- •Практическая часть
- •Упражнения
- •Упражнения
- •Тексты De Graeciā et Italiā
- •De terris Eurōpae
- •De pictūris et amphŏris
- •Упражнения
- •Тексты De viris
- •De Deo nostro
- •De coloniis
- •In mercātu
- •De foro Romāno (I)
- •De haustĭbus
- •De “Bello Prutēno” Ioannis Visliciensis12
- •De Colossēo
- •Упражнения
- •Тексты De nominatĭbus populōrum
- •De agricultūrā
- •De femĭnae ornamentis
- •Тексты De mercatūrā
- •De Romae hospitiis
- •Spectāte pessum!
- •A e n I g m a
- •De operĭbus Philippi Theophrasti Paracelsi
- •Тема 7 Прилагательные III склонения (§ 17). Participium praesentis actīvi (§ 42). Упражнения
- •Тексты DedomoGraecā
- •Demonumento
- •Упражнения
- •Тексты Ave, María!
- •De homĭne sano
- •De Liviae domo
- •De aerario
- •Тексты De pane
- •Thermopўlae:acētummilitāre
- •De pavimentis
- •De importatiōne et exportatiōne
- •DecempraedictaDei
- •Тема 10
- •Упражнения
- •Тема 11 Основы и основные формы глагола (§ 34). Perfectum, plusquamperfectum, futūrum II indicatīvi actīvi (§ 37). Genetīvus quantitātis; ablatīvus separatiōnis (§ 57). Упражнения
- •Тексты De domo Romānā (II)
- •De Prometheo (II)
- •Aenigma
- •De Domo Aureā (II)
- •Cruenti proelii descriptio
- •De homǐne, operarios in vineam conducente
- •Тема 13
- •Infinitīvi (§ 43). Accusatīvus/nominatīvus cum infinitīvo (§ 58-60). Упражнения
- •Тексты De Parrhasio et Zeuxĭde
- •De peregrinatorĭbus
- •De gladiatorĭbus
- •DedomoRomānā(III)
- •Тема 14
- •Упражнения
- •Тексты Sigismundus Herberstein – de origĭne nomĭnis “Russia”
- •Paulus Oderbornius – de majōrum nostrōrum morĭbus
- •Verba deponentia et semideponentia (§ 46-47). Genetīvus objectīvus (§ 57). Упражнения
- •Тексты Nicolāus Hussoviānus – de natūrae tutēlā
- •De spebus
- •De nomĭnis “monēta” origĭne
- •Nicolāus Hussoviensis – ad serēnam Princĭpem et Domĭnam Bonam, Dei gratiā Regīnam Poloniae, Magnam Ducem Lithuaniae, Russiae Prussiaeque etc59.
- •A e n I g m a
- •Тексты De villā Adriāni
- •De nomĭnis “Lithuania” origĭne
- •De Pompejis
- •Initium signōrum Jesu in Canā Galilaeae
- •De natūrā Lithuaniae
- •Ex poēmăte “Philopătris ad senātum populumque Lituānum”
- •Palatinātus Minscensis
- •Тема 17 Числительные (§ 31-32). Упражнения
- •Тексты Trajānicolumna
- •De creatūrā mundi
- •De arcā Noё
- •De Augusti domo
- •De Trojā captā
- •De Oedĭpo et Sphinge
- •DeSluciaecingŭlis
- •Praeceptum
- •Тема 18 Praesens, imperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40). Сослагательное наклонение (conjunctīvus) в независимом предложении(§ 62). Упражнения
- •Тексты Pater Noster
- •De Copernĭci cosmographiā
- •Gaudeāmus!
- •Тема 19
- •Perfectum, plusquamperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40).
- •Придаточные предложения с союзами ut, ne (§ 64).
- •Упражнения
- •Тексты De serpente
- •Ex poemăte Nicolāi Hussoviāni “De vitā et gestis divi Hyacinthi”
- •De Proserpĭnā
- •De pictorĭbus antīquis
- •Sutornesupracrepĭdamjudĭcet!
- •Facetiae
- •De Alexandro Magno et Apelle
- •De pictūrae decessiōne
- •Manum de tabŭlā!
- •Тема 22 Косвенный вопрос и косвенная речь (§ 67). Упражнения
- •Тексты De Deo et homĭne
- •Ámbos suís méndaciís
- •Véscĭmur, áugustósque Deúm sperámus honóres,
- •De Jesu Christo et adulescente divĭte
- •De vino
- •Non olet!
- •De Zeuxĭde
- •De Archimēdis morte
- •De Thale
- •Тема 23 Gerundium (§ 44). Gerundīvum (§ 45). Conjugatio periphrastǐca actīva et passīva (§ 42, 45). Datīvus ethĭcus; ablatīvus causae, modi (§ 57). Упражнения
- •Тексты De tempŏre
- •Quid est pulchrum?
- •Ex Horatio
- •De Regŭlo
- •De cupiditāte
- •De fugā Witowdi ex turri Crewae
- •Modus operandi
- •De Dionysio
- •Ex libro “Bresith”, id est “Genĕsis”
- •Explicatiōnes
- •С п и с о к использованных сокращений грамматических и лексикографических терминов
Тексты De Parrhasio et Zeuxĭde
Parrhasius et Zeuxis pictōres Graeci fuĕrant. Parrhasius descendisse in certāmen cum Zeuxĭde dicĭtur. Zeuxis pinxit uvas, veris uvis simĭles, et aves ad tabŭlam advolavērunt. Tum Parrhasius tabŭlam attŭlit, in quā lintĕum pictum erat. Zeuxis verum esse lintĕum et sub eo pictūram occultāri putāvit et lintĕum removēre et pictūram aspicěre voluit. Postquam errōrem suum intellexit: “Vicisti, – inquit, – Parrhăsi: ego enim aves fefelli, tu – artifĭcem”.
Narrātur etiam Zeuxis pinxisse puěrum, uvas ferentem; ad eas uvas etiam aves advolābant, ut ad veras. Pictor autem contentus non erat: “Uvas, – inquit, – melius, quam puěrum pinxi; puer vero simĭlis esse non vidētur, si aves ad eum advolāre non timent”.
Зевксид – греческий живописец V–IV вв. до н. э. из Гераклеи (Южная Италия). Будучи учеником Аполлодора, он перенял его изобретения (перспектива, светотень) и смело развил их. Применял краски различных оттенков и пространственное “углубление” в живописном изображении.
Паррасий – греческий художник из Афин второй половины V в. до н. э., современник Зевксида. Не разделяя его исканий, он ограничился совершенствованием рисунка, разрабатывая традиционные приемы. Прославился как мастер монохромной (одноцветной) живописи.
De peregrinatorĭbus
Romāni saepe multumque iter fecērunt. Constat Romānos divĭtes, a servis multis praebĭtos, iter fecisse. Timēbant ei enim de vitā suā et de opĭbus, scientes vias secūras non esse. Peregrinatorĭbus viae commŏdae amplaeque placēbant. Ităque vidēmus vias Romānas hominĭbus adhuc servīre. Multi viri famōsi peregrinatōres erant. Tradĭtur Cicĕro peregrinationĭbus suis Pythagŏrae sepulchrum visitavisse et in Siciliā etiam Archimēdis locum funĕris invenisse.
De gladiatorĭbus
Constat gladiatōres per multos annos in disciplīnā apud magistros fuisse. Magistri pugnas varias eos docēbant et bene doctos in arēnam amphitheatri producēbant. In amphitheatro alii cum gladiis, alii cum hastis pugnavisse tradebantur. Scimus quoque gladiatōres retĭbus adversarios suos cepisse.
Гладиаторов набирали среди приговоренных к смертной казни, пленных или рабов, хотя были среди них и свободные граждане, готовые за хорошее вознаграждение продемонстрировать свое мастерство. Поединок продолжался до гибели одного из соперников, однако проигравший мог обратиться к публике за помилованием.
DedomoRomānā(III)
Domus multōrum Romanōrum parvae fuisse et ante Nerōnis aetātem non multae domus pulchrae fuisse traduntur. Constat divĭtes Romānos non in urbĭbus, sed in oppĭdis, apud mare sitis, domos magnifĭcas sibi aedificavisse. Ex operĭbus scriptōrum Romanōrum scimus domos multas Romānas porticĭbus amplis ornātas esse. Ante domos Romāni lauros altas, interdum quercus umbrōsas tenuisse traduntur.
Тема 14
Степени сравнения прилагательных и наречий (§ 18, 19, 30). Ablatīvus comparatiōnis, mensūrae (§ 57).
Упражнения
I. С помощью таблицы супплетивных степеней сравнения из § 19 распределите данные ниже слова на группы в зависимости от того, к какому прилагательному они восходят: а) parvus, a, um/paulus, a, um малый, маленький; б) magnus, a, um большой; в) bonus, a, um хороший; г) malus, a, um плохой; д) multi, ae, a многие:
мелиорация, майор, пейоративный, минус, бонус, мажор, минор, максимальный, оптимист, мультипликация, минимализм, Максим, Павел, магнат, плюрализм, макси-платье, миниатюра, пессимист, оптимальный, бонфикация, плюс, бонна, мультимиллионер, мини-юбка.
ІІ. 1. К начальным фрагментам изречений древнеримских авторов (в левом столбце) подберите их окончания (в правом столбце).
Ignoratio futurōrum malōrum magis dubiae sunt, quam apertae (Cic.).
Tacĭtae et occultae inimicitiae in minĭmis rebus deprehendĭmus (Cic.).
Gravissĭmum est utilior est, quam scientia (Cic.).
Tutissĭma res est imperium consuetudĭnis (Syr.).
Aqua est maxĭme necessaria nihil timēre praeter Deum (Sen.).
Res magnas saepe novĭtas carissĭma (Ov.).
Est cunctārum rerum ad vitam et ad usum cotidiānum (Vitr.).
Mortis timor etiam inertissĭmos excitāvit in proelium (Sen.).
2. Переведите на русский язык:
1. Nil habet infēlix paupertas durius in se, quam quod ridicŭlos homĭnes facit (Juv.). 2. Melior tutiorque est certa pax, quam sperāta victoria. 3. Homĭnes amplius ocŭlis, quam aurĭbus credunt. 4. Nihil apud Lacedaemonios turpius erat milĭti, quam e pugnā sine clipeo redīre. 5. Pejor bello est timor ipse belli. 6. Citius, altius, fortius! (Девиз Олимпийских игр, принятый Международным олимпийским комитетом в 1913 г.) 7. Facta sunt verbis difficiliōra. 8. Beātus sapiensque vir forum vitat et superba limĭna civium potentiōrum (Hor.). 9. Melior est pauper, qui ambŭlat in simplicitāte suā, quam torquens labia insipiens (Prv.). 10. Omnium artificium Graecōrum Phidias est clarissĭmus (под руководством скульптора Фидия (сер. V в. до н. э.) были построены афинский акрополь и Парфенон, а статую Зевса из золота и слоновой кости работы талантливого мастера греки считали одним из семи чудес света). 11. Hoc dictum Cicerōnis clarissĭmum est: res publĭca mihi carior est, quam vita mea. 12. Proletarii erant pauperrĭmi homĭnes in plebe Romānā. 13. Sparta et Athēnae celeberrĭmae urbes erant Graeciae. 14. Jucundissĭmum est in rebus humānis amāri, sed non minus amāre (Plin.). 15. Natūra minĭmum petit, natūrae autem se sapiens accomŏdat (Sen.). 16. Maxĭmum remedium irae mora est (Sen.). 17. In domuum Pompejōrum muris adhuc legĕre possŭmus: “Dulcissĭma et amatissĭma – salve!”, “Salūto piscicŭlum meum sincerissĭme! Phonticŭlus tuus”. 18. Archimēdes, vir doctissĭmus, variōrum bellicōrum opĕrum et machinārum inventor fuit. 19. Usus efficacissĭmus rerum omnium magister est (Plin.). 20. E plurĭbus – unum (девиз США). 21. Mea culpa, mea maxĭma culpa (в принятом с XI в. религиозном обряде католиков – формула покаяния и исповеди). 22. Potentissĭmus est, qui se habet in potestāte. 23. Divitiae conservātae – in malum domĭni sui, pereunt enim in afflictiōne pessĭmā (Eccl.). 24. Accipĭte disciplīnam meam et non pecuniam – doctrīnam magis, quam aurum eligĭte, melior est enim sapientia cunctis pretiosissĭmis et omne desiderabĭle ei non potest comparāri (Prv.). 25. Gellius refert Varrōnem poētam de officiis marīti haec scripsisse: “Vitium uxōris aut tolli aut ferri oportet. Qui tollit vitium, uxōrem commodiōrem reddit; qui fert, se meliōrem facit”. 26. Vasa vacua maxĭme sonant. 27. Et dicēbam ego meliōrem esse sapientiam fortitudĭne, sed sapientia paupĕris contemnĭtur, et verba ejus non sunt audīta (Eccl.). (Такой вывод сделал Экклезиаст, рассказав историю о бедном мудреце, спасшем город от врага и впоследствии забытом всеми согражданами.) 28. Melior est puer pauper et sapiens rege sene et stulto, qui jam nescit erudīri (Eccl.). 29. Famā nihil est celerius. 30. Magister quo saepius monuĕrit, eo rarius castigābit (Quint.). 31. Nostri melior pars est anĭmus (Sen.). 32. Id facillĭme accipiunt anĭmi, quod agnoscunt (Quint.). 33. Et formōsos saepe invēni pessĭmos, et turpi facie multos cognōvi optĭmos (Phaedr.). 34. Следующие латинские афоризмы украшают витрину аптеки на проспекте Независимости в Минске. В одном из них была допущена ошибка, позже исправленная. Переведите надписи и найдите ошибку. Medicīnā fructuosior ars nulla. Non est super salūtis corpŏris. Mens sana in corpŏre sano.