et scientiārum putantur, nomina autem eārum Graecae origines sunt. Prima Musārum Calliope vocātur et Musa poēsis epicae atque mater Orphēi esse dicitur. Secunda est Euterpe, musicae artis Musa. Tertia – Erato, quae Musa carminum amatoriōrum habētur. Quarta est Melpomene, Musa tragoediae atque poēsis lyricae vocātur. Quinta nominātur Thalia, Musa comoediae atque dea epulārum et festārum est, deinde atque Musa carminum pastoralium appellātur. Sexta, Terpsichore nomināta, Musa est saltatiōnis atque chorōrum, eadem mater Sirēnum putātur. Septima est Clio, quae primum dea nuntia habebātur, nunc Clio Musa historiae dicitur. Octāva nomine Urania Musa est astronomiae. Denique nona, cujus nomen Polyhymnia est, Musa hymnōrum sacrōrum deinde etiam symphoniae putātur. Musae sunt comites fidēles Apōllinis, qui Musārum choros praecēdit et fidibus aureis verba eārum modulātur.