Вопрос 2. Месца беларускай мовы у сусветнай моунай прасторы.

Усе мовы у свеце у залежнасци ад паходжання и наяунасци ци адсутнасци агульных рысау падзяляюцца на родасныя и неродасныя. У сваю чаргу родасныя мовы абъядноуваюцца у вяликия грпы, або семъи моу . есць мовы, якия яки яз прычыны свайго гистарычнагаг развицця не ваходзяць у склад семъяу ци групп ( японская, карэйская)уваходзяць у склад

Беларуская мова уходзиць у склад индаеурапейскай моунай сямъи, якая наличвае 16 моуных груп. Беларуская мова належыць да славянскай групы моу, яких на працягу гистарычнагаг развицця склалася 3: усходнеславянская, заходнеславянская (польская и чэшская), паудневаславянская. А дакладна бел. мова уваходзиць у группу усходнеславянских моу (русская, беларуская, украинская)-самая малая група па колькасци моу, але самая вяликая па колькасци славян, што гавораць на мовах гэтай группы (болей за 200 млн. чалавек).

Вопрос 3 Этапы развицця бел. Мовы и нацыи.

Старажытны перыяд.

Паводле гитарычных звестак с 1-га тысячагодзя н.э. на земли этничнай Беларуси пачали праникаць славянския плямены. Найбольш масавы характар засялене мела месца на працягу 6-8 стагодзяу н.э. хутчэй за усе славяне прыйшли на этничныя земли беларуси , якия были заселяны балтами, з захаду (Польшчы ци з Германии) ци з поудня. З тых часоу у беларускай мове засталося много так званых «балтызмау»: словы свиран, клуня, дойлид. Парсюк, пуня, и инш., а таксама тапонимы (назвы месц) и гидронимы (назвы рэк и азер): Арэса, Клева, Рэста, Нарач.

На аснове племянных саюзау узникали князства: Полацкае, турава-Пинскае и Смаленскае, у гэты ж час узмацняе свае пазицыи други цэнтр усходних славян-Киеуская Русь .

Значнай падзеей сталал прыняцце хрысциянства (992г., Полацк). З Византыи пачаои паступаци неабходныя для набажэнства книги: «Евангелле», «Апостал», «Псалтыр». Гэтыя книги были написаны стараславянскими литарами, якия вынайшли славянския асветники Кирыл и Мяфодзий у 863 годзе. Стараславянская мова сутыкнулас я с вуснай мовай народа, у вынику пачала стварацца письмовая мова, якую мы называем агульнаусходнеславянскай, або старажтнарускай, якая иснавала у дзвюх разнавиднасцях: книжна-славянскай , якая склалася на грунце стараславянской и народна-литарартурнай-на грунце народных гаворак.

Менавита на гэтай мове были створаны «Слова пра паход Игаравы», «Аповесць минулых гажлу», «Руская Прауда» (прешы сбор законау Старажытная Руси).

Самым дайним па часе поиникам, яки сведчыць аб иснаванни у старажытнасци на Беларуси письменства, личыцца пячатка (кальцо) с именем Изяслава, сына Рагнеды (10-я стагодзе).

Значная роля у станауленни беларускагаг письменства належыць асветникам 12-га стагодзя: Кирылу Тураускаму (пакинуу словы-казанни, павчанни, малитвы), Аурааму Смаленскаму («Жыцце Аураамия Смаленскага»), Ефрасинии Полацкай.

У 13-м стагодзи беларския земли уваходзили у склад Вяликага Князства Литоускага, кали пачали фапмиравацца 3 народнасци и адпаведна 3 мовы: беларуская, русская и украинская. На станауленне беларусай мовы аказали уплыу гаворки Полацка, Вицебска, смаленска и Виленшчыны.

У 14-м ст. мова продкау сучасных беларусау сталал афицыйнай мовай канцылярыи и справаводства у ВКЛ.У той час яе называли «простая мова», або «русский язык», слова русский тут паходзиць ад слова Русь.

Назва «бедаруский языкъ» сталал ужывацца толькт у сярэдзтне 17-га ст. Старарбеларуская мова выкарыстовывалася у письмовых зносинах на тэрыторыи усей дзержавы. У 16-м ст. узникла книгадрукарства: у 1517г. Ф.Скарына надрукавай у Празе «Псалтыр», у 1564г. И.Федарау и П.мсциславец пачали друкаваць книги у маскве.

У ВКЛ беларуская мова была моваю дзяржауных устаноу.15-16 ст. увайшли у гисторыю беларускай культуры як «залаты век», падзеи другой паловы 16 ст. негатыуна адбилися на далейшым развицци беларускай мовы пасля узникнення Рэчы паспалитай у 1569г., кали пачало насаждацтва каталицтва а разам з им польская мова.

Другая палова 17 и усе 18 ст-гэта перяд заняпаду беларускай мовы.

У канцы 18ст. пасля падзелу Рэчы Паспалитай (у 1772, 1793, 1795гг.) беларус апынулася у складзе Расийская имперыи. Паланизацыя была зменена русификацыяй. На працягу 19ст не иснавала ни воднай беларускамовнай навучальнай установы, пасля паустання 1863г. было заборонена друкаваць книги на беларускай мове. Миж тым у 19ст . выходзяць творы пачынальникау адраджэння беларускай мовы: Рыпинскага, Дунина-Марцинкевича, пазней-Ф.Багушэвича, Цетки. Аднак беларуская мова усе роуна заставалася неунармаванаю, захоувала рысы мясцовых дыялектау.

У пачатку 20 ст .

Рэвалюцыя 1905-1907гг. зняла забарону с друквання беларускага слова.

Выйшли першыя книги па беларускй граматыке, з 1918 па 1933гг.-выйшла 6 выданяу «Граматыки».

20-я г. 20-га с. –час Адраджэння беларускай мовы, прафесия мовазнауцы была самай запатрабаванай, беларуская литаратурная мова станавилася мовай усей сиситемы адукацыи.

У 1933г. мела месца рэформа беларускагаг письменства, якая трапила пад моцны палитычна-идэалалничны уплыу. Краинай быу узяты курс на зближенне нацый СССР, культур и моу, пачынаецца нивелираванне беларускай мовы, зникаюць многия словы, змяняюцца русскими. Беларусизацыя пачынае на дзяржауным узронни разглядаецца як памылка.

У 1980-1990гг. пасля абвяшчэння Беларуси незалежнай дзяржавай пачынаецца адраджэнне бел. Мовы; 26.02.1990г. бел мова стал адзинай дзяржаунай, аднак пасля майскага рэферэндума 1995г. статус дзяржаунай разм з беларускай набывае и русская. Сення бел. Мова практычна не выкарыстоваецца и фактычна не зъяуляецца сродкам зносие народа.