11.1 Істен шыққан элементті жөнді элементке ауыструдың жалпы резервтенуі

ТПБАЖ эксплуатация және жобалау кезінде көптеген шешілетін мәселе, оның сенімділігін қамтамсыз етуге бағытталады. Ол жүйе жүрісніде әртүрлі үлгіні орындау және оған сәйкес математикалық жазылуын керек етеді. Осындай мәселе қатарына қосалқы элекменттер санын анықтау жатады. Бұларда жөндеу эксплуатация орнында емес, жаңа элементтерді қою арқылы орындалады. Немесе, қалпына келу келісілген мерзімде, мысалы, жылына бір рет болады.

Егер істен шыққан элементтер тез арада жөнді элементтермен ауыстырылса, аралық жағдайы қалпына келетін және келмейтін жұйелер арасында болады.

t₀ уақыттығ кездейсоқ моментінде негізгі элемент істен шығады, және бірінші резервтенген элемент енгізіледі, ол t₁ уақыт моментінде істен шығады.

Резервтенген элементтің жұмысқа қосылғанша салмақты, салмақсыз және жеңілдетілген болуы мүмкні.

2. Салмақсыз элемент.

Егер резерв салмақсыз жағдайда болса, онда сенімдліктің талдануы қысқарады. Жұмыстың уақыт интервалының кез келгеніде жұмысты бір элемент істейді, егер резервтеу бүтін болса, немесе бөлшекті болса, элементтердің әр қайсысының тоқтайсыз жұмыс істеу уақытында кез-келген таралу заңында резерстеу үшін резервтелген элементт ердің топтарының істен шықпай жұмыс істеуінің орташа уақыты:

τ = τ₀ + τ₁ + … + τ _k = ,

мұндағы, τ _{0 ,} τ ₁ , …. τ _k – әр элементтің істен шықпай жұмыс істеуің орташа уақыты.

ЛЕКЦИЯ № 12. Технологиялық үрдістерді басқарудың қалпына келетін автоматтандырылған жүйелері.

Жоғарыда карастырылған дистанционды басқару, жергілікті реттеу, бақылау жүйелері қалапына келетін жүйелерге жатады. Олардың элементтері қатарына кіретіндер: бірінші түрлендіргіштер, екінші аспаптар, реттеуші блоктар, жібергіштер, атқарушы механизмдер. Демек, істен шыққаннан кейін қалпына келеді немесе жөнді резервтенген элементепен алмастырылады.

Істен шыққаннан кейін жүйенің жұмысқа жарамдылығының қалпына келу үрдісі және тоқтап қалуы бұзылған элементті іздеу арқылы жинақталады. Демек, әр стадияның қысқаруы, қалыпқа келу уақытын азайтып, арнаның дайындық коэффиицентінің өсуіне әкеледі.

Қалпына келетін жүйенің жұмысы (1 әдебет, 4.1-сурет) диаграмма түрінде көрінуі мүмкін. t₁ уақыттың кездейсоқ моментінде жүйе істен шығады, сосын Т_қ1 кезінде қалыпқа келіп, t_қ1 мометінде жұмысқа қосылады.

Жұмыстың Т₁, Т₂, …. , Т_i бірдей жүйелері үшін қалыпқа келу ұзақтығы Т_Қ1, Т_Қ2, …, Т_Қi сәйкес келетін F₁(t), F₂ (t), ....., F_i (t) и F_Қ1, F_{B2, ...... ,} F_Қi таралу функциясы болады. Жалпы жағдайда, мұндай функциялар бір-бірімен ажыратылады, демек эксплуатация ұзақтығы өскен сайын элементтері ескіреді, істен шығуы көп болып, мінездемесі өзгереді.

Есептерді қысқарту қалыпқа келу шектелуі үшін, таралу функция F(t) мен F(t) және F_Қ (t) алдындағы болған тоқтау санына тәуелді емес. Осындай таралу функциясы бар қалыпқа келу үрдісі «альтернативалы» деп аталады.

Егер қалыпқа келу нәтижесінде жүйе қасиеті алғашқы деңгейде сақталса, онда қалыпқа келу үрдісі «регенерациялы» деп аталады.

Істен шықпай жұмыс істеу кезінде еркін таралду заңы мен сенімділіктің көрсеткіштерін анықтау үшін қалыпқа келу уақыты үшін сенімділіктің интегродифференциалданған теңдеуді колдану мүмкін.

ЛЕКЦИЯ 13. Қалпына келетін жүйелер. Резервтенген автоматтандырылған жүйелер сенімділігі.