Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Хрестоматия.doc
Скачиваний:
30
Добавлен:
18.03.2015
Размер:
1.02 Mб
Скачать

Тексты De pane

Romāni nobĭles pauperĭbus gratis panem dividēbant. Ita a nobilitāte popŭli adjumentum acquirebātur. Paupĕres ad convivia, nuptias, funĕra convocabantur. Homĭnes Romam ex aliis urbĭbus regionibusque Italiae veniēbant. Panis omnĭbus non sufficiēbat. Mercatōres ex Siciliā et Afrĭcā panem apportābant et brevi divitias comparābant.

В эпоху империи римский плебс мирился с утратой политических прав, удовлетворяясь бесплатной раздачей хлеба (ежемесячно зерно получали до 200 тыс. человек), денежными раздачами и цирковыми зрелищами. Хорошо известно требование римской толпы: “Panem et circenses!” (“Хлеба и зрелищ!”).

Thermopўlae:acētummilitāre

Persa: “Exercĭtus noster est magnus, – inquit, – et propter numĕrum sagittārum nostrārum caelum non videbĭtis!” Tum Lacedaemonius respondet: “In umbrā, igĭtur, pugnabĭmus!” Et Leonĭdas, rex Lacedaemoniōrum, exclāmat: “Pugnāte cum anĭmis, Lacedaemonii; hodie apud umbras35 fortasse cenabĭmus!” (Cic.)

De pavimentis

Pavimentum in domo Romāni divĭtis tesselātum erat, id ex marmŏre colorāto conficiebātur. Thermae saepe pavimentis tesselātis cum imaginĭbus ornamentōrum vegetativōrum et geometricōrum, mythōrum marinōrum et athletārum figurārum ornabantur. Pavimenta tesselāta cum imaginĭbus piscium fundos impluviōrum ornābant. Pisces ei vivi et in aquā colludentes videbantur.

Мозаичный пол играл роль ковра в доме. В центре мозаики иногда находилась эмблема с эффектом света и тени такими полами часто покрывали банные комплексы. Часть имперской политики состояла в проявлении щедрости по отношению к гражданам. Чем больше проводилось мероприятий для повышения жизненного комфорта римлян и обеспечения их бесплатными услугами, тем более эффективной была пропаганда власти.

De importatiōne et exportatiōne

Romāni oleo cum Africāno epŭlas praeparābant, escaria eōrum ex aere Hispāno conficiebantur. Vinum ex Galliā apportabātur, cornua vitrea ad vinum in Syriā faciebantur. Domus marmŏre ex Asiā Minōre et statuis Graecis ornabantur. Ex Italiā merces variae exportabantur: metalla, vina bona, marmor. Sed merces saepius36 importabantur, quam exportabantur. Ităque Romae mercium montes sine utilitāte jacēbant, mercatōres autem peregrīni pecuniam merēbant.

De foro Romāno (II)

Cum tempŏre statuae et monumenta forum explent et a Romānis in alios locos transportantur. In foro Romāno templum Jani stabat. Porta illīus bello aperiebātur, pacis initio claudebātur. Imperatōres Romāni fora propria sibi aedificābant, operĭbus magnifĭcis ea ornantes. In foro caput manusque Cicerōnis exponebantur.

Существовало поверье, что римский бог Янус царствовал на земле еще до Сатурна и научил людей исчислению времени, ремеслам и земледелию. Кстати, один из спутников планеты Сатурн называется Янусом.

DecempraedictaDei

1. Non habēbis37 deos aliēnos coram me.

2. Non facies tibi sculptĭle.

3. Non adsūmes nomen Domĭni Dei tui in vanum.

4. Memento38 ut diem sabbăti sanctifĭces39.

5. Honōra patrem tuum et matrem tuam.

6. Non occīdes.

7. Non moechabĕris40.

8. Non furtum facies.

9. Non loquēris41 contra proxĭmum tuum falsum testimonium.

10. Non concupisces domum proxĭmi tui, nec desiderābis uxōrem ejus… – nec omnia, quae illīus sunt.

CARMEN

пянчужнай гільдыі Jodkōne Lithuāno auctōre

Это стихотворение, написанное одновременно на латинском и польском языках, – образец макаронической поэзии. Оно было издано в 1600 г. в Кракове, но имя автора (Jodko Lithuānus) свидетельствует о том, что этот литературный памятник создан белорусом. Стихотворение чудом сохранилось до наших дней, ведь оно было внесено в грозный “Index librōrum prohibitōrum(“Список запрещенных книг”), составленный католическим костелом, а все произведения из этого “черного списка” подлежали уничтожению. Предлагаем для перевода отрывок, где польскоязычные эпизоды переведены на белорусский язык.

Prae cetĕris на свеце dilĭgo tabernam,

Neque illam desĕram, nec да смерці spernam,

Donec за мной monăchos venientes cernam,

Cantantes з весялосцю Requiem aeternam.

Domus haec, лічу я, meo regno digna,

Ubi ўладарыць Bacchus et Ceres benigna;

Et pendent пры ўваходзе triumphantis signa:

Virga, вянец, крапіла, benedicta ligna.

Recte ibi, як бачу, dulcis vita mea,

Nam semper дуда й бубен resŏnant in eā:

Quotidie дзень цэлы ducuntur trophēa,

Nunquam аж да паўночы cessābit chorēa.

Et, як я разумею, vivunt ibi sane,

Гарэлачка nam semper propinātur mane:

Nec pinguĭbus fercŭlis трэснеш ты, prophāne,

Raphăno et з капусткай, et bis cocto pane.

Et вечна, па Пісанню, там recte vivĭtur

Nam thesaurus таемны nunquam abscondĭtur,

Nec tineā ані ржой ibi corrodĭtur:

Quia што ў руку прыйшло, semper perbibĭtur.

Tantum mihi Grammatĭca на сцяне non placet,

Dum п’яны небарака resupīnus jacet,

Et шынкарка adscrībens non clamat, sed tacet,

Ne illi alphabēto tota сценка vacet42.