Дүниені танып білу мүмкіндігі мәселесінің шешімдері

Дүниені танып білуге бола ма?

Иә

Гносеологиялық оптимизм

Кейбір жағдайда жоқ

Жартылай агностисизм

Жоқ

Агностисизм гносеологиялық концепциялар

Гносеологиялық концепциялар

Сенсуализм – (лат.sensus – сезім, түйсік) танымның бастауы тек қана түйсік деп есептелінеді. (материализм Гольбах, Гельвеций, Фейрбах; субъективті идеализм Беркли, Юм, Кант, Мах, Авенариус, Богданов).

Интуитивизм – адам танымының негізі интуицияда (сананың иррациональды мүмкіндіктерінің болуы).

Эмпиризм – адам танымының негізі тәжирбе деп санау.

Рационализм – адам танымының негізі ақылда жатыр деп санау

Синтетикалық – таным сезім, ақыл, интуицияның қосындысына негізделеді деп есептелінеді.

Сезімдік танымның формалары

СЕЗІМДІК ТАНЫМНЫҢ ФОРМАЛАРЫ СЕЗІМДІК ТАНЫМНЫҢ ФОРМАЛАРЫ

ТҮЙСІК- сезімдік танымның алғашқы формасы, сезім органдарына тікелей әсер ету нәтижесінде пайда болады. атқаратын қызметі: 1)қабылдаудың негізі ретінде сыртқы заттардың құрылымын көрсету мүмкіндігін береді 2)заттың сапасы мен қасиеті көрінеді.

ҚАБЫЛДАУ – түйсіктің нәтижесі, санадағы заттың тұтас бейнесі

ЕЛЕСТЕТУ – санада бұрын қабылданаған заттардың бейнесі

Рационалды танымның формалары

РАЦИОНАЛДЫ ТАНЫМНЫҢ ФОРМАЛАРЫ

ҰҒЫМ – заттың мәнін ашатын тілдік белгілер

ПАЙЫМ – өзара байланысты мағыналы ұғымдардан құралған ой

ОЙТҰЖЫРЫМ – логика заңдары арқыл байланысқан бірнеше пайымдардың жиынтығы

Ақиқаттың түрлері

АҚИҚАТТЫҢ ТҮРЛЕРІ

• АБСОЛЮТТІ АҚИҚАТ - Өмір шындығы туралы толық нақты егжей-тегжейлі білім ретінде, танымның даму барысында терістелмейтін білім

• САЛЫСТЫРМАЛЫ АҚИҚАТ - егжей-тегжейлі білім бере алмайтын, дәлелденетін, тереңдей түсетін білім.

• ОБЪЕКТИВТІ АҚИҚАТ - Адам санасынан (субъектіден) тәуелсіз, бейнеленетін объектінің өз-өзін ақиқат мазмұнымен анықтайды

• СУБЪЕКТИВТІ АҚИҚАТ- Адам санасына (субъектіге) тәуелді, объективті ақиқатпен сәйкес келуі де, келмеуі де мүмкіН ақиқат

АҚИҚАТ ӨЛШЕМДЕРІ

• ТӘЖІРИБЕ (ПРАКТИКА)

• ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ӨЛШЕМДЕР

• ТЕОРЕТИКАЛЫҚ ӨЛШЕМДЕР

• ЭСТЕТИКАЛЫҚ ӨЛШЕМДЕР

Ғылыми танымның өзіндік ерекшелігі

ҒЫЛЫМИ ТАНЫМ

• Дүниені танып білуге болатындығын тұжырымдайды

• Табиғат құбылыстары мен процестерінің себептілік пен заңдылыққа бағынатындығын дәлелдейді

• Танымның объективтілігі мен шынайылығын айқындайды

• Танымның ең жоғарғы нәтижесінің абсолютті ақиқат екендігін мойындайды

• Танымның арнайы құралдарын пайдаланады (приборлар, аппараттар, инструметтер және т.б.)

• Танымның теоретикалық және эксперименттік әдістері қолданылады

• Суреттеуде математикалық әдістер қолданыладЫ