66. Гражданское и гражданско-процессуальное право бсср в 1920-1930-я гг.

Грамадзянскі кодэкс 1923 года - правіла неадчужальнасці дзяржаўных прадпрыемстваў ва ўласнасць прыватных асоб. Аднак, у сувязі з НЭПам, пастановай ЦВК і СНК БССР ад 31 студзеня 1925 года было дазволена адчужэнне прадпрыемстваў, якія бяздзейнічалі. Дзярдаўная найбольшая іскавая абарона. Яе можна было запатрабаваць з любога незаконнага ўладання, пры гэтым іскавая даўнасць не прымянялася. Аб’яўляліся незаконнымі здзелкі, накіраваныя на ўрон для дзяржаны. Закон клапаціўся і аб развіціі кааператыўнай уласнасці: дапускаў у пэўных межах прыватную гаспадарчую дзейнасць. Прыватным асобам дазвалялася адкрываць прамысловыя і гандлевыя прадпрыемствы з абавязковым захаваннем нормаў, якія рэгулявалі прамысловую і гандлевую дзейнасць. Дазвалялася перадаваць маемасць у вызначаным памеры ў спадчыну. Закон прадугледжваў права прыватнай уласнасці на адзін жылы будынак, плошчай не быльш чым 25 кв. сажняў. Шырокае распаўсюджанне ў гэты перыяд атрымалі дагаворы з прыватнымі асобамі на арэнду дзяржаўных прадпрыемстваў, машын і іншай маёмасці, на выкананне падрадных работ, продаж на камісійных асновах прадукцыі дзяржаўных прадпрыемстваў. У 1926 годзе - адменена абмежаванне памеру маёмасці, якая магла пераходзіць у парадку атрымання спадчыны і дарэння. У 1929 годзе было пашырана кола спадчыннікаў па закону у выніку ўключэння ўсыноўленнікаў і іх сыходных. Грамадзяне атрымалі права завяшчаць сваю маёмасць дзяржаўным установам, прадпрыемствам, грамадскім і кааператыўным арганізацыям. Устаноўлены ГПК РСФСР 1923 года парадак выканання правасуддзя па грамадзянскіх справах прадугледжваў актыўны ўдзел суда і пракуратуры ў вырашэнні грамадзянска-прававых спрэчак. У першую чарку закон абараняў інтарэсы дзяржавы. Пастановай ЦВК і СНК БССР ад 2 лютага 1929 года былі ўнесены змяненні і дапаўненні ў ГПК 1923 года. Быў замацаваны абавязак суддзі разглядаць справы ў адпаведнасці з законамі БССР і СССР і пастановамі мясцовых органаў улады, выдадзенымі на аснове законаў. Устанаўлівалася магчымасць прымянення судом аналогіі права пры вырашэнні грамадзянска-прававых спрэчак. Суд не меў права адмовіць у вырашэнні справы з-за адсутнасці або непаўнаты закона. Закон вызначаў падставы, па якіх дапускаліся адступленні ад прынцыпу галоснасці. Суду прадастаўлялася права разглядаць справы пры неяўцы аднаго з бакоў, калі меліся дакладныя звесткі аб уручэнні гэтаму боку паведамлення.

67. Конституция бсср 1927 г.

Шосты ўсебеларускі з’езд саветаў, які праходзіў 13 - 16 сакавіка 1924 года, даручыў ЦВК БССР падрыхтаваць праект новай Канстытуцыі. 11 красавіка 1927 года на восьмым усебеларускім з’ездзе саветаў была прынята новая Канстытуцыя БССР. Яна складалася з 13 глаў і 76 артыкулаў. Канстытуцыя правазгласіла БССР дзяржавай дыктатуры пралетарыяту. Была створана на аснове: Дэкларацыі правоў працоўнага і эксплуатуемага народа, маніфеста часовага рабоча-сялянскага савецкага ўраба БССР ад 1.01.1919 года, канстытуцыі БССР 1919 года, канстытуцыі ССсР 1924 года, дэкларацыі аб незалежнасці ССРБ ад 31.07.1920 года. Канституция закрепила факт вхождения БССР в состав СССР (право свободного выхода). Свободное право пользования языком. Равенство 4 государственных языков (преимущество бел. языка). Избирательная система - избирают и могут быть избраны все граждане (независимо от..), ограничение только возраст (18). Избирательного права лишались лица, живущие на нетрудовые доходы, осуждённые. Многоступенчатые выборы. Специальный раздел Конституции был посвящен гербу, флагу и столице БССР. Ввод изменений в конституции (отменено положение о свободе религиозной пропаганды, положение о равноправии языков всех национальностей, проживающих на территории БССР. Носьбітам вярхоўнай улады ў БССР абвяшчаўся Усебеларускі з’езд Саветаў, а ў перыяд паміж з’ездамі – Цэнтральны Выканаўчы Камітэт Саветаў БССР (Прэзідыўм). Але фактычна як зэезд, так і ЦВК павінны былі выконваць дэрыктывы вышэйшых партыйных органаў. Длякіравання асобных галін – Савет Народных Камісараў. Вышэйшы орган улады ў межах акругі або раёна зэяўляецца акруговы або раёны з’езд Саветаў. Выканаўчы орган – выканаўчы камітэт. Ніжэйшыя – сельсаветы (выбар выканаўчага органа).

68. Нарушение законности в Беларуси в 20-50 гг. (причины и суть). Деятельности НКВД.

69. Конституция БССР 1937 г.

У лістападзе 1936 года 12 надзвычайны усебеларускі з’езд саветаў БССР абмеркаваў праект Канстытуцыі СССР і стварыў камісію па падрыхтойцы праекта новай Канстытуцыі рэспублікі.19 лютага 37 года гэты з’езд прыняў Канстытуцыю рэспублікі. Яна ўключала 11 раздзелаў, 122 артыкулы. Намечаны пераход да падзелу ўлады на заканадаўчую, выканаўчую і судовую. Заканадаўчая ўлада – Вярхоўны савет, прэзідыум вярхоўнага савета. Выканаўчая ўлада – СНК. Упершыню ў Канстытуцыі былі змешчаны раздзелы пра бюджэт, суд і пракуратуру. Новая конституция БССР полностью соответствовала конституцыи СССР. Гражданин БССР=гражданин СССР. В конституции говорилось о добровольном объединении БССР на равных правах с другими союзными государствами. Высший орган власти – Верховный совет, который избирал Президиум и создавал правительство – СНК БССР. Многие положение декларировались и не соответствовали действительности тоталитарного режима (свобода слова, печати, собраний, митингов, уличных шествий и демонстраций). Равное избирательное право для всех (прямые выборы, тайна голосования). Конституция БССР утверждала герб, флаг. Деление на округи. Новые разделы – бюджет, суд, прокуратура. Месные органы –ликвидацыя з’ездаў саветаў – на іх месца Саветы дэпутатаў працоўных. Акругі ліквідаваны – созданы обласці (выбраны аблстныя саветы).

71. Начало второй мировой войны и разгром Польского государства. Образование временных органов народовластия В Западной Беларуси в 1939 г.

23 жніўня 1939 – пакт “Молатаў-Рыбентропа” – (сакрэтны пратакол). Вайна Германіі супрать Польшчы. 17 верасня 1939 года – Савецкія вайска на тэрыторыі Западнай Беларусі. Утварэнне часовага мясцовага ўрада: паветы і ваяводствы – часовыя ўпраўленні, Вёскі і гміны – сялянскія камітэты. Часовыя ўпраўленні – прадстаўнікі чырвонай арміі+мясцовая інтэлегенцыя+сяляне. Састаў часовага ўпраўлення зацвяджаўся камандаваннем Чырвонай арміі. Сялянскі камітэт ўтвараўся на агульных сходах сялян. Валасныя сялянскія камітэты выбіраліся на сходах упаўнаважаных ад вясковых камітэтаў. З’езд народаўладання паветаў - некаторыя функцыіі органаў дзяржаўнага ўладання. Ўтвораны 4 часовыя ўпраленні абласцей – Віленская, Навагрудская, Беластоцкая, Палеская. Вільна частаткова перадана Літве – новы абласны цэнтр – Вілейка. У кожным упрауленні сазданы камітэты якія адказывалі за розную галіну прамысловасці, гаспадаркі, або культуры (зямельны, прамысловасці, гандлю,народнай адукацыі і т.д.). Усе гэтыя органы ўлады працавалі пад наглядам – Цэнтарльнага Камітэта Камуністычнай партыі Беларусі. Палітыка дыктатуры пралетарыяту.

72. Народнае сабранне ўтварэнне новых органаў ўлады.

Палітычны цэнтр – Беласток (агітацыя правядзення выбарчай кампаніі). Стандартная сістэма правядзення выбараў на з’езд (выдзялення кандыдатаў з камуністычнай партыі). Колькасць акруг – колькасць дэпутатаў (929). Удзел ў выбарах = 18 лет. На кожным участку – агітаттары, якія прымушалі людзей ісці на выбары. 28 кастрычніка 1939 год – 1 пасяджэнне Народнага сходу (Беласток). Пастаўлены наступныя пытанні: аб дзярж. уладзе, уваходжанне Западнай Беларусі ў склад БССР, канфіскацыя памешчыцкіх зямель, аб банку і буйнай прамысловасці. 1 Дэкларацыя аб дзяржаўнай уладзе – устанаўленне на тэрыторыі савецкай улады. 2 дэкларацыя – уяднанне с БССР. 3 Дэкларацыя аб канфіскацыі сялянскіх зямель. Дэкларацыі – палітычны і эканамічны фундамент станаўлення Савецкай Улады на тэрыторыі Беларусі. Органы меснай улады утвараліся согласно канстытуцыі 1937 года. Новы адміністрацый-тэратарыальны падзель (5 абласцей, 101 раёнаў, сельсаветы). Для ўтварэння органаў – сазданы абласныя выканаўчыя камітэты, якія ў сваю чаргу утваралі выканаўчыя камітэты раёнаў і сельсаветаў. Рознымі галінамі яшчэ упраўлялі аддзелы і упраўленні. Дазвол выстаўляць кандэдатаў на Вряхоўны савет СССР.

73. Советское государство в ВОВ. Акупацыённы рэжым. Партызанскі рух.

22 чэрвеня 1941 года – пачатак ВОВ. Падрыхтоўка да наступлення, а не абароны. Адступленне. Рэпрэсіі камандавання да пачатку выйны. Не правельная дзейнасць камандавання. Устанаўленне на захопленных тэрыторыях гітлераўскага рэжыму. Уся тэрыторя Беларусі падзялялася на некалькі частак. Дзеяннне немцааў і правы нямецкіх органаў уладання). Беларутэнія – уваходзіла у рэйсхкамісарыят “Остлянд” – падзялялася на 10 акругоў – галоўны начальнік Кубэ. Акругі падзяляліся на воласі (старасты). Палажэнне паліцыі СС вышэй чым мясцовае палажэнне Кубэ. (Гемлер). Мэта кіравання - як мага больш рабаваць Беларусаў. Акупантам дазвалялася ставарэнне мясцовых урганаў улады на ўзроўні павятовых, валасных, гарадскіх упраў. (ва ўпраўленні стаялі не беларусы). 1943 утварэнне Беларускай Рады Даверу (паражэнне нямецкіх войск). Стварэнне Беларуска Цэнтральнай Рады – мабілізацыя ўсіх нацыянальных сіл на барацьбу з бальшывікамі. Стварэнне партызанскіх атрадаў , а потым іх аб’яднанне ў брыгады. Стварэнне Цэнтральнага Штабу Партызанскага Руху (Панамарэнка).Пазней стварэнне Беларускага Штабу Партызанскага руху. (Партызанскія тэрыторыі).

74. Вызваленне Беларуси ад немцаў. Аднаўленне дзяржаўнага апарата.

Летам 1944 года пачалося новае наступленне Чырвонай Арміі, у выніку якога ўся Беларусь была вызвалена адакупантаў. Кіруючыя органы фарміраваліся з Маскоўскіх кадраў (дапамога кадрамі). Тяжкае матэрыальнае становішча Беларусаў. Дзейнасць жорсткіх крымінальных законаў. Падпісанне акта аб капітуляцыі (у ноч з 8 на 9 мая). 1947 год – 12 абласцей в Беларусі, 175 раёнов, 2522 сельсаветаў.Потым частка абласцей было скасавана (98). Вышэйшы орган улады – Вярхоўны савет. (Прэзідыум вярхоўнага савета) см. Кансціцуцыя 1937 года…Вышэйшы выканаўчы і распарадчы орган – Савет Міністраў БССР абмежаваная кампітэнцыя бо ён падпарадкоўваўся Савету Міністраў СССР. Мясцовыя органы улады складалі абласныя, гарадскія, раённыя, пасялковыя Саветы дэпутатаў працоўных і іх выканаўчыя камітэты.(выбар у Саветы грамадзянамі 18 лет).

75-76 У пасляваенны перыяд галоўнай задачай, якая стаяла перад кіраўніцтвам рэспублікі, было адноўленне разбуранай вайной народнай гаспадаркі, а таксама заканчэнне будаўніцтва сацыялізму.

У верасні 1946 года Вярхоўны савет БССР зацвердзіў першы пасляваенны пяцігадовы план аднаўлення і развіцця народнай гаспадаркі на 1946-1950 гады, які быў распрацаваны на аснове агульнасаюзнага пяцігадовага плана.

26 сакавіка 1946 года ўказам Прэзідыума Вярхоўнага савета БССР СНК быў пераўтвораны ў Савет міністраў. Пачалі стварацца новыя саюзна-рэспубліканскія міністэрствы.

У лютым 1947 года на аснове новага палажэння аб выбарах адбыліся выбары ў Вярхоўны савет БССР. Былі сфарміраваны пастаянныя камісіі, выбраны новы прэзідыум, утвораны ўрад рэспублікі, Вярхоўны суд, створана рэдакцыйная камісія, якая займалася ўнясеннем змяненняў і дапаўненняў у Канстытуцыю БССР 1937 года.

На другой сесіі Вярхоўнага савета БССР у ліпені 1947 года быў прыняты закон “Аб змяненні і дапаўненні тэкста Канстытуцыі (асноўнага закона БССР)”. Згодна з ім за вышэйшымі органамі дзяржаўнай улады БССР замацоўвалася права на прыняцце заканадаўства аб шлюбе і сям’і, права зацвярджаць справаздачы аб выкананні дзяржаўнага бюджэту БССР. Уносіліся ўдакладненні ў гарантыі правоў грамадзян на адпачынак, адукацыю, артыкул аб роўнапраўі жанчыны з мужчынай дапаўняўся палажэннем аб дзяржаўнай дапамозе мнагадзетным і адзінокім маці.

У гэты перыяд актыўную працу праводзіць Прэзідыум Вярхоўнага савета БССР. У склад Прэзідыума ўваходзілі наступныя адзелы:

1. Інфармацыйна-статыстычны

2. Юрыдычны

3. Па ўліку і рэгістрацыі ўзнагароджаных

4. Па падрыхтоўцы да разгляду хадайніцтваў аб памілаванні

5. Фінансава-гаспадарчы

У склад Прэзідыума таксама ўваходзілі канцылярыя прэзідыума і прыемная старўыні прэзідыума вярхоўнага савета бССР.

Кампетэнцыя Прэзідыума вярхоўнага Савета БССР (1947-1965 гг.)

• Кіраваў арганізацыйна-масавай працай мясцовых саветаў

• Зацвярджаў палажэнні аб выбарах

• Вырашаў пытанні адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу ў рэспубліцы

• Ратыфікаваў міжнародныя дагаворы

• Вырашаў міжнародна-прававыя пытанні

• Ажыццяўляў норматворчую дзейнасць

25 снежня 1951 года прэзідыум Вярхоўнага савета БССР прымае ўказ “Аб дзяржаўным сцягу БССР”.

24 верасня 1955 года ўказ “Аб дзяржаўным гімне БССР”.

У наступныя гады актывізуецца кантрольна-наглядная і распарадчая дзейнасць Вярхоўнага савета БССР. З’яўляюцца новыя камісіі.

У 1957 годзе дзейнічалі наступныя камісіі:

1. Па народнай адукацыі і культурна-адукацыйнай працы

2. Па ахове здароўя і сацыяльнаму забеспячэнню

3. Па жыллеваму будаўніцтву, камунальнай гаспадарцы і добраўпарадкаванню

4. Па сельскай гаспадарцы

У 1960 годзе было зацверджана палажэнне “Аб пастаянных камісіях Вярхоўнага савета”. Былі вызначаны 2 асноўныя накірункі іх дзейнасці:

1. Падрыхтоўка законапраектаў

2. Нагляд за выкананнем законаў і іх эффектыўнасцю

К 1969 году колькасць камісій павялічылася да 15.

У 1957 годзе ў Савецкім Саюзе была ажыццёўлена перабудова кіравання прамысловасцю і будаўніцтвам. Замест сістэмы міністэрстваў, арганізаваных па галіноваму прынцыпу, для кіраўніцтва народнай гаспадаркай была створана сістэма саветаў народнай гаспадаркі (савнаргасаў), пабудаваных па тэрытарыяльнаму прынцыпу. Рэарганізацыя была праведзена на аснове закона СССР ад 10 мая 1957 года “Аб далейшым удасканаленні арганізацыі кіравання прамысловасцю і будаўніцтвам”. Мэта гэтай рэарганізацыі – больш аператыўнае кіраванне народнай гаспадаркай.

У БССР саветы народнай гаспадаркі выступалі ў якасці агульнага органа дзяржаўнага кіравання народнай гаспадаркай. Былі надзелены пэўнымі выканаўча-распарадчымі паўнамоцтвамі. Ажыццяўлялі кіраўніцтва даручанымі ім галінамі гаспадарчага жыцця і перададзенымі ім у падпарадкаванне прадпрыемствамі , будаўнічымі аб’ектамі і іншымі арганізацыямі. Саўнаргасы выдавалі пастановы, распараджэнні, якія былі абавязковы для выканання усімі прадпрыемствамі і арганізацыямі на тэрыторыі БССР. Пастановы і распараджэнні саўнаргасаў БССР маглі быць зменены, адменены або дапоўнены Саветам Міністраў БССР. Саўнаргас – калегіяльны орган.

У 1958 годзе ў БССР на аснове агульнасаюзным нарматыўна-прававых актаў быў праведзены шэраг мерапрыемтсваў, накіраваных на паляпшэнне дзейнасці калгасаў і рэарганізацыю машынна-трактарных станцый (МТС).

За гады сямігодкі (59-65) у рэспубліцы былі створаны новыя галіны прамысловасці:

• Нафтаперапрацоўваючая

• Электронная

• Хлопкабумажная

• Мінеральных угнаенняў

Прадугледжвалася стварэнне нафтадаюываючай прамысловсці.

Законам СССР “Аб змяненні сістэмы органаў кіравання прамысловасцю і пераўтварэння некаторых іншых органаў дзяржаўнага кіравання” ад 2 кастрычніка 1965 года і аналагічнымі законамі саюзных рэспублік саўнаргасы былі ліквідаваны. Ствараюцца агульнасаюзныя , саюзна-рэспубліканскія і рэспубліканскія галіновыя міністэрствы і ведамствы. Узрастае актыўнасць Вярхоўнага Савета БССР у заканадаўчай дзейнасці.

З 1959 года па 1967 год Вярхоўным саветам было прынята 124 заканадаўчых акта.

У ліпені 1975 года новы склад Вярхоўнага савета БССР утварыў 16 пастаянных камісій і зацвердзіў рэгламент пасяджэнняў Вярхоўнага савета БССР, які вызначыў парадак работы сесій Вярхоўнага савета, працэдуру ўнясення і разгляду пытанняў павесткі дня пасяджэнняў і заспросаў дэпутатаў, таксама час дакладаў і выступленняў.

Накірункі кантрольна-распарадчай дзейнасці Прэзідыума Вярхоўнага савета БССР:

1. Удасканаленне арганізацыйнай дзейнасці мясцовых саветаў

2. Развіцце і арганізацыйнае замацаванне грамадскіх арганізацый працоўных

3. Абарона правоў і законных інтарэсаў грамадзян рэспублікі

Адносна дзейнасці мясцовых саветаў прэзідыум Вярхоўнага савета БССР кожны год з 1969 года па 1975 год разглядаў 5-8 пытанняў. З 1972 года апарат Прэзідыума кожны квартал выпускаў і рассылаў у мясцовыя саветы спецыяльны інфармацыйны білютэнь. Праводзіў вялікую працу па ўпарадкаванню адміністрацыйна-тэрытарыяльнага ўладкавання рэспублікі, па арганізацыі выбараў саветаў дэпутатаў працоўных і народных судоў, па тлумачэнню дзеючага заканадаўства, а таксама па ратыфікацыі міжнародных актаў.

З 1959 па 1975 год ім было ратыфікавана больш за 30 міжнародных пагадненняў, дагавораў і канвенцый.

77-78 Воссоздание внешнеполитеческой деятельности БССР. Участие БССР в воссоздании ООН.

1 лютага 1944 года Вярхоўны Савет СССР прыняў закон” Аб прадстаўленні саюзным рэспублікам паўнамоцтваў у вобласці знешніх адносін і аб пераўтварэнні ў сувязі з гэтым народнага камісарыяту замежных спраў з усесаюзнага ў саюзна-рэспубліканскі”. Закон замацаваў права саюзных рэспублік уступаць у непасрэдныя адносіны з замежнымі дзаржавамі. Заключаць з імі пагадненні, абменьвацца дыпламатычнымі прадстаўнікамі. Ў сувязі з гэтым, Вярхоўны Савет СССР 24 сакавіка 1944 года прыняў закон “Аб утварэнні народнага камісарыяту замежных спраў”, унес шэраг адпаведных дапаўненняў у Канстытуцыю БССР 1937 года.

26 сакавіка 1946 года наркамат замежных спраў быў пераўтвораны ў Міністэрства замежных спраў. Міністэрства замежных спраў разгарнула вялікую працу ў вобласці міжнародных адносін, падцвярджэннем таму з’явіўся ўдзел БССР разам з 50 дзяржавамі ў стварэнні ААН і ў распрацоўцы яе ўстава.

Асноўныя напрамкі дзейнасці БССР на міжнароднай арэне:

1. Заключэнне шматбаковых дагавораў з замежнымі дзяржавамі

2. Удзел у міжнародных канферэнцыях (40-70 гады – больш, чым у 300 канферэнцыях)

3. Удзел у кадыфікацыі і развіцці міжнароднага права

4. Удзел у перагаворах з замежнымі дзяржавамі

79-80 27 июля 1990 г. Верховный Совет Белорусской ССР принял Декларацию о государственном суверенитете республики, которая означала, что Беларусь выбрала собственный путь развития, хотя и не исключала возможности объединения вместе с другими республиками в новый союз. 1991 год – референдум – за вход в новый союз. Март 1991 года постановление « О концепции нового Союзного договора»: целесообразность входа БССР в СССР с учётом преобразования его в действительно правовое государство, участи БССР в подготовке союзного договора.

В это же время был принят закон «о местном самоуправлении и местном хозяйстве в Белоруской ССР. Сохранение союза невозможно по причинам: радикально-потриотическое движение в республиках, старые взгляды на построение экономики (правящая элита). Августовский Путч – непосредственно повлиял на закрепление независимости БССР. Закон о экономической и политической свободе БССР. 19 сентября – закон о названии (Гражданство). Закон о языках – государственный язык – Беларуский.Заключительный этап формирование Белоруской государственности – 8 декабря 1991г. создание СНГ. (Вискули). Центр СНГ – Минск. Беларусь признана как самостоятельное государство на мировой арене. Внешнеполитический курс – нитралитет.

Утварэнне СНГ. Дзяржаўна прававыя сувязі с СНД и странами зарубежжа.