- •Пәннің оқу-әдістемелік кешені Пәннің атауы: «қр Мемлекеттік қызмет және басқару»
- •5В030100 - «Құқықтану» мамандығы студенттері үшін
- •Мазмұны
- •4. «Мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару» пәнінің мазмұны
- •4.1 «Мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару» пәнінің тақырыптық жоспары
- •4.2 «Мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару» пәні бойынша дәрістің тақырыптық жоспары
- •4.3 «Мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару» бойынша практикалық (семинар) сабақтарының тізбесі мен мазмұны
- •4.4 «Мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару» пәні бойынша студенттердің өздік жұмысының мазмұны
- •4.5 «Мемлекеттік қызмет және басқару» пәні бойынша соөж тапсырмасы
- •Әдебиеттер тізімі: Нормативтік-құқықтық актілер:
- •Негізгі әденбиеттер:
- •5. Оқу процесінің кестесі
- •6. «Мемлекеттік қызмет және басқару» пәні бойынша дәрістердің тақырыптық жоспары
- •«Мемлекеттік қызмет және басқару» пәні бойынша тәжірибелік (семинар) сабақтардың тақырыптық жоспары /10 сағат/
- •8. «Мемлекеттік қызмет және басқару» пәні бойынша соөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •9. «Мемлекеттік қызмет және басқару» пәні бойынша сөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі.
- •10. Әдебиеттер тізімі: Нормативтік-құқықтық актілер:
- •Негізгі әденбиеттер:
- •Пәнді оқу әдістемелік қамтамасыз ету картасы
- •1.1. Мемлекеттік басқарудың мәні мен ерекшеліктері.
- •1.2. Мемлекеттік басқарудың негізгі белгілері.
- •1.3. Мемлекеттік басқару механизмі (тетігі).
- •2.1. Мемлекеттік басқару қағидаларының мәні мен жіктелуі.
- •2.2. Мемлекеттік басқарушылардың конституциялық (негізгі) қағидалары.
- •2.3. Мемлекеттік басқарудың салалық қағидалары.
- •3.1. Мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылыќ құрылымының түзілуі.
- •3.2. Мемлекеттік органның жіктелу негіздері.
- •3.3. Мемлекеттік орган: жасалу тәртібі мен копетенциясы.
- •1. Мемлекеттік басқару саясаты және мақсаттары.
- •3. Мемлекеттік басқарудың әдістері мен нысандары.
- •1. Нормативтік құқықтық актілердің түсінігі және жіктелуі.
- •2. Нормативтік құқықтық актілердің жобаларын жоспарлау, дайындау және келістіру.
- •3. Нормативтік құқықтық актілер мәтінінің реквизиттері, құрылымы мен жазылу стилі.
- •1. Басқарушылық процесс және оның сатылары.
- •2. Жекеленген құқықтық актілер.
- •3. Басқаратын қатынастар және олардың классификациясы.
- •2. Мемлекетті басқаруда заңдылық пен тәртіпті қамтамасыз ету.
- •3. Мемлекеттік басқарудың ғылыми қамтамасыз етілуі.
- •2. Мемлекеттік қызмет ұғымы, мәні және принциптері.
- •3.Мемлекеттік қызметтің арнайы белгілері.
- •1. Штаттар мен мемлекеттік органдардың жеке құрамы.
- •2. Мемлекеттік қызметтің жіктелуі.
- •1. Мемлекеттік қызметке орналасудағы азаматтардың конституциялық құқығы.
- •2. Мемлекеттік қызметте орнын басудың тәртібі мен тәсілдері.
- •3. Мемлекеттік әкімшілік қызметтер котегорияларына қойылатын біліктілік талаптар.
- •1. Мемлекеттік органның жұмысын ұйымдастырудың жалпы негіздері.
- •2. Лауазымды адамның компетенциясы.
- •1. Әкімшілік мемлекеттік қызметкерлерді аттестациялау.
- •3. Мемлекеттік қызметкерлерді оқыту.
- •2. Мемлекеттік қызметті тоқтатудың жалпы негіздері.
- •3. Мемлекеттік қызметті тоқтатудың қосымша негіздері.
- •1. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызметтің концептуальды реформасы және кадрлар саясатының негіздері.
- •2. Мемлекеттік қызмет реформасын құқықпен қамтамасыз ету.
- •Глоссарий
- •«Мемлекеттік қызмет және мемлекеттік басқару» арнайы курсы бойынша
3.2. Мемлекеттік органның жіктелу негіздері.
Мемлекеттік аппарат құрылымының негізін оның ішкі құрылысын түсіне білу, аппараттың бөліктерінің орналасу тәртібі және олардың бір-біріне қарым-қатынасын құратын ішкі құрылым болып есептеледі.
Мемлекеттік аппараттың жұмыс жасау тәсілдері, олардың бір-бірімен ара-қатынастағы органдар нелерден тұрады, олардың қызметі туралы мемлекеттік аппараттың құрылымы көрсете алады.
Мемлекеттік орган қызметін мемлекеттік аппарат құрылымының негізінде жіктелу ұсынылады. Мемлекеттік органдар жоғарыда айтылған негіздерге байланысты 3 негізгі топқа бөлінеді:өкіметтілік органдар, атқарушы органдар, сот (құқық қорғау) органдары, сонымен қатар конституциялық қадағалау органы да кіреді. Бұл жерде біз классифиациялау өлшемінің бір бағытта емес екеніне көз жеткізуімізге болады, себебі үшінші топ мемлекеттік органның әр түрлі салалы қызметін және біліктілік ауқымын толық қамтамасыз етеді.
Мемлекеттік органның өкілеттігі мен қызметін белгілеу – мемлекеті тану біліктілігінің негізгі, іргелі бөлігі болып табылады. Біліктілік мемлекеттік органның ең маңызды құқықтық статустың құрамдас бөлігі болып табылады, оған мемлекетті басқарудың жүйесі тәуелді болады.
Мемлекеттік органдардың әлеуметтік міндеті мемлекеттің өзінің функциясынан туындайды. Мемлекеттер қоғамдық процесстерді басқаруда соңғы айтылған көріністердің ең керектісі болып таблады. Функциялар мемлекеттің мазмұндылығымен тікелей қарым-қатынаста болып және оның әлеуметтік-саясаттық бағытымен тікелей байланыста, сонымен қатар мемлекеттің қоғамдағы әр түрлі саладағы жүргізілетін іс-шараларын шешуде негізгі болып табылуы.
Мемлекеттік өкімет – біртұтас, сондықтан оны 2 бөлікке бөлуге болмайды. Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес (3-бап) мемлекеттік өкіметтің бірден-бір қайнар көзі болып – халық танылады. Өкіметті халық республикалық референдум мен ерікті өкімет арқылы басқарады, сонымен қатар өзінің өкіметін мемлекетік органды басқару үшін өкілдерді пайдаланады. Бірақ ешкім де өкіметті өзіне иелене алмайды, ол заң бойынша қудаланады. Тек қана халық пен мемлекет атынан Президент қана сөйлеуге құқылы. Осындай құқықпен конституциялық органдардың саясында парламенттің құқығы бар, олар да өзіне берілген өкілеттіктер арқасында мемлекет атынан сөйлеуге құқығы бар.
Мемлекеттік аппараттың құрылымын былай айтып көрсетуге болады:
өкілетті органдар
атқарушы органдар
сотқа жататын органдар мен бақылау-қадағалау органдары.
Барлық мемлекеттік органдардың жүйесін Қазақстан Республикасының Президенті мен оның Әуімшілігі біріктіреді. Сонымен қатар аталған органдардың өз жұмыс жүйелері бар. Бірінші топқа Қазақстан Республикасының Парламенті мен жергілікті өкілетік органдар (маслихаттар), екінші топқа – жалпы біліктілік органдар (ҚР Үкіметі және жергілікті атқарушы органдар - әкімияттар) және салалы біліктілігі бар органдар (орталық және жергілікті салалық органдар), үшінші топқа сотқа жататын органдар (Жоғары Сот, жергілікті соттар), ал бақылау-қадағалау органдарына Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі және ҚР Проуратурасы да кіреді.
Мемлекеттік органдардың классификациясына мелекеттің түрлері өз әсерін тигізеді. Мемлекеттік аппараттың құрылымы мен маңызы басару түрлері, мемлекеттік жабдықтаудың түрлетіне, мемлекеттік (саясаттық) тәртіптен және жұмыс істеу әдістерінен тұрады.