Толкач_Арганічная хімія

ЛАБАРАТОРНЫ ПРАКТЫКУМ

Спецыфіка правядзення лабараторнага практыкуму па дысцыпліне «Арганічная хімія з асновамі біяхіміі раслін» для студэнтаў завочнай формы навучання звязана са сціслым тэрмінам, які адведзены на яго выкананне ў перыяд сесіі. Таму перад выкананнем малогапрактыкуму патрабуецца папярэдняя падрыхтоўка, якая прадугледжвае засваенне тэарэтычнага матэрыялу і дакладнае ўсведамленне сутнасці хімічнага эксперыменту, які студэнт распачынае ў лабараторыі.

Мэта дадзенага практыкуму – эксперыментальнае азнаямленне з дапамогай якасных рэакцый з уласцівасцямі найважнейшых класаў арганічных рэчываў і тым самым замацаванне ведаў, атрыманых самастойна ў тэарэтычнай частцы дысцыпліны. Пры гэтым дасягаецца азнаямленне з індывідуальнымі асаблівасцямі рэчываў – прадстаўнікоў гэтых класаў. Якаснае назіранне і вывучэнне характэрных уласцівасцей і ператварэнняў асобных прадстаўнікоў розных класаў арганічных рэчываў з’яўляецца ілюстрацыяй і практычнай рэалізацыяй заданняў 2–5 кантрольнай работы.

Малы лабараторны практыкум уключае дзве лабараторныя работы, прысвечаныя вывучэнню ўласцівасцей асноўных класаў арганічных рэчываў і ўласцівасцей прыродных злучэнняў: 1) вуглевадароды (алканы, алкены, алкіны, арэны), галагенавытворныя вуглевадародаў, спірты, фенолы, альдэгіды, кетоны, карбонавыякіслоты, аміны; 2) вугляводы (мона-, ды- і поліцукрыды), амінакіслоты і бялкі. Лабараторныя работы пабудаваны ў выглядзе асобных доследаў і прызначаны для засваення фізічных уласцівасцей, якасных рэакцый, правядзення параўнальнага аналізу хімічных уласцівасцей рэчываў рознай будовы, выяўленнясувязіпаміжхімічнайбудовайзлучэнняўііхуласцівасцямі.

Перад выкананнем кожнай лабараторнай студэнт павінен дакладна азнаёміцца з ходам эксперыменту і аформіць у лабараторным журнале адпаведную табліцу аглядных рэакцый (табл. 13 або 15). Нумар доследу ў калонцы № 1 табліцы адпавядае яго апісанню пад тым жа нумарам у лабараторнай рабоце. Пералік рэактываў адпаведна нумару ў штатыве-лабараторыі дадзены на с. 104. Назіраемыя пры выкананні працы вынікі запісваюцца ў калонку № 4 табліцы адразу пасля выканання кожнага доследу.

Перад непасрэдным пачаткам эксперыменту студэнт павінен абавязкова азнаёміцца з асновамі тэхнікі бяспечнай работы

81

ў лабараторыі, прааналізаваць ступень небяспечнасці і таксічнасці рэчываў, якія будуць выкарыстоўвацца ў доследах (табл. 12), атрымаць допускдапрацыіраспісаццаўжурнале патэхніцыбяспекі.

Пасля заканчэння эксперыментальнай работы студэнт павінен праверыць атрыманыя веды з дапамогай кантрольных пытанняў, якія размешчаны пасля кожнай табліцы, і выканаць індывідуальнае заданне для абароны лабараторнай работы.

Правілы працы і тэхнікі бяспекі ў лабараторыі арганічнага аналізу

1. Студэнт павінен ведаць атрутнасць, палкасць і іншыя ўласцівасці рэчываў, з якімі яму давядзецца працаваць на занятках, а таксама меры аказання першай дапамогі пры атручванні або апёках.

ЛДК – лімітава-дапушчальная канцэнтрацыя – гігіенічны нарматыў, які рэгламентуе забруджанне рабочай зоны або навакольнага асяроддзя хімічным рэчывам і гарантуе бяспечныя ўмовы жыцця і працы чалавека. Вызначаецца лімітаванай (максімальнай) колькас-

цю таксічнага рэчыва (у міліграмах) у адзінцы аб’ёму (паветра, вады ці іншай вадкасці) або масы (напрыклад, прадуктаў харчавання), якая пры штодзённым уздзеянні на арганізм на працягу неабмежаванага часу не выклікае паталагічных змен ці захворванняў.

Клас небяспечнасці ў агульным выглядзе характарызуе ступень таксічнасці хімічнага рэчыва для арганізма чалавека. Вызначаецца з улікам ЛДК, сярэдняй смяротнай дозы, вострага і кумулятыўнага дзеяння рэчыва і інш.:

♦1 клас – рэчывы надзвычайна небяспечныя;

♦2 клас – рэчывы значна небяспечныя;

♦3 клас – рэчывы ўмерана небяспечныя;

♦4 клас – рэчывы мала небяспечныя.

У табл. 12 даюцца значэнні ЛДК і клас небяспечнасці для рэчываў, якія выкарыстоўваюцца ў лабараторнай рабоце. Усе аперацыі з атрутнымі і моцнадзейнымі рэчывамі 1-га і 2-га класаў небяспечнасці выконваюцца толькі ў выцяжной шафе.

2.Кожны штатыў з рэактывамі разлічаны на двух студэнтаў. Доследы неабходна выконваць на сваім працоўным месцы, якое можна пакідаць для работы ў выцяжной шафе (спальванне і інш.).

3.На лабараторным стале павінны знаходзіцца толькі штатыў

зпрабіркамі, лабараторны журнал і дапаможнік да лабараторнага

82

практыкуму. Не дазваляецца знаходжанне лішніх прадметаў (сумак, падручнікаў і г. д.). У час працы трэба захоўваць чысціню, цішыню, парадак і тэхніку бяспекі.

4.Рэакцыйныя сумесі з прабірак пасля правядзення доследаў неабходна зліваць толькі ў спецыяльную ёмістасць для зліву хімічных адыходаў, якая знаходзіцца ў выцяжной шафе. Зліванне рэактываў ў ракавіны строга забаронена!

5.Пасля заканчэння доследаў неабходна паставіць усе рэактывы

ўадпаведныя нумару гнёзды; старанна памыць прабіркі вадой і содай і пакінуць іх у перавернутым стане; прыбраць працоўнае месца. Уканцыэксперыментальнай работынеабходнавымыцьзмыламрукі.

6.Катэгарычна забараняецца: а) уключаць прыборы і агнёў-

кі без дазвалення выкладчыка і пакідаць без нагляду ўключаны прыбор; б) выліваць у ракавіну канцэнтраваныя кіслоты і атрутныя рэчывы; в) выкідваць у ракавіну цэнтры кіпення, запалкі і іншыя цвёрдыя прадметы; г) каштаваць рэактывы на смак, прымаць страву і піць ваду з хімічнага посуду; д) нахіляцца да судзін з рэактывамі і ўдыхаць пару поўнымі грудзьмі; е) пераносіць рэактывы, якія знаходзяцца ў выцяжной шафе (канцэнтраваныя кіслоты, бромная вада і інш.), на працоўнае масца; ж) праводзіць доследы, не прадугледжаныя лабараторным практыкумам.

Меры засцярогі пры выкананні хімічных доследаў

1.Праца з атрутнымі, слезацечнымі рэчывамі (арэны, фармалін, аміны) праводзіцца ў выцяжной шафе.

2.Выпрабоўваць рэчывы і хімічныя прэпараты на пах можна толькі асцярожным лёгкім рухам рукі ад ёмістасці да сябе.

3.Працаваць з канцэнтраванымі кіслотамі неабходна вельмі асцярожна – магчымы апёкі скуры. Пры апёках трэба пашкоджанае месца прамыць вялікай колькасцю вады, а потым 5%-ным растворам

соды; вочы – 2%-ным растворам NaHCO3 (насценная аптэчка). Пры апёках асновамі (KOH, NaOH, NH3) пашкоджанае месца прамыць вялікай колькасцю вады, а потым 2%-ным растворам воцатнай кіслаты; вочы – насычаным растворам борнай кіслаты і зноў вадой.

4.Пры рабоце з металічным натрыем неабходна карыстацца сухімі прабіркамі, у аддаленні ад крыніц вады; недапускаць кантакту натрыю з галагенавытворнымі. Браць натрый толькі пінцэтам, ліквідавацьрэшткі металу трэба дадаваннем невялікай колькасці спірту (20).

83

5.Перад награваннем прабірак іх неабходна выцерці звонку і замацаваць ў спецыяльны прыбор такім чынам, каб пры награванні яна не лопнула (не вельмі шчыльна). Для прадухілення выбухападобнага ўскіпання пры кіпячэнні вадкасцей у прабірку папярэдне дадаюць 1 цэнтр кіпення. Пры награванні прабірку нахіляюць і накіроўваюць у бок як ад сябе, так і ад суседзяў.

6.Пры тэрмічных апёках на пашкоджанае месца на 10 хвіл прыкладваюць вату, моцна змочаную калій-перманганатам (3), затым змазваюць лекавым прэпаратам або гліцэрынай. Пры лёгкіх апёках да спаленага месца прыкладваюць вату, змочаную спіртам

(20)або гліцэрынай; мачыць вадой нельга.

7.Пры ўзнікненні пажару неабходна перакрыць агульны газавы кран, для тушэння выкарыстаць пясок або суконную коўдру, пры

значным пажары – вогнетушыцель. Пад час узгарання рэчыва ў судзіне шчыльна прыкрыць яе шкляным ці металічным прадметам.

Лабараторная работа № 1 _______

УЛАСЦІВАСЦІ АСНОЎНЫХ КЛАСАЎ АРГАНІЧНЫХ ЗЛУЧЭННЯЎ

Заданне

1.Азнаёміцца са зместам лабараторных доследаў і напісаць раўнанні якасных рэакцый, якія могуць адбывацца ва ўмовах доследу, для чаго ў лабараторным журнале аформіць табл. 13.

2.Пасля засваення сутнасці эксперыменту выканаць доследы

1–13, а назіраемыя вынікі запісаць у правую калонку (№ 4). Запіс робіцца адразу пасля правядзення доследу.

3.Падрыхтаваць адказы на кантрольныя пытанні, умець напісаць раўнанні адпаведных якасных рэакцый.

4.Абараніць лабараторную работу, выканаўшы пісьмова варыянт задання з табл. 14 па ўзоры, які прыведзены пасля яе.

Фізічныя ўласцівасці

Якасныя рэакцыі і пробы праводзяцца з прадстаўнікамі арганічных рэчываў, якія належаць да наступных класаў: алканы – гек-

сан (11), алкены – гекс-1-эн (12), алкін – гекс-1-ын (13), арэны –

метылбензол (талуол) (14), галагеналканы – 1-бромбутан (15),

карбонавыя кіслоты – этанавая (воцатная) кіслата (16), фенолы –

84

фенол (17); альдэгіды – метаналь (фармалін) (32), кетоны – прапанон (ацэтон) (18), шмататамныя спірты – этан-1,2-дыол (этылен-

гліколь) (19), аднаатамныя спірты – этанол (20), аміны – анілін (36). Амаль усе доследныя рэчывы ўяўляюць сабой вадкасці са спецыфічнымі пахамі. Фенол – лёгкаплаўкае крышталёвае рэчыва: у лабараторыі выкарыстоўваецца яго спіртавы раствор. Метаналь (фармальдэгід) – атрутны газ з рэзкім пахам: у лабараторыі выка-

рыстоўваецца 40%-ны водны раствор – фармалін.

																		Табліца 12
Фізічныя канстанты і таксічнасць доследных рэчываў
Рэчыва		Тэмпература				Шчыль-							ЛДК,				Клас	Раства-
		кіпення				насць			ρ,			3					небяспеч-	ральнасць
		Т кіп, °С				кг/м3							мг/м				насці	у вадзе
Анілін (36)		184					1,02					3					2		м.
1-Бромбутан (15)		102					1,28					0,3					2		н.
Гекс-1-ын (13)		71					0,72					1,5					2		н.
Гекс-1-эн (12)		63					0,67					0,085					2		н.
Гексан (11)		69					0,66					60					3		н.
Метаналь (32)		–19						–				0,003					2		р.
Метылбензол (14)		111					0,87					50					3		н.
Прапанон (18)		56					0,79					200					4		р.
Фенол (17)		180						–				0,3					2		м.
Этан-1,2-дыол (19)		198					1,11					5					3		р.
Этанаваякіслата(16)		118					1,05					5					3		р.
Этанол (20)		78					0,79					1000					4		р.
Уласцівасці асноўных класаў арганічных злучэнняў																		Табліца 13
Назва								Раўнанні рэакцый.											Назі-
	Рэчыва																		раемы
доследу								Заўвагі і тлумачэнні
																			вынік
1. Проба на га-	Гексан (11)			2C H				+	19O				= 12CO				+ 14H2O
рэнне і свячэн-				6		14					2		2
				% C = 12,01									6
															100 = 83,5%
не полымя
									86,2								6H2O
	Гекс-1-эн(12)			C6H12 + 9O2 = 6CO2 +
								% C = 85,6%
	Метылбен-			C H				+	9O = 7CO + 4H2O
	зол (14)			7		8			2			2
								% C = 91,3%								4H2O + HBr
	1-Бромбу-			C H Br +					6O = 4CO +
	тан (15)			4		9			2			2
								% C + Br = 93,4%
	Этанол (20)			C H O +					3O			= 2CO				+ 3H O
				2		6			2			2					2
								% C + O = 86,7%

85

Працяг табл. 13

Назва

Раўнанні рэакцый.

Назі-

Рэчыва

раемы

доследу

Заўвагі і тлумачэнні

вынік

2. Проба Байль-

1-Бромбу-

Cu

O2

CuO

C4H9Br

CuBr

штэйна

на

тан (15)

400

o

o

галаген (Cl, Br,

C

500 C

HOH

I)

CuOH + HBr

3. Адкрыццё алі-

Гексан (11)

H C

(CH )

CH + Br /H O

фатычнай π-су-

3

2 4

3

2

2

Гекс-1-эн(12)

H C

(CH )

CH

CH

+ Br /H O

вязі рэакцыяй з

3

2 3

2

2 2

бромнайвадой

H3C

(CH2)3

CHBr

CH2Br

4. Адкрыццёкан-

Гекс-1-ын

H C

(CH )

C

CH + CuCl + NH

цавой патройнай

(13)

3

2 3

3

H C

(CH )

C

CCu

+ NH Cl

сувязі

3

2 3

4

5. Адкрыццёарэ-

Метылбен-

CH

CH

CH3

наў (араматыч-

зол (14)

3

HNO3

3

NO2

+ H2O

нага колца)

H2SO4

+

NO2

6. Адкрыццё ба-

Метылбен-

CH3

COOH

MnSO4

кавога

ланцуга

зол (14)

KMnO4

+

ў арэнах

+ K2SO4

H2SO4

+

H2O

7. Адкрыццё

Этанол (20)

2H3C

CH2

OH +2Na

спіртоў

рэак-

2H3C

CH2

ONa + H2

цыяй з натрыем

8. Адкрыццё

Этан-1,2-

CH2

OH

Cu(OH)2

NaOH

α-гліколяўішмат-

дыол (19)

2

OH

H2O

CH2

H

атамныхспіртоў

CH2

CH2

O

Cu

O

O

O

CH2

CH

2

H

9. Адкрыццё фе-

Фенол (17)

OH

O

нолаў:

а) рэакцыя з

Fe3+

3C6H5O

6

FeCl

жалеза(ІІІ)-

3 3HCl

хларыдам

3

б) рэакцыя з

Фенол (17)

OH

Br

OH

бромнай

Br

вадой

3Br2

H O

+ 3HBr

2

Br

86

Заканчэнне табл. 13

Назва

Раўнанні рэакцый.

Назі-

Рэчыва

раемы

доследу

Заўвагі і тлумачэнні

вынік

10.

Адкрыццё

Фармаль-

O

2+

t oC

O

1+

карбанільных

дэгід (32)

H C

+ Cu(OH)

H C

+ Cu O

злучэнняў:

H

2

OH

2

а)

адкрыццё

o

0

альдэгідаў

t C

CO2 + H2O + Cu

акісленнем

медзь(ІІ)-

гідраксідам

б) адкрыццё

Прапанон

H C

H3C

OH

альдэгідаў

(18)

3

C

O + NaHSO3

C

H C

H3C

SO3Na

і

метылке-

тонаў рэак-

3

цыяй з нат-

рый-гідра-

сульфітам

11.

Адкрыццё

Этанавая

H3C C

O

H3C C O

H

рН

карбаксільнай

кіслата (16)

групы:

OH

O

O

а)

рэакцыя

H3C C

+ NaHCO3

на

кіслот-

OH

насць ася-

O

роддзя

H3C C

+ CO2

б) рэакцыя з

ONa + H O

натрый-гід-

2

ракарбанатам

12. Адкрыццё

Анілін (36)

NH2

HCl

NH3 Cl NaOH

амінаў:

а) вызначэн-

не асноў-

NaOH

NH2

+ NaCl

+ H2O

насці

б) адкрыццё

NH2

NaNO2

першаснай

HCl, 5oC

араматыч-

(HONO)

най аміна-

групы

NaNO2

N

N Cl

НО

+

o

HCl, 5 C

2-нафтол

(HONO)

HO

N N

+

+ NaCl

+ H2O

87

Якасныя рэакцыі і пробы

1.Проба на гарэнне і свячэнне полымя. Характар гарэння за-

лежыць ад хімічнага складу рэчыва. Святлівае светла-жоўтае полымя сведчыць пра наяўнасць насычаных вуглевадародаў; жоўтае, злёгку дымлівае полымя – пра наяўнасць кратнай сувязі алкенаў і алкінаў; інтэнсіўна жоўтае полымя з вылучэннем сажы – пра наяўнасць бензолавага колца; слаба святлівае, галубое полымя – пра наяўнасць кіслароду; рэчыва самаадвольна не гарыць – пра наяўнасць галагену. Працэнт вугляроду ў пробе тым большы, чым больш інтэнсіўная афарбоўка полымя і больш вылучаецца сажы.

Дослед выконваецца ў выцяжной шафе! У металёвую лыжачку змяшчаецца 2–3 кроплі рэчыва (11, 12, 14, 15, 20) і спальваецца

ўполымі агнёўкі. Запісваецца колер полымя і характар гарэння.

2.Проба Байльштэйна на галаген (Cl, Br, I). Медны дрот у выглядзе спіралі або пяцелькі напальваецца ў полымі агнёўкі да пачырванення. Полымя пры гэтым не павінна мець пабочнай афарбоўкі. Паверхня дроту пры ахаладжэнні пакрываецца чорным медзь(ІІ)-аксідам. На пяцельку наносіцца кропля 1-бромбутану

(15)і спальваецца ў верхняй частцы полымя. Утварэнне зеленава- та-блакітнага колеру полымя сведчыць пра наяўнасць у арганічным рэчыве галагену.

3.Адкрыццё аліфатычнай π-сувязі рэакцыяй з бромнай ва-

дой. У дзве прабіркі наліваецца па 5–7 кропель бромнай вады (2), дадаецца па 2–3 кроплі вуглевадароду, што аналізуецца (11 або

12), і інтэнсіўна ўстрэсваецца. Пры наяўнасці ў малекуле аліфатычнай π-сувязі жоўтая афарбоўка брому хутка знікае. Пры адсутнасці такой π-сувязі бром пераходзіць з воднага ў вуглевадародны пласт, аднак жоўтая афарбоўка застаецца.

4.Адкрыццё канцавой патройнай сувязі. У прабірку дадаец-

ца 3 кроплі гекс-1-ыну (13) і па кроплях даліваецца бясколерны

аміячны раствор медзь(І)-хларыду Cu(NH3)2Cl. Павінен утварыцца чырвона-руды ападак медзь-ацэтыленіду, што сведчыць пра наяўнасць канцавой патройнай сувязі. Алкіны з унутранай патройнай сувяззю ападка не ўтвараюць.

5.Адкрыццё арэнаў рэакцыяй нітравання араматычнага кол-

ца. Рэакцыя праводзіцца ў выцяжной шафе! У сухую прабірку наліваецца 3 кроплі канцэнтраванай азотнай кіслаты і 9 кропель сернай (знаходзяцца ў выцяжной шафе ў драўлянай падстаўцы). Да атрыманай нітравальнай сумесі дадаецца 2 кроплі метылбензолу (14)

88

і пасля ўстрэсвання прабірка асцярожна награваецца да прыкмет кіпення сумесі. Пасля ахаладжэння ў прабірку дадаецца 5 мл халоднай вады для развядзення кіслот. Змесціва ўстрэсваецца і адстойваецца. На дно прабіркі асядае жоўтая алеепадобная кропля нітраарэну (шчыльнасць ρ > 1) з характэрным пахам горкага міндалю.

6.Адкрыццё бакавога ланцуга ў араматычным колцы. Наяў-

насць аліфатычнага ланцуга ў арэнах вызначаецца рэакцыяй жорсткага акіслення ў кіслотным асяроддзі пры награванні.

У прабірку наліваецца 5 кропель вады (1), 1 кропля калій-пер- манганату (3), 4 кроплі 20%-най сернай кіслаты (30), 2 кроплі метылбензолу (14) і кіпны каменьчык. Прабірка пры ўстрэсванні асцярож-

на кіпяціцца ў полымі агнёўкі. Знікненне фіялетавай афарбоўкі

сведчыць пра наяўнасць аліфатычнага ланцуга ў бензолавым колцы.

7.Адкрыццё спіртоў рэакцыяй з металічным натрыем. Па-

першае праводзіцца рэакцыя абязводжвання спірту. Для гэтага ў сухую прабірку наліваецца 10 кропель этанолу (20), дадаецца 0,1 г

бязводнага медзь(ІІ)-сульфату (43), сумесь узбоўтваецца. З прычыны ўтварэння крышталегідрату CuSO4 5H2O ападак афарбоўваецца ў блакітны колер. У іншую сухую прабірку змяшчаецца маленькі ачышчаны кавалачак натрыю і дадаецца папярэдне абязводжаны этанол. Пачынаецца вылучэнне бурбалак газу.

8.Адкрыццё α-гліколяў і шмататамных спіртоў. У прабір-

ку змяшчаецца 2 кроплі раствору медзь(ІІ)-сульфату (7) і 6 кропель раствору натр-гідраксіду (6). Імгненна ўтвараецца блакітны

ападак Cu(OH)2. Дадаецца 2 кроплі этандыолу (19), сумесь устрэсваецца да поўнага растварэння ападку і адзначаецца характэрная

цёмна-сіняя афарбоўка раствору.

9.Адкрыццё фенолаў:

а) рэакцыя з жалеза(ІІІ)-хларыдам. У прабірку змяшчаецца 1 мл раствору фенолу (17), да якога пры ўстрэсванні дадаецца 1–2 кроп-

лі раствору FeCl3 (8). З’яўляецца інтэнсіўная афарбоўка;

б) рэакцыя з бромнай вадой. Да 1 мл раствору фенолу (17) пры ўстрэсванні па кроплях дадаецца бромная вада (2). Спачатку назіраецца знікненне жоўтай афарбоўкі бромнай вады, а затым – узнікненне муці і ўтварэнне ападку. Аналагічна будзе паводзіць сябе і араматычны амін анілін (36).

10. Адкрыццё карбанільных злучэнняў (альдэгідаў і кетонаў):

а) адкрыццё альдэгідаў рэакцыяй акіслення медзь(ІІ)-гідра- ксідам. Такую рэакцыю даюць толькі аліфатычныя альдэгіды, што дазваляе адрозніць іх ад іншых класаў арганічных злучэнняў.

89

Упрабірку змяшчаецца 10 кропель раствору натр-гідраксіду

(6)і дадаецца 1–2 кроплі раствору медзь(ІІ)-сульфату (7). Да атры-

манага ападку Cu(OH)2 дадаецца 5 кропель раствору фармальдэгіду (32). Сярэдняя частка прабіркі павольна награваецца ў полымі агнёўкі пры інтэнсіўным устрэсванні да пачатку кіпення сумесі. Адбываецца змяненне колеру ападку (магчыма атрыманне металёвай медзі на сценках – «меднае люстэрка»);

б) адкрыццё альдэгідаў і метылкетонаў рэакцыяй з натрыйгідрасульфітам. На рэчыўнае шкельца змяшчаецца 1 кропля насы-

чанага раствору NaHSO3 (25), дадаецца 1 кропля прапанону (18) і сумесь перамешваецца шкляным прутком. Утварэнне гідрасульфітнага вытворнага прапанону выяўляецца па атрыманні празрыс-

тага крышталёвага ападку.

11. Адкрыццё карбаксільнай групы карбонавых кіслот:

а) рэакцыя на кіслотнасць асяроддзя. У прабірку наліваецца 2– 3 кроплі этанавай кіслаты (16), дадаецца 3 кроплі вады (1) і ўсё перамешваецца. Атрыманы раствор наносіцца з дапамогай шклянога прутка на ўніверсальную індыкатарную паперку (47) і параўноўваецца яе колерсашкалойрН. Растворзахоўваеццадлянаступнагадоследу;

б) рэакцыя з натрый-гідракарбанатам. У прабірку наліваецца 1 мл раствору натр-гідракарбанату (5), дадаецца раствор воцатнай кіслаты, прыгатаваны ў папярэднім доследзе. Назіраецца вылучэн-

не бурбалак СО2.

12. Адкрыццё амінаў. Усе аміны, незалежна ад будовы вугляроднага ланцуга, валодаюць асноўнымі ўласцівасцямі і таму ўтвараюць солі з мінеральнымі кіслотамі:

а) вызначэнне асноўнасці. У прабірцы змешваюць 5 кропель вады (1) і 2 кроплі аніліну (36) да ўтварэння пры перамешванні мутнай вадкасці, затым 5 кропель канцэнтраванай хлоравадароднай кіслаты да атрымання аднароднай сумесі. Потым па кроплях дадаецца раствор натрый-гідраксіду (6) да поўнай нейтралізацыі раствору (кантроль па індыкатарнай паперцы). Памутненне вадкасці сведчыць пра асноўныя ўласцівасці рэчыва;

б) адкрыццё першаснай араматычнай амінагрупы з азоцістай кіслатой і 2-нафтолам. У прабірку змяшчаецца 3 кроплі аніліну (36) і дадаецца 5 кропель канцэнтраванай HCl. Пасля моцнага ахаладжэння працечнай вадой дадаецца 5 кропель натрый-нітрыту (24), сумесь перамешваецца шкляным прутком і хутка выліваецца ў другую прабіркуз5 кроплямі раствору2-нафтолу (38). Утварэннечырвонагафарбавальнікасведчыцьпранаяўнасцьамінагрупыўбензолавымколцы.

90