Metody obliczania pnb I pkb:

1. PNB jako strumień dóbr (produktów finalnych) – PNB można zmierzyć sumując łączny strumień wydatków na zakupy konsumpcyjne w ciągu roku. Do zakupów konsumpcyjnych zalicza się dobra i usługi liczone w cenach rynkowych (ponieważ ceny rynkowe odzwierciedlają relatywną wartość produktu).

PNB = C + I + G PKB = C + I + G – Ti PKB – Tb + Bt = S + C

C konsumpcja;

I inwestycje brutto (inwestycje krajowe + eksport - import) – przyrost kapitału w danym społeczeństwie z pominięciem wydatków z tytułu zużycia kapitału (amortyzacja);

G wydatki rządowe na dobra i usługi z wyłączeniem płatności transferowych;

Ti podatki pośrednie

Tb podatki bezpośrednie

Bt wydatki transferowe

S oszczędności

2. PNB jako strumień dochodów – PNB można zmierzyć sumując dochody czynników wytwórczych (płac, procentów, rent i zysków) będących równocześnie kosztami wytworzenia dóbr końcowych w danym społeczeństwie. Zysk w tym przypadku definiuje się jako koszt rezydualny. Podatki bezpośrednie i pośrednie traktuje się jako składniki kosztów wytworzenia produktu finalnego.

PNB = (płace, procenty, renty, zyski bez dóbr pośrednich) + (pośrednie podatki przedsiębiorstw) + (amortyzacja)

Metoda wartości dodanej – aby uniknąć podwójnego liczenia, uważamy żeby do produktu narodowego brutto włączać tylko dobra finalne, opuszczając dobra pośrednie, kupowane od innych przedsiębiorstw, które zostaną wliczone do PNB na podstawie ich własnych rozliczeń.

Wartość dodana – różnica między utargiem danego przedsiębiorstwa a dokonywanymi przez nie zakupami materiałów i usług od innych przedsiębiorstw.

Do produktu narodowego brutto nie zalicz się płatności transferowych, które wchodzą w skład budżetu państwa.

Płatności transferowe – wypłata kapitału bez oczekiwania, że zostanie wyświadczona za nie określona usługa np.: emerytury, zasiłki

Pnb realny I nominalny

PNB realny – mierzy całkowitą ilość produktu; jest to PNB nominalny skorygowany o wskaźnik cen, czyli o wpływ inflacji

PNB nominalny – mierzy bieżącą wartość pieniężną produktu (po aktualnych cenach) nie uwzględniając wpływu inflacji

Wskaźnik cen (deflator) – wskaźnik cen używany jest do korygowania wpływu inflacji na PNB – średnia ważona zmian cen całości dóbr wchodzących do PNB, przy czym każdemu z dóbr przypisana jest waga w zależności od jego procentowego udziału w całkowitym PNB.

Realny PNB = Nominalny PNB / deflator

Inflacja

Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi

Deflacja - spadek ogólnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi

Stagflacja – zjawisko polegające na szybkim wzroście cen (inflacji) w warunkach stagnacji gospodarczej, występujące w gospodarkach zmonopolizowanych

Rodzaje inflacji:

• ciągniona przez popyt – występuje gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. Taki efekt ma najczęściej miejsce w okresach wojen, kiedy olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystywania zdolności produkcyjnych powodują szybki (nieraz gwałtowny) wzrost cen. Za wzrost inflacji popytowej obciąża się odpowiedzialnością rząd, który dopuszcza do nadmiernych wydatków, bądź bank centralny, który zachęca do nadmiernej kreacji pieniądza poprzez tanie kredyty.

• pchana przez koszty – występuje gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w sytuacji gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. Za wzrost inflacji kosztowej obciąża się odpowiedzialnością związki zawodowe, które nadmiernie żądają wzrostu płac. Inflację kosztową mogą również powodować przedsiębiorstwa monopolistyczne podnoszące ceny podstawowych surowców i dóbr finalnych.

• strukturalna – występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów