- •1.Экономикалық теорияның ғылым ретінде қалыптасуының негізгі кезеңдері.
- •2.Капитал айналымы. Капиталдың толық және ауыспалы айналымы
- •3.Кәсіпкерліктің ұйымдық экономикалық формалары:
- •1. Экономикалық теорияның пәні және әдістері.
- •2. Қазақстандағы шағын және орта бизнесті дамтудың мәселелері
- •1. Экономикалық теорияның нарықтық идеологияны қалыптастырудағы рөлi.
- •2. Экологияның экономикалық мәселелері
- •2.Қоғамдық игіліктер және қоғамдық таңдау.
- •3.Халықаралық несие, түрлері. Капитал миграциясы
- •1.Қоғамдық дамудың өркениеттік теориясы.
- •2.Негізгі және айнымалы капитал. Амортизация.
- •3.Жұмыссыздық дегеніміз не? Түрлері, мәндері. Жұмыс күші
- •1.Постиндустриалдық экономика теориясы және қазіргі даму сатысының көріністері мен ерекшіліктері.
- •3.Лаффер қисығы нені сипаттайды?
- •1.Нарықтық экономика: мән-мағынасы және қазіргі кезеңдегі модельдері.
- •2.Мемлекеттің нарықтық экономикаға араласуының қажеттілігі мен оның негізгі реттеу бағыттары.
- •3.Оукен заңы нені байланыстырады?
- •1 Құнның еңбектік теориясы.
- •2.Мемлекеттік реттеудің түрлері мен әдістері.
- •3.Филлипс қисығы нені көрсетеді? Қай жылы
- •1.Экономикалық ресурстар және негізгі өндіріс факторлары
- •2.Экономикалық циклдың мазмұны мен жалпы белгілері.
- •3.Қаржы дегеніміз не? Атқаратын қызметтері
- •2.Циклдық толқуларды мемлекеттің реттеу мәселесі.
- •3.Мемлекеттік бюджет дегеніміз не? Бюджет тапшылығы, пайда болу себептері. Мемлекеттік қарыз дегеніміз не?
- •12-Билет
- •13-Билет
- •2. Нарықтық экономика жағдайындағы мемлекеттік сектордың алатын орны.
- •14-Билет
- •1. Сұраныс пен ұсыныстың теориясы және әдіснамалық және тәжірибелік рөлі
- •2. Жалақының түрлері мен формалары. Лоренц қисығы
- •1. Сұраныс пен ұсыныстың икемділіг теориясы, оның тәжірибелік маңызы
- •2. Фискалды саясат, оны іске асырудың мәселелері.
- •3. Валюталық курс оны реттеу тәсілдері. Валюталық жүйе
2.Циклдық толқуларды мемлекеттің реттеу мәселесі.
Негізгі терминдер мен түсініктер Дағдарысқа қарсы саясат, Жандану, Тоқырау, Экономикалық цикл, Жұмыссыздық; Филлипстің қисық сызығы; Циклдық жұмыссыздық.
Экономикалық теорияда экономиканың мұндай құбылыстары, «экономикалық толқулар» немесе «экономикалық цикл» деп аталады. Экономикалық цикл – бұл дағдарыстар арасындағы мерзім және осы кезде оның төрт фазасы ауысады.. Жандану фазасының сипаттамасы: 1. Дағдарыстан аман қалған кәсіпорындар негізгі капиталдарын жаңартып, өндірісті ұлғайтуға кіріседі. 2. Инвестициялар өседі. 3. Бағалар көтеріледі, себебі сұраныс өседі. 4. Жұмыссыздықтың деңгейі қысқара бастайды.
Өндірістің құлдырауы мен қатар инфляция болып тұрған жағдайды стагфляция деп атайды. Қазір экономиканың монополистік секторы, мемлекеттің қолдауына сүйеніп, бағаны бұрынғы дәрежеде ұстап қалғаны мен қатар, оны өсіреді. Циклдарға әсерін тигізетін факторларды сыртқы және ішкі деп бөлуге болады. Сыртқы факторлар – экономикалық жүйеге тәуелсіз факторлар: халық санының өзгеруі, соғыстар, төңкеріс, басқа да саяси шиеленістер, жаңа жерлерді игеру, бағалы ресурстардың жаңа кен орнын ашу ғылыми-техникалық прогресс, күннің көзіндегі құрғақшылыққа әкелетін таңбалардың пайда болуы, т.б. Ішкі факторлар – экономикалық жүйемен байланысты факторлар: капиталдың физикалық қызмет атқару мерзімі, тұтынудағы, жұмысбастылықтағы, инвестициялық, мемлекеттің экономикалық саясатындағы өзгерістер, тауар және ақша қайшылықтары, сұраныс пен ұсыныс арасындағы қайшылықтар, капиталдың артық қорлануы.
3.Мемлекеттік бюджет дегеніміз не? Бюджет тапшылығы, пайда болу себептері. Мемлекеттік қарыз дегеніміз не?
Мемлекеттік бюджет жалпы қоғамдық қажеттерді өтеу мақсатымен мемлекеттік аппарат пен қорғаныс күштерін қаржыландыруға және әлеуметтік-экономикалық қызметтерді атқару үшін қаражат. Ол мемлекеттің шығыны мен табыстарының балансы. Бюджеттен мемлекеттік кірістер мен шығындарының құрылымын көруге болады. Бюджеттің кірістері мен шығындары тепе-тең болғаны жөн, дегенмен көп жағдайда шығындар көлемі бюджетке түсетін кірістерден асып кетеді. Осы жағдайда бюджеттік тапшылық пайда болады. Бюджеттік тапшылықтың себептері көп:
қоғамдық өндірістің құлдырауы;
ақша эмиссиясы;
мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік қызметтерінің өсуі;
тиімсіз әлеуметтік бағдарламаларды қабылдау;
әскери шығындарының өсуі;
шаруашылық конъюнктурасын өзгеруі;
көленкелі экономиканың дамуы.
Бюджеттік тапшылықты жабу үшін табыс бөлігін толтыру немесе шығын бөлігін қысқартқан жөн. Бюджет тапшылығын қысқарту үшін мемлекет мынадай шаралар қолданады:
мемлекеттік несие;
салық салу жүйесін қатайтады;
мемлекетті басқару шығындарын қысқартады.
Бюджет тапшылығы мен мемлекеттік қарыз тығыз байланысты. Мемлекеттік қарыз – белгілі уақыт мерзімінде өткен жылдардағы жиналған бюджет тапшылығының сомасы. Мемлекеттік қарыздар қысқамерзімдік, ортамерзімдік, ұзақмерзімдік болып бөлінеді.Мемлекеттік сыртқы қарыз – бұл шетел мемлекеттеріне, мекемелеріне, азаматтарына төленетін қарыз. Қарыздың бұл түрі ел үшін ең ауыр, себебі оны төлуе үшін мемлекет құнды қағаздарды беруге немесе белгілі қызмет көрсетуге мәжбүр болады. Мемлекеттік ішкі қарыз – бұл осы мемлекеттің халқына төленетін қарыз, табыстардың алдымен елдің ішінде қайта бөлінуін талап етеді.