Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Сәрсенбаев Т. Қазіргі саяси процесс. Алматы, 2009 ж.

2. Бурханов К.Н.. Карин Е.Т., Сатпаев Д.А., Давыдова М.М. Экстремизм в Центральной Азии: Институт России и Китая. Алматы., 2000.

3. Гаджиев К.С. Введение в политическую науку. М., 1997.

4. Президент Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Астана, 2008ж.

5. Президент Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Астана, 2007 ж.

6. Н. Назарбаев. Қазақстан Республикасының Президенті. Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы. А., 1992 ж.

7. Н.Назарбаев. Тарих Толқынында. Алматы ―Атамұра‖ 1999ж.

8. Н.Назарбаев. Сындарлы он жыл. А., 2003ж.

9. С.И. Абдулпаттаев. Халықаралық қатынастар тарихы және Қазақстанның сыртқы саясаты. Алматы, 1998ж

10. Әбсаттаров Р.Б. Әлеуметтік этникалық процестер: теория мен практика мәселесі. А., 1993ж.

11. Токаев К.К.. Внешняя политика Казахстана в условиях глобализации. Алматы,2000г.

8 Бөлім. Білім алушылардың оқу жетістігін бағалау және бақылау бойынша материалдар:

12. Борбасов С.М. Қазақстандағы ұлттық процестер және ұлт саясаты. Семей, 1995.

14 - тақырып. Қазақстан - әлемдік қауымдастықта.

Дәріс мақсаты:

1. Қазақстанның әлемдік қауымдастықтағы орны мен ролі.

2. Қазақстан егемендігі мен демократияның қалыптасу кезеңдері.

3. Қазақстан Республикасында плюралистік демократияны қалыптастыру жолдары.

Негізгі ұғымдар:

Егеменді, зайырлы, әлеуметтік, құқықтық ,унитарлы мемлекет, геосаясат, халықаралық саясат, ішкі және сыртқы саясат, инновация, меморандум, дипломат, перманенттік, толеранттыұ, ұлттардың ӛзін-ӛзі билеуі, ұлттық және интернационалистік, ұлттық мінез, ұлтжандылық, ұлтшылдық, хартия.

Дәріс мазмұны:

Әдетте мемлекеттің сыртқы саяси қатынастың басқа да субъективтілерімен халықаралық аренда ӛз қатынасын реттеуге байланысты әрекетін сыртқы саясат деп атайды. Мәселен, шет мемле-кеттермен, шетелдік партиялармен және басқа да қоғамдық ұйымдармен, дүниежүзілік және аймақтық халықаралық мекемелермен қарым-қатынасқа

түседі. Сыртқы саясат мемлекеттің экономикалық, демографиялық, әскери, ғылыми-техникалық және мәдени потенциалдарына негізделеді.

Мемлекеттің сыртқы саясатының мазмұнын айтатын басты мәселе— ұлттық мүдде. Ұлттық мүдде хақындағы мәселелерге, әдетте ұлттық еркін және тәуелсіз мемлекет ретінде сақгалуы, сыртқы соғыс қаупінен сақталу, ұлттық тұрмыс-жағдайын жақсарту, халықаралық аренада мемле-кеттің экономикалық және саяси позицияларын қорғау, дүниежүзілік саясатта мемлекеттің ықпалын сақтау және оның аясын кеңейту. Ұлттық мүдделер мемлекеттің сыртқы саяси бардарламаларында, сыртқы саясатында кӛрініс тауып отырады және ол басқа мемлекетпен қарым-қатынас жасаудың мақсатын, оны шешу жолдарын анықтап отырады.

Мемлекеттің сыртқы саяси бағдарының қалыптасуына әртүрлі кӛптеген жағдайлар ықпал етуі мүмкін. Мемлекеттің халықаралық аренадары стратегиялық жардайын анық-тауға себеп болатын себептердің бірі, ең алдымен географиялық себептер. Мемлекеттің геожағдайын анықтайтын себептердің негізгілеріне елдегі ӛзен-су коммуникацияларын, теңізге жақын немесе алыстары, одан шығу немесе шыға алмау жағдайы, кӛрші елдермен жол қатынасы қандай, ол күрделі немесе жеңіл ме, басқа мемлекеттермен шекаралық шектеу жағдайы, халықтың саны, оның орналасу тығыздығы т.б. жатқызута болады. Сондай-ақ, ауа-райының жағдайы, топырақтың құрамы, жерасты байлық-тары, ӛндіргіш күштердің даму қарқыны, мәдениеттің даму тенденциясы, әлеуметтік құрылымды ұйымдастыру түрі және саяси құрылым ерекшеліктері де ескеріліп отырады.

Мемлекеттің сыртқы саясатының қалыптасуында идеология маңызды рӛль атқарады. Ӛйткені, кез келген сала сияқты сыртқы саясат сол ұлттың салт-санасын, тілін, дінін, дәстүрін, дүниетанымын, психологиясын, адамдар арасындағы қарым-қатынас нормаларын т.б. кӛрсетудің айнасы, олардың кӛріну түрінің бірі болып табылады.

Сыртқы саясатты мемлекеттің ішкі саясатынан бӛліп алып қарауға болмайды. Ӛйткені, сыртқы саясат мемлекеттің ішкі даму ерекшелігіне, қойған мақсаттарына, ішкі ресурсына, кадр потенциалдарына да тәуелді. Сонымен бірге сыртқы саясаттың ӛзіндік ерекшеліктері де болады. Ол ерекшеліктер қарым-қатынасқа түсетін елдердің мүдделеріне сәйкес келе бермеуіне байланысты болады. Оның ӛзі елдің сыртқы саясатын сол субъекті-лердің мүдделеріне байланысты халықаралық қатынас құқықтарына сәйкес түрлендіруді талап етеді.Сыртқы саясаттағы маңызды құралдардың бірі— дипломатия больіп табылады. Дипломатия— сыртқы қатынасты қамтамасыз ететін және шетелде мемлекеттің құқы мен мүддесін қорғау жӛніндегі мемлекет, ӛкімет басшыларының және сыртқы қатынасқа түсетін мекемелердің ресми әрекеті. Шет елдермен дипломатиялық қарым-қатынас жасау сыртқы саясатты жүзеге асырудың дәстүрлі түрі болып табылады. Сондай-ақ дүниежүзілік және аймақтық халықаралық ұйымдарда ӛкілеттілік ашу немесе олардың құрамына ену, шетелдік саяси партиялармен достық қарым-қатынаста болу, дипломатиялық қатынастарға түспеген елдермен де эпизоттық байланыстар жасау арқылы да сыртқы саясат жүргізіліп отырады.

Сыртқы саяси байланыстар - экономикалық сауда, ғылыми-техникалық, финанс-несие және мәдени қарым-қатынастар жасау арқылы да іске асырылады.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Президент Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Астана, 2008 ж.

2. Н.Назарбаев. Тарих Толқынында. Алматы ―Атамұра‖ 1999ж.

3. Н.Назарбаев. Сындарлы он жыл. А., 2003ж.

4. Сәрсенбаев Т. Қазіргі саяси процесс. Алматы, 2009 ж.

5. С.И. Абдулпаттаев. Халықаралық қатынастар тарихы және Қазақстанның сыртқы саясаты. Алматы, 1998ж.

6. А.Ишмухамедов. Проблемы становления и развития политической науки в Казахстане. РК. А.,1999г.

Сыздықова С.М. Еркіндік жетістіктері және оны Қазақстан азаматтарының игеру мәселелері. // Адам әлемі. №3 (45), 2010. -Б.88-96. – 129 б.

ПӘН БОЙЫНША ЕМТИХАН СҰРАҚТАРЫ

Саяси ғылымның пайда болуы мен қалыптасуы.

Мемлекетің пайда болуы, оның белгілері.

Саяси субмадениет дегеніміз не

Саясаттанудың әдістері мен қызметтері.

Саяси процесс, оның қызметтері.

. Қарапайым сана ұғымы.

Саясаттанудың парадигмалары.

Саяси модернизация

Халықаралық қатынастар ұғымы

Саяси жүйе дегеніміз не

Саяси лидерлердің міндеттері

Саяси билік пен мемлекеттік билік.

Адам- жеке тұлға, басшы ретінде.

Н.Макиавеллидің мемлекеттік билік принциптері.

Ұлттық элита.

Платон мен Аристотельдің мемлекет туралы iлiмдерi.

Билік тармақтары.

Саяси іс-әрекет ұғымына түсінік

Саяси тәртіп оның түрлері.

А.Құнанбаевтың қоғам және замана туралы ой-пікірлері.

Ұлттық мүдде дегеніміз не

Билік легитимділігі, оның түрлері.

Саяси идеологияның мәні.

Партиялық жүйенің түрлері

Мемлекеттік құрылым түрлері (унитарлы, федеративті, конфедеративті)

Саяси жүйенің жіктелуі

Саяси элита, элита түрлері

Саяси шешім үғына түсінік

Саяси конфликтология ұғымы дегеніміз не

Тура демократия, плебисцитарлық демократия, өкілдік демократиялардың айырмалары қандай?

Саяси сана ұғымы туралы түсінік, оның түрлері

Қазақстандағы билік легитимдіктің түрі қандай?

Қазақстандағы қоғамдық қозғалыстар.

Қазақстан Республикасы – зайырлы, құқықтық, әлеуметтік, демократиялық мемлекет.

Қоғамдық ұйымдар мен қозғалыстардың жіктелуі.

Саяси партиялардың түрлері мен қызметтері.

Қазақстан Республикасының саяси жүйесі.

Қазақстанда адам еркіндігі мәселесін жетілдіру жолдары

Исламдық идеологияның әлеуметтік өмірдегі ролі.

Қазақстандағы саяси процестер.

Қазақстан Республикасындағы президенттік-парламенттік басқару жүйесі.

Ш.Уәлиханов түсінігі бойынша азия елдерінің таптық құрылысының ерекшеліктері.

Қазіргі сайлау жүйелері

. Саяси субмадениет дегеніміз не

Саяси жүйенің құрылымына қарай бөлнуі

Жаңа кезеңдегі саяси ойлар (Т.Гоббс, Шарль Луи Монтескье, Жан Жак Руссо).

Жаһандану жағдайындағы діни өркениет.

Ұлттық саясат ұғымы туралы түсінік

Жеке адамның құқықтары қалай жіктеледі?

Т.Мор утопиясы.

"Саясаттың субъектісі", "саясаттың объектісі" деп нені айтады?

Оппозиция дегеніміз не

Әлемдік саясат және оны жүзеге асыры әдістері.

Қазақстандағы саяси институттар.

Ұлттық мүдде мен ұлттық қауіпсіздік ұғымдарына түсінік.

Қазақстан Республикасындағы демократияландырудың жаңа кезеңі

Қазақстандағы адам еркіндігі.

Саяси элитаның қоғамдағы орны.

Қазіргі саяси жүйе түрлі.

Саяси партиялардың даму тарихы

Сыртқы саясат және ішкі саясат.

Қазақстандағы билік түрі кандай?

Этнос және ұлт ұғымына түсінік.

Конфуцийдiң мемлекет және оның басқару институты туралы iлiмiнiң мәнi.

Саяси процестің қоғамдағы ролі.

Сайлау жүйесі мен оның түрлері.

Саяси лидерлер және оның қызметтері.

Орта ғасырдағы Ф.Аквинскийдің, А.Августиннің билiк туралы ойы.

Қазақстанның ұлттық қауіпсіздік мәселесі.

Адам- саясат субьектісі.

Қазіргі кездегі Қазақстандағы билік жүйесі.

Г. Алмонд пен Д. Истонның саяси жүйе теорияларындағы айырмашылықтар қандай?

"Қоғамның саяси жүйесі" деп нені айтады?

Демократияның негізгі түрлері.

Қазақстандағы элитаның дамуы.

Саяси плюрализм ұғымына түсінік

Демократияға өту жолдары.

Қазақстанның сыртқы саясаты түсінігі.

Адамның саясатқа қатысу формалары қандай?

Демократия ұғымы туралы түсінік

Дүниежүзілік саясаттағы жаћандану процесі.

Әл- Фараби iлiмiндегi өмiр сүрудiң басты принципi.

Саяси мәдениет ұғымы, оның қызметтеті

Қазақстандағы саяси партиялар.

Билік, оның басқару түрлері.

Қоғамдағы лидердің ролі.

Демократияның белгілеріне не жатады?

Азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет.

Қазақстан- тәуелсіз мемлекет.

Саясаттанудың негізгі қарастыратын мәселелері қандай?