48 Донные отл озёр и водохр.

Працэс накаплення наносаў і раствораных рэчываў у азёрах найбольш выразна адлюстроўваецца ў фарміраванні донных адкладаў. Аўтахтонныя рэчывы ўтвараюцца ў саміх вадаёмах і ўключаюць прадукты размыву (абразіі) берагоў, элементы, якія выпадаюць з раствора, рэшткі памёрлых гідрабіонтаў. Аллахтоныя кампаненты донных адкладаў прыносяцца сцёкам, ветрам, могуць паступаць у выніку гаспадарчай дзейнасці ( сцёк сцёкавых вод, прамысловых адходаў і інш.). Колькасць цвёрдага матэрыялу, накапленага у азёрнай катлавіне, і фарміраванне донных адкладаў характэрызуецца седыментацыйным балансам вадаёма,які ўлічае прыход, накапленне і вынас рэчываў. У выніку сукупнага ўздзеяння фізічных, хімічных і біялагічных працэсаў, якія адбываюцца у азёрах ці працэса седыментагенэза, склад і ўласцівасці донных адкладаў значна адрозніваецца ад першапачатковых уласцівасцей накопленых часцінак. Па складу і структуры выдзяляецца 2 асноўныя групы донных адкладаў: сапрапелі, тарфяністыя ілы ці гумінавыя ілы. Сапрапель, ці гнілісты іл – донныя адклады прэснаводных вадаёмаў, пераважна біягеннага паходжання, складаюцца галоўным чынам з тонкага дітрыта – рэшткаў планктону з больш-менш значнымі прымесямі рэшткаў вышэйшых водных раслін і мінеральных часцінак. З сапрапеля ўтвараюцца біаліты – горныя пароды арганічнага паходжання (вугаль-багхед, бітумінозныя сланцы, нафта). Тарфяністыя ці гумінавыя ілы ўтвар-ца ў азёрах лясной зоны, ў невялікіх, басейны якіх забалочаны, вада бедная мінеральнымі і біягеннымі элементамі. Іл звычайна складаецца з рэшткаў сплавін, макрафітаў, дрэваў. Іх структура грубая, не сарыраваная. Мінеральных рэчываў мала. Тарфяністыя адклады ўтвараюцца і на абароненых ад хваляў участках літаралі пры развіцці на ёй вышэйшай воднай расліннасці. З жыццядзейнасцю мікраарганізмаў, галоўным чынам мікрафлоры, звязаны складаныя біяхімічныя працэсы у ілах, якія абумоўлены раскладам арганічнага рэчыва з выдзяленнем газаў. Заиление водохр является результ отлож наносов, которые принос главн рекой и др впадающ в водохр притоками. Процесс заиления оч долгий и изменяет для кр-х водохр несколькими сотнями лет. Выделяют 2 стадии заиления: занесение и заиление .1. процесс заполнения водохр твердыми частиц., которые накапл в результате поступл завислых наносов,продуктоа абразии,отмелей. 2)отклад на дне водохр орг в-в автохтонного проис.

49 Высшая водная растит и зараст водоемов.

Асноўнымі прадстаўнікамі жыцця у вад-ах з’яўляюцца фітапланктон, зоопланктон, бентас і макрафіты. Лимносистема-цвет воды,(накопл фитопланктона). Водная растит в водохр-ах размещ-ся дифференциально (больше там, где мельче) Фітапланктон стварае першасную прадукцыю, забяспечвае жыўленне гетератрофаў і з’яўляецца асноўнай кармавой базай вадаёма. У працэсу фатасінтэзу паляпшаецца газавы рэжым азёр, асіміліруецца свабодная вуглекіслата і прадуцыруецца кісларод. Аднак, “цвмценне” вады, асабліва блакітна-зяленых у летні перыяд пагаршае якасць вады. Гэта звязана з таксічнасцю блакітна-зяленых водарасцей, накапленнеми арганічныхрэчываў у воднай масе, стратамі значнай колькасці кіслароду на яго разлажэнне. З “цвіценнем” вады звязана зніжэнне празрыстасці вады і антрапагеннае эўтрафіраванне азёр.Зоопланктон – аснова ежы для рыбы – планктонафагаў. Некаторыя яго прадстаўнікі (фільтратары) садзейнічаюць асяданнюзавіслых рэчываў і асвятленню вады. Бентас служыць аснаўной ежай для рыб – бентафагаў. Бактэрыі-рэдуценты – важнае звяно ў кругавароце рэчываў у азёрах Арганізмы – фільтратары дна асвятляюць ваду і драбяць грунты.Макрафіты утвараюць прыбярэжныя зараслі і разам з фітапланктонам сінтэзіруюць і прадуцыруюць арганічнае рэчыва. Яны з’яўляюцца месцам жыхарства шэрага прадстаўнікоў зообентаса, для нерасту многіх відаў рыб, раёнам для жыцця моладзі, кормам для рыб – фітафагаў, птушак, баброў, андатры, месцам гняздоўя вадаплавючых птушак. Макрафіты з’яўляюцца канкурэнтамі фітапланктону у ежы, вышэйшыя водныя расліны ў некаторай ступені памяншаюць інтенсіўнасць “цвіцення” азёр. Яна таксама з’яўляецца фактарам біялагічнай ачысткі вадаёмаў ад забруджвання бытавымі і прамысловымі сцёкамі, фяноламі, нафтапрадуктамі. Марафіты выкарыстоўваюцца у якасці корму для буйной жывёлы, а ў бязлесных раёнах таксама як паліва і будаўнічы матэрыял. Зарастания обычно связывают с обогащением водоемов биогенными веществами.

Заростание озёр – закономерный процесс, наблюд-ся во всех типах озёр, протекатет длительно, озёрная растительность превращает озеро в болото. « степени заростания (рис): по поверхности и по дну.