Няхай ён з богам спачываець i на нас з неба спаглядаець.10д

Нікіф., 1928, 103.

Няхай ён (яна) са святымі спачываець, нам хлеба-солі засыла-

ець. ш Там жа.

Няхай ён сваім дзецям сніцца. Fed., 377, Ваўк. п.

Няхай яму вечная памяць будзе, але няхай жа i доўга*нас чакае.

М. Грынблат, 1976, Кап.
Няхай яму зямля пухам будзе! Бялък., 309—310, Клім.
Няхай яму на том свеце лёгенька			ікнецца! 108	Нікіф.,	1928,	103.
Вар.: Нос, 72, 106; Янк.,		379.
Паікні'сь яму ляге'нька.109 Добр., Слое., 642.
Пе'рушкам зямелька! Там жа, 266.
Пла'чмо i пра'чмо. У. Васілевіч, 1977, Слуцк.
Пухам яму зямелька! Нікіф.,		1928,	103.
Пяром зямля! Нос, 126.
Светласць векавечная няхай		яму	свеціць! п о	Нікіф.,	1928,	104.
Царства яму нябеснае! ш	Паўсюдна.
Чэсць яго памяці! Нікіф.,	1928, 103.

Чэсць яму ад добрых людзей i ад бацькоўскіх (дзедаўскіх) кас-

цей! Там жа, 104.

ПРЫ ЧХАННІ

A псік да каваля з носам! 112 Fed., 380, Ваўк. п. A псік кошку ў ножку! 113 Там жа.

Будзь здарова, як карова, а плодна, як свіння! Нос, 9; Сержп.*

91.

Будзь здаровы (здароў, здаравенькі) на ўвесь год, як калядны

лёд. Янк., 373; Сцяшк., 682, Іў.

Будзь здароў, мей сто кароў! А мне цялушку на завод дасі.

Шейн, 504.

Будзь здароў, будзь здароў, няхай ідуць бычкі да тваіх кароў.

Аяцкий, 5; Сержп., 66.

Будзь здароў, як дуб, ды моцны, як зуб.114 Сержп., 92.

181

Будзьце здаровы, чорны бровы! А мае не таковы. Калі на вашы уважу, так я свае ў сажу ўмажу, а вашы пераважу. Шейн,

504.

Вялікі расці! 115 Сержп., 92; Мяц., 48, Стаўб. Вар.: Янк., 385.

Вялікі	(вяліка) расці, дзеўкі				(хлопцы)		за лоб	трасці! И6		Fed.,
377,384, Ваўк. п.
Вялікі расці, добра гадуйся! ш					Янк.,	374.
Вялікі расці, да шчасліў будзь! 118						Добр.,	Слое.,	56,	Смал. п.;
Нос,	13.
Здароў! Хра'пы розна, нос далоў.119 Нікіф., 1928,								104.
Каб быў здаровы, як			дуб	найздароўшы			(скарбовы)! 120			Fed.,
378,	Ваўк. п.; Янк.,		377.
Каб ты	вялікі	вырас	(вяліка		вырасла)!121 Fed.,				377,	417,
Ваўк. п.
Чхі-чхі!— Жыві		здароўі Жыві два				вякі!	Добрая	табака		да й
нам да смаку.122 Ляцкий,				58.

РОЗНЫЯ ІНШЫЯ ЗЫЧЭННІ

Акаб вы здаровы былі! Fed., 418, Ваўк. п.

Акаб ты жыў-быў да здароўі Мяц., 272, Стаўб.

Акаб цябе добра гадзіна пазнала! Fed., 408, Ваўк. п. Бадай табе палепшала! Сержп., 91.

Бадай ты здарова з'еш! 123 М. Грынблат, 1975, Мн. Бадай цябе ліха мінула! Янк., 372.

Барані, божа, ад буры, агню i благой жонкі. У. Іваноў, 1958,

Мн. 13.5.17.

Благаслаўляю цябе, дзіцятка, на ўсё добрае, а на благое i сам

дагадаешся. Шпил., Бел., 175.

Будзь багаты, як зямля! Fed., 375, Ваўк. п.

Будзь-на весел, як сват на вяселлі, здароў, як вада, багат, як

зямля. Шпил., Бел., 176.

Будзьце моцненькі, крэпанькі (дужанькі)! — I табе тое самае.

Нікіф., 1928,102.

182

Вам шчасце-долю i хлеба уволю! Янк., 374.

Галыш, божа, падвыш! 124 Нос, 26.
Дай	бог вам брыкаць, весяліцца! Добр.,	Слов. 42, Смал. п.
Дай	бог вам горасці не відаць i сладасці	не цярпець. Там жаг

924.

Дай бог вам нале'та вялікі жывот за тэта, а я буду бога прасіць,.

каб легка было насіць. Г. Барташэвіч, 1978,		Мін.
Дай бог, каб хвароба ішла на сухі лес. М. Грынблат, 1975,				Мн.
Дай бог нашаму сідню семера ног. Ром., Бел.,	224.
Дай бог пахвараць у добрым здароўі! Добр.,		Слов.,	690.
Дай, божа, ане'льску сыць, а мядзвежу	сілу. 125		Fed,.	296t
Пруж. п.

Дай, божа, аспадарок, табе здароўя! М. Грынблат, 1974, Валож. 8.74.82.

Дай, божа, вам тое, што добрыя людзі жадаюць. Г. Барташэвіч, 1975, Уздз. 8.75.96.

Дай, божа, здарова знасіць i на другое зарабіць. 126 Fed., 378, Ваўк. п.

Дай, божа, каб ворагі маўчалі, a ліхія суседзі не зналі. Янк., 375. Дай, божа, каб людзі завідавалі. Fed., 351, Ваўк. п.

Дай, божа, лепш смяяцца, ніж плакаць. Там жа, 304. Дай, божа, мяшаць свінням, да сваім.127 Pietk., 344.

Дай, божа, нам (вам) такую старасць, каб бароды мохам паабрасталі.128 Fed., 290, Ваўк. п.

Дай, божа, панаваць, на залатых крэслах сядаць! Там жа, 377, Аід. п.

Дай, божа, прадаваць (таргаваць), абы ўдому начаваць. Там жа,

243.			вочы, а маладым розум. /. Цішчанка, 1971,
Дай,	божа,	старым
Брасл. 8.2.49.			чаго хочацца. /. Навакоўскі, 1969, Валож.
Дай,	божа,	табе,
13.10.63.

Дай, божа, у маладосці грызці (гладаць) косці, а пад старасць мак (мякаць). Дуб , 13; Крэмнеў.

183

Дай, божа, ужыць i з дзеткамі спажыць. Нос, Слов., 657; Дуб., 14.

Дай, божа, уміраць, абы не нам упярод. Fed., 319, Ваўк. п.

Дай, божа, шчасліва дзень перабыць i ноч пераначаваць. Там жа,

376.
Дай табе, божа, i быдла i збожжа! Ляцкий, 9.
Дай [то] бог чутае бачыць. Ляцкий,			9; Ром., Бел., 224; Дуб.,			17;
I. Вайгянща.	1965, Іў, 13.10.1;		М. Бабарыкіна,		1966,	Чач.
13.3.29.
Жадаю ад сэрца вам усякага шчасця. Сцяшк.,				158,	Гродз.
Жывіце дужанькі	(моцненькі, крэпанькі), здаровенькі!—Жыві
i ты з богам! Нікіф., 1928, 102.
Жычу табе цэлага сэрца. Сцяшк.,		165, Ваўк.
Здаровенькі бегай! 129 Янк., Абр.,		34,	Глуск.
Каб бог пацешыў у ножках, у ручках.130 Fed.,				376, Слон. п.

Каб быў здароў, як вада, каб быу багаты, як зямля! ш Там жа, 378.

Каб вам яшчэ многа гадкоў смачна спалася i легка ўставалася!

Янк., Абр., 128.

Каб вас ліханька не ўзяло! Янк., 377.

Каб вы заўсёды мелі, уволю спажывалі i бедных надара7лі. 132

Там жа.

Каб вы пасівелі, як галубы сівыя! 133 Fed., 377, Ваўк. п. Каб гэта апошнія твае слёзы былі! Янк., 378.

Каб дзяды не ведалі бяды, а каб унукі не бачылі мукі! Там жа. Каб добрыя людзі на камені i пад каменем разжываліся, a ліхія

(благія) каб i на добрай раллі не раслі. 134	Там жа.
Каб ён з дзяцей цешыўся. Сержп., 144.
Каб ён рваўся, ды i сам у рот клаўся. Р. Аўгусціновіч,		1969г
Смарг. 13.10.76.
Каб жылі, як галубы сівыя. Fed., 378, Ваўк. п.
Каб з таго семечка ды завялося насеннечка!	Сержп.,	144.

184

Каб ліха не зналі. Сержп,, 92, Каб мае мыслі ды на праўду выйшлі. Ян/с., 378. Каб на тым i стала! Там жа,

Каб [на] цябе багавое! Л, Малаш, 1971, Докш.

Каб наша радня i прыяцелі багаты былі, а каб мы дарогі да ix не ведалі.135 Fed,, 256, Ваўк. п.

Каб не хварэлі ды увесь хлеб паелі. Сержп,, 91, Каб ніколі рукавок не быу за ручнічок.136 Янк„ 379, Каб вочы свяцілі, a рукі рабілі. Ройзен., 72,

Каб спажыць у карысці, у радасці, у добрым здароўі. Сержп.,. 91.

Каб табе ў маладосці розуму прыбывала, a ў старасці вочы свяцілі! Янк„ 379.

Каб так дабра', як бяды! Fed., 27, Ваўк. п. Каб так дабра, як ліха! Там жа, 164, Каб тваё слова богу ў вушы! Там жа, 282,

Каб ты жыва була'! Т.. Новак, 1973, Елъск, 13.10.71; Fed., 419» Ваўк, п.

Каб ты цэлы век весяліўся! Fed., 378, Ваўк. п.

Каб цябе бог любіў! Ром., Бел., 298; I. Саламевіч, 1955, Слон.

Каб цябе ліха не спаткала. Сцяшк., 265, Гродз.

Каб цябе мірота не знала.137 Я, Краміч, 1970, Глыб, 13.10.88. Каб яна здарова была! Міп,-Мал„ 1970, 77, Іў,

На ката7 пацягушкі, а на дзеці расту'шкі.13в Шпил,, Бел,, 184.. Няхай бог пасылае! Ром., Бел., 304.

Няхай вам бог дасць як найдаужэй пажыць! Fed,, 375, Ваўк. ru

Няхай вам бог напаўняе ў каморы, у аборы, у полі родзіць, у хлебе плодзіць! Там жа, 376.

Няхай вас бог шчасцем i доляю спатыкае! Там жа. Няхай жывуць здаровыя! Мяц,, 283, Стаўб.

Няхай здароў гаворыць! Fed,, 108, Ваўк, п.

185

Няхай ліха прападзе, няхай будзе добра! Ром.,						Бел.,		304.	Вар.:
Ляцкий, 28; Янк., 383.
Няхай нашы бычкі (цяляткі) скачуць! Fed., 279,							Ваўк. п.
Няхай нашы (вашы) конікі пабрыкваюць					(брыкаюць)!				Нос,
106. Вар.: Дуб.,	37; Fed., 149, Ваўк.		п.
Няхай табе галава не баліць! Fed.,		101, Ваўк.			п.
Няхай ты ў жыта (сена) галавой! Нікіф.,				1928,113.
Няхай цябе бог любіць! Там жа.
Няхай цябе бяда міне! М. Грынблат, 1969,				Лаг.
Пада'й ва'ша здароў! Нар. леке,		113, I. Шпакоўскі,						Пін.
Прадаўжы, божа, веку добраму чалавеку. Fed.,							331,	Ваўк.	п.
Русалка табе ў каноплях! 139 Там жа, 381.
Спажывайце на здароўе. М. Грынблат,				1976,			Мн.
Хай здароўе i шчасце вас не пакідаюць! «Hiea»,							1978, №		41.
Хай табе шчасціць у працы! Сцяшк., 566,				Астр.
Штоб цябе дзеўкі любілі! Нос,		187;	Сержп.,			65.
Я зычу вам таго, чаго сабе жадаю. Янк.,			389.
Я табе жычу дабра, як сам сабе. Fed., 376, Ваўк.						п.
	ЗЫЧЭННІ-ЗАСЦЯРОП
Барані бог! Ляцкий,	3.
Божа бронь! М. Грынблат, 1956,		Вы.
Бронь божа! Там жа.

Дай, божа, у добры час гаварыць (вь/мавіць, сказаць), у благі (ліхі, дурны) маўчаць (памаучаць)! Tyszk., 413; Шпил., 179; Луб., 16; Fed., 279, 344, Ваўк. п.; Piełk., 364; Д. Вайтушка, 1965, Лд., 13.10.1.

За^німі днямі памягнута! 140 Нос, 45; Dybów., 27. Каб з вашай лёгкай рукі разжыцца! Сержп., 126.

Крый божа! М. Грынблат, 1974, Лаг.

186

На векі вяком! Сержп., 27.
На вялікадне памянута! ш		Нос,		82.
На жывы час! 142 Fed., 64, Ваўк.,					Сак.		п.
На заднія дні няхай будзець памянута! ш Нос,								84.
На раштво памянута!144 Нос,			87.
Не дай бог (божа)!	Паўсюдна.
Не давядзі, богі /. Гутараў, 1938,					Чэр.
Не за хлебам памянута! Нос,			98.
Не пастом будзь сказана! Ляцкий,					27.
Не перад ноччу (ночы)		кажучы.				Сержп., 30;			М,	Грынблат,
1978. Кар.
Не пра нас (вас) кажучы. Сержп., 30;							М. Грынблат, 1948,				Мн.
Не проці ночы кажучы! /. Саламевіч,						1973, Слон.				Fed.,	287,
Не проці (проціў)	ночы	спамінаючы					(гаворачы).
Ваўк. п.; Kpaniea, 234.
Не пры дзецях кажучы. Мяу,., 176, Стаўб.
Не пры нас казана. Ром., Бел.,			303.
Не пры табе (мне) пісана, Tyszk.,						427;	Нос,	102; Dybów.,			15.
Не пры табе пісана, не пры мне казана. Шпил.,									Бел.,	186.
Не ровен час, не ровен случае. Нос,						102; Дуб.,			49. Вар.: Добр.,
Слов., 792.
Не тут ка'зана (кажучы)! Нос,				104; Мяц., 176, Стаўб.
Не ў вашай хаце спамінаючы! Fed.,					287, Ваўк. п.
Не ў гэтай хаце гаворачы! Kpaniea,						234.
Не ў пост памянута! Нос,		95.
Ненасло'у будзь сказана! Бяльк.,				287, Краснап.
Няўрокам гаворачы (кажучы)! 145 Сержп., 75; Ляцкий,										31; Мат.,
107, В. Бекіш,	Маладз.
Няхай (хай) бог кры'е! М. Грынблат,							1970, Мн.; Сцяшк.,				126,
Воран.; 103, Стаўб.
Няхай на пярэднія дні будзець сказана!14в Дуб.,									42.
Па век вякоў! 147 Fed., 331, Ваўк. п.

187