Бөж тапсырмалары:

1. Этнологиядағы эволюционизм мектебі

2. Ұлыбританияда, Германияда, Ресейде этнология ғылымының қалыптасуы, ерекшеліктері мен кезеңдері.

3. А. Бастиан, И.Бахофен, Эд. Тейлор, Л.Г. Морган, Д.ж. Фрезер, Н.Н. Харузин эволюционизмнің классиктері.

4. Арутюновтың мәдени өзараәрекеттестік тұжырымдамасы. С.А.Токаревтың этнологиялық мектебі.

5. Қазақ этнографтары қалыптастырған негізгі ағымдар мен мектептер.

6. Қоғамды басқарудың психологиялық және биологиялық заңдылығын зерттеу

7. Лесли Уайт, Дж. Стюард, Дж. Мердок. Конвергенція теориясы.

8. М. Херскович, Клод Леви-Стросс еңбектері.

9. Ресейдің этнологиялық мектебі.

10. Этнос теориясы

11. Этногенез теориясы

12. Мәдениет – этностың негізгі компоненттерінің бірі ретінде.

13. Психиканың этникалық белгілері туралы.

14. Этнос және оның ортасы.

15. Қазақстанның этнография мектебі (ХІХ–ХХ ғғ.)

Тапсырмаларды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар (сөж)

1. Жалпы ережелер

СӨЖ пән бойынша игерілген білімдерді бекітуге, тереңдетуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар ғылыми әдебиетпен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыруға, алған білімдерді ауызша хабарлама жасауда қолданудажәне реферат жазуда пайдалануда, тест тапсырмаларын орындауда көмегін тигізеді. Студент алған білімі арқылы нақтылы тапсырмаларды орындауға қол жеткізеді.

2. Сөж орындау тәртібі

Тапсырмаларды белгіленген мерзімде орындау қажет. СӨЖ тасырмаларын орындау 3-ші аптада басталады. Содан кейін апта сайын тапсырмалар орындалады. СӨЖ тапсырмаларын орындау 6-шы және 14-ші аптадан кеш қалмауы тиіс. Тапсырманы тапсыру мерзімі оқытушының студенттерге арналған журналында белгіленеді. Белгіленген мерзімнен кеш орындалған тапсырмалардың бағасы төмендетіледі. Барлық тапсырмаларды орындаудың ең соңғы мерзімі – 10 мамыр. Себепті жағдайлар болған уақытта ең болмағанда емтихандық сессияға 3 күн қалғанда тапсырып үлгеруі шарт. Тапсырмалардың барлығын орындамаған студенттер емтиханға жіберілмейді.

Оқытушы тапсырмаларды тексере отырып, онығ дұрыс орындалғаны мен құрылымын бақылайды. Егерде тапсырмалар дұрыс орындалса, онда сабаққа қатысу және сабақ үлгерімі журналына белгіленеді. Дұрыс орындалмаған тапсырмалар қайта тапсырылады. Ал, дұрыс орындалмаған жазбаша жұмыс түзетілу үшін студентке қайтарылады.

СӨЖ тапсыру барысында студент орындалған тапсырмаларды дәлелдеп, қойылған сұрақтарға жауап беруі тиіс.

3.Сөж рәсімделуі

Студентке берілген әрбір тапсырма жеке тапсырылады және белгіленген уақытта орындалады. Жазбаша тапсырмалар келесіде үлгіде орындалу ұсынылады: мәселенің зерттелу тарихы, деректер, берілген тақырыптың негізгі ережелері. Мұқаба бетінде факультет пен кафедра атауы мамандық, пән атауы, студенттің аты-жөні, тегі жазылады.

1. Курсты оқыту барысында қолданылатын әдіснама (курсты оқыту барысында қолданылатын интерактивтік әдістер, тренингтер, диагностикалық әдістер және т.б.)

1. Логикалық тапсырмалар.

2. Топтық жұмыс түрлері.

3. Дебат

4. Лидер

5. Тақырыпта немесе тарауында кездесетін анықтамаларды айқындау, қысқаша(0,5 беттен аспауы тиіс) эссе жазу

6. Тақырып бойынша әдебиеттерден, интернеттен алынған материалдар негізінде қысқаша түсініктеме жазу (1-2 бет)

7. Глоссарий - ұғымдар мен терминдер анықтамасын теріп жазу

8. Презентация –таңдаған тақырыбы бойынша студенттің өз ойын – пікірін дүниетанымын білдіруі және оны қорғауы. Презентация тақырыпты қалай айқындауы, ашуы, қызықтыруымен бағаланады. (8-10минут)

9. Іскерлік ойын-болашақ мамандығына байланысты дағдыларды қалыптастыру мақсатында келешек мамандығына атқаратын жұмыстарын ойын ретінде белгілі рольде топта ойнау (алдын-ала дайындалу керек)

10. Айқындап жағдайды үйрену- нақты жағдайларда қойылатын сұрақтарға өз ойынша жауап беру немесе жауаптарды өзінше жобалау

11. Топтық жоба- 4-5 студенттен құралған топтар, оқу материалы бойынша өз жобаларын жасап, оларды қорғайды. (КВН) түрінде өткізуге болады.

12. Жеке жоба- маңызды және өте қызық ғылыми зерттеу нәтижелері, жетістіктерді қамтитын баяндамалар білім деңгейі жоғары студенттер ұсынысы бойынша тақырыпқа сәйкес жасалады

13. Тақырып бойынша өзін-өзі тексеру- сұрақтарына ауызша жауап беру (10-15 минут) Жауаптар тақырып қалай ашылғандығына және басқаларды қалай қызықтырғанына байланысты бағаланады.

14. Жазба жұмыстары- рейтинг бақылау сұрақтарына жазба түрде жауап жазу.

15. Тесттер- тақырып соңында студенттердің білім деңгейін анықтау үшін 5 минутта өткізілетін тест сұрақтары

16. Рефераттар мен баяндамалар – студент немесе студенттер таңдауы бойынша пән тараулары тақырыптарын оқып үйреніп, талдау жасап, өзінше қорытындысын шығару.

17. Пікір- студенттер бір-бірлерінің рефераттарына талдау жасап, өз пікірлерін жазу.

Студенттердің білім деңгейіне байланысты тапсырмаларды жеңілдету немесе күрделі етіп жоспарлану қажет. Мәселен, барлық студенттерге тиісті талдау тапсырылса, дайындығы жоғары студентке кейс жазуды тапсыруға болады.

Барлық СӨЖ тапсырмалары уақытылы тапсырылуы қажет; уақытында тапсырылмаған тапсырмалар төмендетіліп бағаланады. Интерактивті әдістер студенттің:

- Тыңдау және өзара қарым – қатынасын;

- Басқаға жанашырлық таныту, жанкүйерлік қабілетін дамытуды;

- Көзқарасын дамытуды және түсінуді;

- Белгісіз сұрақтарға жауап тауып , белгілі мәселелерді ұсыну.

СӨЖ бен СОӨЖ –ге әдістемелік нұсқау.

Тақырып бойынша шолу дайындау – яғни 1-2 параққа әдебиетке қысқа шолу жасау, оған Интернеттың ақпарат ресурстары және баспасөздің қосымша материалдары кіреді.

Глоссарий – қазақ және орыс тілдеріндегі терминдердің қысқа түсіндірілуі (шетел тілге аударылуы мүмкін); тапсырылған тақырып бойынша орындалады.

Семинар – сабақ ретінде студенттердің өздік жұмысының дәстүрлі түрі болып табылады және әр түрлі формаларда да болуы мүмкін, оқытушы оны жүргізу үшін өз авторлық идеясын құрастырады.

Реферат – СӨЖ ең көп кездесетін түрі, белгілі бір тақырып бойынша баяндама ретінде болады, оның ішіне әдебиеттің міндетті тізімі, ғылыми жұмыстың, кітаптың мазмұнының талқылануы кіреді. Одан да қызықты және шығармашылық жұмыс бұл рефератқа оппозиция жасау, яғни қарама-қарсы көзқарас ұсыну, оның барысында студенттерде анализдеу және дискуссияны жүргізу іскерліктері дамиды.

Коллоквиум берілген пән бойынша білім деңгейін және дайындылық деңгейін анықтау үшін көмектеседі, ол сұхбат түрінде болады.

Өздік жұмысқа арналған сұрақтар, оларға берілетін жауаптар терең анализ негізінде болуы керек. Эссені көбінесе үлкен курстарда оқитын студенттерге береді, бұл өзекті әлеуметтік-экономикалық мәселелерге байланысты өз ойларының айтылуы, ол әр түрлі сын жанрларда болады.

Презентация – студент өз презентациясына әр түрлі тақырыпты алуына болады және презентацияда көрсетілген аспектілерге өз көзқарасын білдіреді; презентация келесі критерийлер бойынша бағаланады: тақырыптың ашылуы, тыңдаушылардың қызығушылығын оятты ма, студент берілген мәселеге жауапкершілігімен ат салысты ма.

Нақты оқу жағдайлары – студенттерге көп жай және күрделі жағдайлар беріледі, олар бойынша студенттер сұрақтарға жауап беруі керек немесе мәселеге өз көзқарасын көрсетеді; жақсы дайындалған студенттер өз кейсін жазуы мүмкін.

Қызметтік ойындар студенттерде болашақ мамандықтың іскерліктеріне үйретеді; кейбір ойындарға үй дайындығы немесе кітапханаларда аяқталуы керек.

Топ жобасы топта 3-5 адамнан аспауы керек, әрбір топ өз проектын дайындауы керек.

Жеке жоба – жақсы дайындалған студенттер өз еркімен жасайды; жұмыс тақырыптың өзектілігімен, зерттеушілік сипатымен көзге көрінуі керек; проект қорытыныдысы студенттік конференцияда баяндалуы мүмкін

Негізгі әдебиеттер тізімі

1. Шалекенов У.К. Әлем халықтарының этнографиясы. Алматы, 1994

2. Этнография /Под.ред. Ю.В. Бромлея и Г.Е.Маркова. М.,1982.

3. Этнология /Под.ред Г.Е. Маркова и В.В. Пименова. М.,1994.

4. Итс.Р.Ф. Введение в этнографию. Л.,1991.

5. Брук С.А. Население мира. М.,1981.

6. Народы мира. Историко-этнографический справочник. М.,1988.

7. Население мира. М.,1992.

8. Артықпаев Ж.О. Этнология и этнография. Астана.2001.

9. Садохин А.П. Этнология. М.2004.

10. Таводов Г.Т. Этнология. М.2003.

11. Қосымша

12. Бромлей Ю.В. Современные проблемы этнографии. М.,1981.

13. Бромлей Ю.В. Очерки теории этноса. М.,1983.

14. Леви-Стросс К. Структурная антропология. М.,1983.

15. Марков Г.Е. История хозяйства и материальной культуры. М.,1993.

16. Артемова О.В. Личность и социальные нормы в раннепервобытной общине по австралийским этнографическим данным . М.,1987.

17. Бутиков Н.А. Папуасы Новой Гвинеи (хозяйство, общественный строй). М.,1988.

18. Пучков П.И. Этническое развитие Австралии. М.,1987.

19. Пучков П.И. Этническая ситуация в Океании. М.,1983.

20. Аристова Т.Ф. Материальная культура курдов XIX-первой пол. XX веков. М.,1990.

21. Шпажников Г.А. Религия стран Юго-Восточной Азии. М.,1980.

22. Чебоксаров Н.И. Этническая антропология Китая. М.,1982.

23. Львова Э.С. Этнография Африки. М.,1981.

24. Америка после Колумба. М.,1992.

25. Галич Мануэль. История доколумбовых цивилизаций. М.,1990.

26. Этнические процессы в странах Карибского моря. М.,1982.

27. Этнические процессы в странах Южной Америки. М.,1981.

28. Казахи. Историко-этнографическое исследование. Алматы,1994.

29. Мұқанова Г.Қ. Этнология. Оқу-әдістемелік құрал. А.2005.

30. Садохин А.П. Этнология: Учебный словарь. М.2002.

Теориялық этнология пәнінен ағымдық бақылау сұрақтары.

1. Эволюционизм.

2. Эволюционизмнің негізгі қағидалары.

3. Эволюциялық теорияны дамыттырған ғалымдар.

4. Ағылшын еліндегі диффузионизм.

5. Уильям Риверс

6. Элиот – Смит

7. Басқа да ғылыми еңбектер туралы.

8. Нәсілішлдіктің (расизм) ертеректегі шығармалары.

9. Нәсілшілдіктің қалыптасуы.

10. Жозеф Гобиноның нәсілшілдік идеясы.

11. Нәсілшілдік идеологиясының мәні.

12. Этнопсихология. Психоаналитикалық әдіс.

13. Этнопсихологияның негізгі қағидалары.

14. Этнопсихология туралы теорияны дамыттырған ғалымдар.

15. Ғылыми еңбектер туралы.

16. АҚШ-тағы Франс Боастың тарихи мектебі.

17. Антропосоциологияның негізгі қағидалары.

18. Л.Н.Гумилевтің этногенез теориясы

19. Этнос түсінігі

20. Этногнез түсінігі

21. Субэтнос

22. Суперэтнос

23. Этникалық консолидация

24. Этникалық интеграция

25. Этникалық ассимиляция

26. Франциядағы әлеуметтік мектеп.

27. Э. Дюркгеймнің теориясы.

28. Социологиялық теорияны дамыттырған ғалымдар.

29. Ғылыми еңбектер туралы.

30. Этностардың негізгі формалары және иерархиясы

31. Этнос ұғымының зерттелуі.

32. Бромлейдің этнос теориясы.

33. Этнос туралы түсініктің заманауи өзгеруі.

34. Этнонимдердің пайда болуы туралы.

35. Этноним – халықтың өздік аты.

36. Этнонимдердің ғылыми зерттеулерге берері туралы.

37. Көне және қазіргі этнонимдер.

38. Этникос және этноәлеуметтік ұжым туралы түсініктер.

39. Этникосы туралы түсінік.

40. Этноәлеуметтік ұжымдар теориясы.

41. Этникалық идентификация мәселесі.

42. Мәдениет – этностың негізгі компоненттерінің бірі ретінде.

43. Этнологиядағы "мәдениет" ұғымының қолдану мәндері.

44. Этнографиядағы мәдениетті жүйелеу принциптері.

45. Мәдени феномендер.

46. Психиканың этникалық белгілері туралы.

47. Этникалық сана және психология.

48. Ментальность туралы ізденістер.

49. Ұлттардың мінез-құлқы, ұлттық мінез.

50. Этнос және оның ортасы.

51. Ұлттың дамуындағы географиялық факторлар.

52. Ұлттың дамуындағы экономикаалық детерминизм.

53. Этникааралық қатынастардың сипаты.

54. Этникалық үрдістердің типологиясы (жіктелуі).

55. Этнологиядағы типология принциптері.

56. Этникалық үрдістердің түрлері.

57. Терминдік ұғымдар.

58. Қазақстанның этнография мектебі (ХІХ–ХХ ғғ.)

59. Шоқан Уәлихановтың этнологиялық еңбектері.

60. Кеңестік дәуірдегі этнографиялық зерттедегі қазақстандық ғалымдар.

61. Қазіргі Қазақстан этнологиясындағы ғылыми үрдістер.

62. Әлкей Марғұлан (1904–1985) – қазақ этнографы.

63. Әлкей Марғұланның ұлт мәдениетін зерттеудегі ролі.

64. Әлкей Марғұланның тарихи-этнологиялық концепциясы.

65. Ә. Марғұланның ғылыми еңбектер туралы.

Емтихан сұрақтары:

1. Этнология ғылымының өалыптасуы

2. Этнос ұғымы

3. Эникос, этноәлеуметтік организм

4. Этнологиядағы эволюционизм мектебі.

5. Эволюционизмнің негізгі қағидалары.

6. Эволюциялық теорияны дамыттырған ғалымдар.

7. Ағылшын еліндегі диффузионизм.

8. Диффузионист Уильям Риверс тұжырымдамасы

9. Элиот – Смит тұжырымдамасы

10. Диффузионизм өкілдерінің ғылыми еңбектері туралы.

11. Нәсілішлдіктің (расизм) ертеректегі шығармалары.

12. Нәсілшілдіктің қалыптасуы.

13. Жозеф Гобиноның нәсілшілдік идеясы.

14. Нәсілшілдік идеологиясының мәні.

15. Этнопсихология. Психоаналитикалық әдіс.

16. Этнопсихологияның негізгі қағидалары.

17. Этнопсихология туралы теорияны дамыттырған ғалымдар.

18. Ғылыми еңбектер туралы.

19. АҚШ-тағы Франс Боастың тарихи мектебі.

20. Антропосоциологияның негізгі қағидалары.

21. Л.Н.Гумилевтің этногенез теориясы

22. Этнос түсінігі

23. Этногнез түсінігі

24. Субэтнос

25. Суперэтнос

26. Этникалық консолидация

27. Этникалық интеграция

28. Этникалық ассимиляция

29. Франциядағы әлеуметтік мектеп.

30. Э. Дюркгеймнің теориясы.

31. Социологиялық теорияны дамыттырған ғалымдар.

32. Ғылыми еңбектер туралы.

33. Этностардың негізгі формалары және иерархиясы

34. Этнос ұғымының зерттелуі.

35. Бромлейдің этнос теориясы.

36. Этнос туралы түсініктің заманауи өзгеруі.

37. Этнонимдердің пайда болуы туралы.

38. Этноним – халықтың өздік аты.

39. Этнонимдердің ғылыми зерттеулерге берері туралы.

40. Көне және қазіргі этнонимдер.

41. Этникос және этноәлеуметтік ұжым туралы түсініктер.

42. Этникосы туралы түсінік.

43. Этноәлеуметтік ұжымдар теориясы.

44. Этникалық идентификация мәселесі.

45. Мәдениет – этностың негізгі компоненттерінің бірі ретінде.

46. Этнологиядағы "мәдениет" ұғымының қолдану мәндері.

47. Этнографиядағы мәдениетті жүйелеу принциптері.

48. Мәдени феномендер.

49. Психиканың этникалық белгілері туралы.

50. Этникалық сана және психология.

51. Ментальность туралы ізденістер.

52. Ұлттардың мінез-құлқы, ұлттық мінез.

53. Этнос және оның ортасы.

54. Ұлттың дамуындағы географиялық факторлар.

55. Ұлттың дамуындағы экономикаалық детерминизм.

56. Этникааралық қатынастардың сипаты.

57. Этникалық үрдістердің типологиясы (жіктелуі).

58. Этнологиядағы типология принциптері.

59. Этникалық үрдістердің түрлері.

60. Терминдік ұғымдар.

61. Қазақстанның этнография мектебі (ХІХ–ХХ ғғ.)

62. Шоқан Уәлихановтың этнологиялық еңбектері.

63. Кеңестік дәуірдегі этнографиялық зерттеудегі қазақстандық ғалымдар.

64. Қазіргі Қазақстан этнологиясындағы ғылыми үрдістер.

65. Әлкей Марғұлан (1904–1985) – қазақ этнографы.

66. Әлкей Марғұланның ұлт мәдениетін зерттеудегі ролі.

67. Әлкей Марғұланның тарихи-этнологиялық концепциясы.

68. Ә. Марғұланның ғылыми еңбектер туралы.

69. Дәстүр және жаңашылдық

70. Этностың пассионарлығы

71. Гумилев және этнология ғылымы

72. Гумилевтің шығармашылығы

73. Гумилевтің этногнез тоериясы

74. Ю.В.Бромлейдің этнос теориясы

75. Этникалық жүйе

Пайдалануға ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

1. Артықбаев Ж.О. Қазақ тарихы мен этнологиясының мәселелері. 1 том. Павлодар, 2007.-300 б.

2. Артыкбаев Ж.О. Этнология и этнография: Учебное пособие. – Астана: Фолиант, 2001.

3. Галимова А.К. Семейные обряды сельских казахов Северного Казахстана в современный период: Учебное пособие. – Астана: ЕНУ им. Л.Н.Гумилева. 2003.

4. Шалекенов У.Х. Әлем халықтарының этнографиясы. Алматы, 1994

5. Садохин А.П. Этнология. М.2004.

6. Таводов Г.Т. Этнология. М.2003.

7. Абакумова Г.Н. Празднично-обрядовая деятельность казахского народа: Учебно-методическое пособие. – Астана: ЕАУ им.Л.Н.Гумилева. 2001.

8. Арутюнов С.А. Народы и культуры: развитие и взаимодействие. М.: Наука, 1989.

9. Бромлей Ю.В. Очерки теории этноса. М., 1983.

10. Эванс-Причард Э. История антропологической мысли. Пер. с англ. А.Л.Ефимова. М., 2003.

11. Садохин А.П. Этнология: Учебный словарь. М.2002.

12. Алексеев В.П. Этногенез. - М.: Высшая школа, 1986.

13. Аверкиева Ю.П. История теоретической мысли в американской этнографии. М.: Наука, 1979.

14. Алгебра родства (Родство. Системы родства. Системы терминов родства). Вып. 2. / отв. Ред. В.А. Попов. – СПб. МАЭ РАН,1998.

15. Геннеп Арнольд ван. Обряды перехода: Систематическое изучение обрядов. – М., 1999.

16. Зеленин Д.К. Восточнославянская этнография. – М., 1991.

17. Косанбаев С.К. История становления и развития этнографии Казахстана (XVIII-ХХ вв.). – Алматы: Дайк-Пресс, 2005.

18. Культура и быт народов Зарубежной Европы. Этнографические исследования. М.: Наука, 1967.

19. Лавров Л.И. Этнография Кавказа. – Л., 1982.

20. Львова Э.С. Этнография Африки. М., 1984.

21. Малиновский Б. Избранное: Аргонавты западной части Тихого океана. Пер. с англ. М., 2004.

22. Тэрнер В. Символ и ритуал / Сост. В. А. Бейлис и автор предисл. М., 1983.

23. Фрэзер Д. Д. Золотая ветвь: Исследование магии и религии: Пер.с англ. – 2-е изд. М., 1983.

24. Чебоксаров Н.Н., Чебоксарова И.А. Народы. Расы. Культуры. М., 1985.

25. Байтенова Н.Ж. Межэтническая интеграция: (социально-экономический анализ). Учеб. Пособие. Алматы: Санат, 1998.

26. Гумилев Л.Н. Этносфера: История людей и история природы. М.: АСТ, 2004.- 576 с

Сабақ өткізуге бекітілген аудитория:

Оқу пәнінің өткізілетін уақыты мен орны: Сабақ бекітілген сабақ кестесіне сай өткізіледі. Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ ғимараты

1Левшин А.И. Описание киргиз-казачьих или киргиз-кайсацких орд и степей. – Алматы: Санат, 1996. – С.656. – С.291-292.

2. Маковецкий П.Е. Материалы для изучения юридических обычаев киргизов. Материальное право. – Омск: Тип. Окр. Штаба, 1886. Вып.І. – 83 с. - С.3.

3. Гродеков Н.И. Киргизы и кара-киргизы Сыр-Дарьинской области. – Ташкент:Тип. С.И.Лахтина, 1889. – 398 с. - С.5,35, (Приложение №1. С. 1,4,7);

4. Загряжский Г. Юридический обычай киргизов и о народном суде у кочевого населения Туркестанского края // Материалы для статистики Туркестансого края (одан әрі МСТК). Вып.ІУ. - Спб: Изд. Турк. стат. к-та, 1876. – 204 с. . - С.153.

5. Харузин А.Н. Киргизы Букеевсой Орды (Антрополого-этнографический очерк). – М.: 1889. Вып.І. – 350 с. – С.29 -33;, 48-52, 148-151;.

6. Сотников И. Несколько слов о возможности учреждения миссии между киргизами Средней Орды // Православное обозрение. 1872. №4. – мкф; Ибрагимов Ш. О муллах в киргизской степи // Материалы для статистики Туркестанского края. Вып.ІII. 1874. – 452 с.

7

61

ЕҰУ Ф 703-07-12. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Үшінші басылым