8 Вопрос. Функцыянальныя стыли мовы.

Функцыянальны стыль мовы-гэта грамадскас усвядомленная, унутрана абъяднаная спецыфичная систэма моуных сродкау, якая абумоулена мэтами и прынцыпами адбору гэтых сродкау у той ци иншай сферы грамадскай дзейнасци и найлепшым чынам абслугоувае зносины у гэтай сферы.

Размоуны (гутакорвы стыль). Ужываецца у сферы пабытавых зносин, выступае звычайна у вуснай форме. Шырэй за усе тут прадстаулены агульнаужывальныя ловы и адзтнки: дыялектызмы, жарганизмы, прафесиянализмы, прастамоуная лексика. Асабливасць синтаксису-простыя и няпоуныя сказы.

Афицыйна-справавы-функцыянальны стыль, яки абслугоувае сферу афицыйных зносин. Рэализуеца пераважна у письмовай мове, грунтуецца на лагичнай, интэлектуальнай аснове, мае спецыфику: паслядоунасць, абъектыунасць ацэнак, выкарыстанне спецыяльнай лексики, словы ужываюцца тольки у прамым значэнни, назвы людзей даюца па их пасадзе або прафессии, адсуьничае эмацыянальнасць, складаныя склады, канцылярския штампы.

Навуковы стыль. Систэма моуных сродках, прызначаная для перадачы и захоування навуковых ведац. Пераважна у письмовай форме. Тыповыя рысы абумоулены характэрнай для яго фукнцыяй паведамлення: абъектыунасць, дакладнасць, лагичнасць, абстрактнасць выкладання. Лексичныя асабливасци-шырокае ужыванне нейтральных слоу, выкарыстанне агульнанавуковых слоу, вяликая колькасць тэрминау-слоу и словазлучэнняу, якия гранична дакладна абазначаюць спецыяныльныя паняцци або прадметы.

Публицыстычны стыль-спецыфичная система моуных сродкау, прызначаная абслугоуваць сферу грамадска-палитычных зносин. Асноуная задача-несци инфармацыю и фармираваць светапогляд чалавека. Найбольш ужываецца у сродках масавай инфапмацыи: газетах, часописах, у инфапмацыйных выпусках на радые и тэлябачэнни.

Мастацки стыль-функцыянальны стыль, яки абслугоувае эстэтычную сферу , духойнае жыцце грамадства. Ужываецца перш за усе у мастацкай литарартуры. Мае камуникацыйную и эстэтычную функцыи.

9 Вопрос Стылистыка и рэдагаванне. Этапы и узроуни рэдагавання. Виды прауки.

Стылістыка - філалагічная дысцыпліна, якая вывучае неаднолькавыя для розных умоў моўнага зносін прынцыпы выбару і спосабы арганізацыі моўных адзінак у адзінае сэнсавае і кампазіцыйнае цэлае (тэкст), а таксама вызначаюцца адрозненнямі ў гэтых прынцыпах і спосабах разнавіднасці ўжывання мовы (стылі) і іх сістэму.

Да гэтага часу прадмет і задачы стылістыкі застаюцца спрэчным пытаннем.

Існуе, але не з'яўляецца цалкам агульнапрынятым падзел стылістыкі на літаратуразнаўчых і мовазнаўчых. Мовазнаўчая разглядае функцыянальныя стылі маўлення, літаратуразнаўчая вывучае сістэму вобразаў, сюжэт, фабулу і т. д. у асобным творы.

Рэдагаванне (ад лац. Redactus прыведзены ў парадак) - этап падрыхтоўкі рукапісу (а таксама аўдыё-і відэаматэрыялу) да публікацыі (літаратурны стыль, логіка выкладу, сэнсавыя акцэнты і т. д.) аўтарскага творы. У пачатковыя перыяды кнігадрукавання абавязкі рэдактара выконваў тыпограф. Роля рэдактара ўзрасла з 18 ст., Асабліва з развіццём перыядычных выданняў. Пазней рэдактар становіцца неад'емным этапам падрыхтоўкі навуковых і літаратурных публікацый. Найбольш складаны і далікатны выгляд рэдактарскай працы - рэдактар мастацкіх твораў. На этапе рэдагавання магчыма ажыццяўленне прамой або ўтоенай палітычнай, маральна-этычнай, эстэтычнай і іншай цэнзуры, у сувязі з чым ўзрастаюць патрабаванні да маральных якасцях рэдактара. Строгая рэдактура лічыцца прыкметай добрага выданні [1].

Этапы працы над тэкстам.

Праца рэдактара над рукапісам пачынаецца з яе чытання. Пры першым чытанні не рэкамендуецца ўносіць у тэкст якія-небудзь папраўкі, але можна рабіць алоўкам паметкі на палях. Калі тэкст складзены і рэдактар адчувае, што яму давядзецца ўнесці ў тэкст шматлікія выпраўлення, то лепш усё адначасова заўвагі запісваць на асобным аркушы паперы.

Перш чым прыступіць да рэдактарскай праўцы рукапісы, неабходна прадумаць паслядоўнасць работы, вызначыць, якія дадатковыя звесткі трэба сабраць, якія віды, якія трэба выкарыстоўваць.

Пры працы са службовымі дакументамі на наступным этапе мэтазгодна звярнуцца да праверкі фактычнага матэрыялу. Рэдактар вызначае, ці дастатковы фактычны матэрыял, які выкарыстоўваецца аўтарам, правярае звесткі, уключаныя ў дакумент, наводзіць патрэбныя даведкі. Паралельна правяраюцца таксама цытаты, спасылкі, бібліяграфічныя дадзеныя. Істотныя выпраўлення рэдактар абавязаны ўзгадняць з аўтарам рукапісу.

Пасля падрыхтоўчай работы можна пераходзіць да праўкі тэксту. Права тэкст, рэдактар выкарыстоўвае пазнакі і накіды, якія ён рабіў пры азнаямленні з рукапісам і пры праверцы фактычнага матэрыялу. На гэтым этапе працы праводзіцца і моўная, стылістычная праўка.

Усе выпраўленні ў тэксце робяцца сінімі або чорнымі чарніламі. Усе напісання - словы, лічбы, корректурные знакі - павінны быць выразнымі, акуратнымі. Выпраўленні тэкст перадрукоўваўся. Перадрукаваны тэкст вычытваюцца. Цалкам падрыхтаваны тэкст перадаецца аўтару на подпіс.

Віды праўкі.

У залежнасці ад таго, якія змены ўносяцца ў тэкст пры рэдагаванні, адрозніваюць наступныя віды, якія: 1. Праўка-вычытка - параўноўваньнем перадрукаваны тэксту з адрэдагаваць, усебакова вывераным варыянтам. Як правіла, пры праўцы-вычытку ўсе змены робяць непасрэдна ў тэксце чарніламі. Не дапускаецца пераробка або подрисовка незразумела аддрукаваліся знакаў (патрэбныя знак ўпісваецца над закрэсленым).

Пры размнажэнні тэксту машынапісных шляхам вычытваюцца усе асобнікі, так як дакладнае адпаведнасць ўсіх экзэмпляраў арыгіналу абавязкова. У асаблівых выпадках адпаведнасць копій арыгіналу засведчваецца афіцыйна.

2. Праўка-скарачэнне - ухіленне з тэксту длиннот, малаістотныя матэрыялу.

Пры рэдагаванні службовых дакументаў праўка-скарачэнне ўжываецца: 1) у тэкстах, багаты агульнымі развагамі, цытатамі, спасылкамі і г.д. 2) у тэкстах, загрувашчаны аднатыпнымі прыкладамі, лічбамі; 3) для спрашчэння складаных сінтаксічных канструкцый і г.д. Нарэшце, праўка скарачэнне неабходная ў тых выпадках, калі перавышаны загадзя ўсталяваны аб'ём тэксту. Не выпадкова ў інструкцыях па справаводству спецыяльна агаворваецца, што службовыя дакументы павінны быць кароткімі. Так, тэкст ліста, як правіла не павінен перавышаць двух старонак: калі па выкладанага пытанні патрабуецца даць глыбокі аналіз і абгрунтаваць прапановы, памер лісты не павінен перавышаць чатырох-пяці старонак.

3. Праўка-пераробка ўжываецца ў тых выпадках, калі аўтар тэксту дрэнна валодае літаратурнай мовай і няўмела выказвае свае думкі. Праўка-пераробка блізкая да такіх відах літаратурнай працы, як запіс, перакладанне, сааўтарства і да т.п. Рэдактар, літаратурна апрацоўваючы тэкст, выкарыстоўвае фактычны матэрыял, паведамленых аўтарам. Пры гэтым ён павінен захаваць, па магчымасці, асаблівасці аўтарскага стылю.

Практыка літаратурнай запісу ужываецца і пры складанні службовых дакументаў. Так, работнік аддзела кадраў, пашпартнага стала, даведачнага аддзела і г.д., абавязаны дапамагчы любому грамадзяніну правільна скласці дакумент або ўзяць на сябе гэтую абавязак.

4. Праўка-апрацоўка - комплексны выгляд змяненні - ўключае: 1) адбор і аналіз фактычнага матэрыялу, 2) паляпшэнне кампазіцыі рукапісы, 3) моўную праўку тэксту, 4) праверку правільнасці вонкавага афармлення рукапісу. У працэсе праверкі-апрацоўкі рэдактар абавязаны, па магчымасці, захаваць і ход разважанняў аўтара, і яго аргументацыю (калі яна грунтоўна), і асаблівасці яго індывідуальнага стылю (калі яны не супярэчаць нормам літаратурнай мовы). Усе істотныя папраўкі павінны ўзгадняцца з аўтарам. Пры праўцы тэксту неабходна кіравацца афіцыйнымі матэрыяламі, якія рэгламентуюць асаблівасці таго ці іншага віду афіцыйнага матэрыялу. Гэта могуць быць і рознага роду інструкцыі, і даведнікі, вучэбныя дапаможнікі.