27 Фуллерендік антиоксиданттардың қолданылуын атаңыз.
Фуллерен – 60 және 70 көміртек атомынан тұратын, құрылысы футбол добына ұқсас көміртектің үшінші (алмаз бен графиттен кейінгі) аллотропиялық түрі. Бұл класс құрылысы жағынан көміртек атомының жұп санынан құралған бес және алтыбұрышты көпжақты болып келеді. Фуллерен молекуласына көміртектен басқа да химиялық элементтер кіруі мүмкін, егер басқа химиялық элемент атомы көміртекті каркастың ішінде орналасса, онда – эндоэдрлі, ал сыртында болса – экзоэдрлі деп аталады.
Жоғары фуллерендер, яғни көміртек атомының көп санынан тұратын (400ге дейін), мейлінше аз мөлшерде түзіледі және көбіне изомерлік құрамы қиын болады. Олардың ішінен көп зерттелген жоғарғы фуллерендер: Cn, n=74, 76, 78, 80, 82 және 84.
Фуллерен емдік қасиеті бар дәрі емес, оның организмдегі рөлі бос радикалдарды (оксиданттар) бейтараптау. Яғни фуллерен күшті антиоксиданттық қасиет көрсете отырып, түрлі аурулардың тууын алдын алады. Фуллереннің өзі ешқандай реакцияға түспейді, ал сулы ерітіндісі организмдегі биологиялық сұйықтықтарға қасиеті жақын болғандықтан ұзақ мерзімді антиоксиданттық қасиет көрсетеді. Фуллерен ерітіндісі адам ДНК да вирустың өзінің кДНК – ның түзілуіне жол бермеу арқылы СПИД интегразаларының активтілігін төмендетеді.
Фуллеренге аминқышқылдарын және пептидтерді – NH2 тобы арқылы қосқан кезде оның суда ерігіштігі жақсы, төмен улылыққа ие болған, сондай ақ әр түрлі биологиялық белсенділіктер көрсеткен. Яғни мембранатропты, антиоксиданттық және иммунтүзгіш қасиеттері және СПИД – ке қарсы белсенділік көрсететіні де анықталған.
Екі әр түрлі аддендтер көмегімен биоүйлесімді гибридті құрылымдар жинағын алуға мүмкіндік береді: олардың бірі аминқышқылы, ол фуллерен ядросына суда ерігіштік және мембранатроптық берсе, ал екіншісі қосымша биологиялық қасиеттер, соның ішінде антиоксиданттық яғни азот оксидін донорлау қабілетін көрсетеді, тиісті ферменттерді тежейді.
Гибридті құрылымға малеимид топтарын енгізу арқылы фуллерен мен эндометаллофуллеренді белокқа, пептидке қосуға болады.Эндометаллофуллерен туындыларының медициналық ЯМР томографияда қолданылуы перспективті болып табылады.
мықты антиоксидант ретінде ол радикалдардың белсенді акцепторы болып табылады. Фуллереннің антиоксиданттық белсенділігі SkQ (« Скулачев иондары ») класының антиоксиданттарының әсерімен бірдей және Е витамині, бутилгидрокситолуол, β-каротин секілді кәдімгі антиоксиданттардың әсерін 100–1000 есе жоғарылатады.
жүйкелердің жігерленуін жоғарылату үшін;
тері регенерациясы процестерін жігерлендіру үшін. Фуллерен GRS және CEFINE жасартатын косметикалық құралдардың негізгі компоненті болып табылады;
шаштың өсуін жігерлендіру үшін.
Фуллерен әр түрлі дәрілік заттың клеткаға тасымалдануына және генетикалық векторлардың клеткалық ядросына вируссыз тасымалдауға қолданылады.
Соңғы кезде осы тізімнің қатары С60 фуллереннің ерекше әрі түсініксіз қасиетімен толықтырылды. Француз зерттеушілері С60 фуллереннің улылық зерттеген кезде С60 фуллереннің зәйтүн майындағы ерітіндісін егеуқұйрықтарға беріп отырған, сол кезде жай зәйтүн майы мен қарапайым диета қолданғанға қарағанда С60 фуллереннің ерітіндісін қабылдаған егеуқұйрықтар ұзақтау өмір сүретінін болжаға