5.Міжнародныя пагадненні і вассальныя дагаворы-крыніцы старажытнага беларускага права ў пісаным заканадаўстве.

Найбольш старажытныя помнікі законадаўства – граматы, якія тычыліся адносін Полацка і Віцебска з Рыгай і нямецкімі купцамі,шэраг дагавораў беларускіх зямель з нямецкімі гарадамі.

Найбольш абаронены законам былі князі бояры і вышэйшыя слаі духавенства:маглі распараджацца сваімі маёнткамі,учыняць розныя грамадска-прававыя здзелкі,мець залежных ад сябе людзей,а таксама халопаў.Меншай праваздольнасцю валодалі свабодныя людзі (знаходзіліся ў вассальнай залежнасці ад буйных землеўладальніках).Яшчэ меншай-феадальна-залежныя сяляне.Зусім абмежаваны ў правах- халопы і чэлядь нявольныя.У залежнасці ад класавай прыналежнасці – розная крымінальная адказнасць(дагавор 1229г. за забойства свабоднага чалавека:10 грыўняў,пана або пасла-20,халопа-1).

6. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы. Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае ўладкаванне ў хiii–хvi ст.Ст.

У Беларусі аб’яднанне падтрамлівалася, калі з паўночнага захаду пачалася агрэсія разбойніцкіх каталіцкіх ордэнаў, а з паўдневага ўсходу – татар, шты выклікала неабходнасць паскарення аб’яднання беларускіх земель.

Беларускія княтсвы са старажытных часоў знаходзіліся ў пастаяннях гандлевых і палітычных адносінах паміж сабой, бо іх звязвала агульнасць гандлевых шляхаў.

У 12ст пачаўся працес далучэння некаторых літоўскіх земляў да беларускіх княстваў. – пачало складвацца ВКЛ.

Умацаванне ВКЛ прі вылікім князе Віцеле.

На працгу 13-14ст да ВКЛ былі далучаны украінскія і некаторыя рускія княствы.

Сталіца – спачатку Наваградак, з 14ст – вільня.

Дзяржаўны лад: центральная (галоўная) частка і землі мяжуючыя (“прыслухоўваючыя”)

Центральная частка – палітычнае ядро – назва “Літва”.

Дамінуючае становішча займалі центральныя землі: дзяржаўныя маенткі, тэрыторыя густа заселена, буйныя феадалы займалі пануючае становішча.

Беларуская мова – дзяржаўная

Землі “прыслухоўваючыя” захоўвалі сваю дзяржаўна-прававую адасобленасць, адасоблены мясцовы апарат дзяржаўнага кіравання.

Адміністацыйна-тэрытарыяльны падзел у 13-14ст – захаванне старых межаў.

Пры Альгерде: центральная частка падзелена на 2 вялікіх адміністрацыйных акругі

7. Дзяржаўны лад вкл в 13-16в.Вышэйшыя органыдзяржаўнай ўлады.Службовыя асобы дварцовай адміністрацыі.

ВКЛ- феадальная манархія, узначальваў князь.

Кампетенцыя князя: камандаваў узброенымі сіламі, кіраваў знешней палітыкай, выдаваў граматы, ажыцяўляў кіраўніцтва фінансава-гаспадарчай дзейнасцю.

Улада князя абмежавана радай і соймам.

Склад рады: бліж’йшыя родзіны вялікага князя, князі вассальных княстваў, службовыя асобы дзяржаўнага аппарату.

КНЯЗЬ + Рада = выканаўча-распарадчыя органы

Сойм – вышэйшы заканадаўчы орган ВКЛ

Агульна-дзяржаўныя соймы: з’яджаліся князі, паны, баяры-шляхта, запрашаліся ўсе епіскапы, князі вассальных княтсваў.

Да 16ст: парадак скікання і работы сойма – звычаевае права

Рашэнне на сойме выносілі гасудар і рада.

Вышэйшыя службовыя асобы:

• Канюшы( пазней маршалак) - сачыў за выхаваненнем парадка і этыкета ў замку князя, старшынстваў на пасядженнях сойма і рады, аб’яўляў рашэнне гасудара, сойма і рады, ажыццяўляў правасуддзе

• Ваявада: памошнік князя ў камандаванні войска

• Функцыі дварцовай адміністрацыі – каморнікі – сачылі за захваннем маемасці і каштоўнасці вялікана князя, выконвалі яго розныя даручэнні.

Пры дварцы: стольнік, чашнік, мечнік