- •Прадмова
- •Тэма і Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы
- •1 Агульныя звесткі пра мову
- •2 Старажытнаўсходнеславянскі перыяд (х–хіv стст.)
- •3 Старабеларуская літаратурная мова (XIV–XVIII стст.)
- •4 Сучасная беларуская мова (хvііі–ххі стст.)
- •Тэма іі Дыялекты і літаратурная мова
- •Тэма ііі Двухмоўе, або білінгвізм
- •Тэма іv Моўная інтэрферэнцыя
- •1 Фанетычная беларуска-руская інтэрферэнцыя
- •2 Акцэнтная беларуска-руская інтэрферэнцыя
- •3 Марфалагічная беларуска-руская інтэрферэнцыя
- •3.1 Назоўнік
- •3.1.1 Род назоўнікаў
- •3.1.2 Лік назоўнікаў
- •3.1.3 Скланенне назоўнікаў
- •Скланенне асабовых назоўнікаў другога скланення
- •Скланенне неасабовых назоўнікаў другога скланення
- •3.1.4. Скланенне ўласных імёнаў
- •3.2 Прыметнік
- •3.3 Лічэбнік
- •Скланенне колькасных лічэбнікаў
- •3.4 Займеннік
- •3.5 Дзеяслоў
- •3.6 Дзеепрыметнік
- •3.7 Дзеепрыслоўе
- •4 Сінтаксічная інтэрферэнцыя
- •Тэма V Лексікалогія
- •1 Амонімы
- •2 Мнагазначнасць і аманімія тэрмінаў
- •3 Стылістычныя пласты лексікі
- •5 Сінанімія, варыянтнасць, дублетнасць тэрмінаў
- •6 Паронімы
- •7 Антонімы
- •8 Сучасная беларуская лексіка паводле паходжання
- •8.1 Спрадвечна беларуская лексіка
- •8.2 Запазычаная лексіка
- •8.3 Прыкметы запазычаных слоў
- •9 Актыўная і пасіўная лексіка
- •9.1 Устэрэлыя словы
- •9.2 Неалагізмы
- •10 Лексіка паводле сферы ўжывання
- •Тэма VI Лексікаграфія. Тыпы слоўнікаў
- •Тэма VII Функцыянальныя стылі беларускай мовы
- •1 Гутарковы стыль
- •2 Мастацкі стыль
- •3 Публіцыстычны стыль
- •4 Навуковы стыль
- •5 Афіцыйна-справавы стыль з гісторыі фарміравання афіцыйна-справавога стылю
- •Тэма VIII Графіка і арфаграфія
- •1 Прынцыпы беларускай арфаграфіі
- •2 З гісторыі пісьменнасці
- •3 З гісторыі беларускага правапісу
- •4 Перадача акання на пісьме
- •5 Перадача якання на пісьме
- •6 Правапіс літар а, о, э ў складаных словах
- •7 Правапіс вялікай і малой літар
- •8 Правапіс абрэвіятур (складанаскарочаных слоў)
- •9 Правапіс звонкіх і глухіх зычных
- •Літаратура
- •Шаршнёў Анатоль Васільевіч беларуская мова. Прафесійная лексіка
- •220086, Мінск, вул. Славінскага, 1, корп. 3
3.1.4. Скланенне ўласных імёнаў
Прозвішчы на -а(-я), якія суадносяцца з назвамі прадметаў жаночага роду, набываюць склонавыя канчаткі адпаведных назоўнікаў першага скланення. Прозвішчы з асновай на г, к, х і ненаціскным канчаткам -а скланяюцца ў залежнасці ад полу асобы: жаночыя прозвішчы скланяюцца як назоўнікі першага скланення, а мужчынскія – як назоўнікі мужчынскага роду на -а(-я).
ж.р. м.р.
-
Н.
Бульба
Крапіва
Р.
Бульбы
Крапівы
Д.
Бульбе
Крапіве
В.
Бульбу
Крапіву
Т.
Бульбай
Крапівой
М.
пры Бульбе
Крапіве
ж.р. м.р.
-
Н.
Сарока
Саладуха
Сарока
Саладуха
Р.
Сарокі
Саладухі
Сарокі
Саладухі
Д.
Сароцы
Саладусе
Сароку
Саладуху
В.
Сароку
Саладуху
Сароку
Саладуху
Т.
Сарокай
Саладухай
Сарокам
Саладухам
М.
пры Сароцы
Сароку
Саладуху
Саладусе
Прозвішчы, якія не суадносяцца з назвамі прадметаў, скланяюцца ў тым выпадку, калі адносяцца да мужчыны, а калі адносяцца да жанчыны, то не скланяюцца.
м.р. ж.р.
-
Н.
Глебка Аляксей
Глебка Наталля
Р.
Глебкі Аляксея
Глебка Наталлі
Д.
Глебку Аляксею
Глебка Наталлі
В.
Глебку Аляксея
Глебка Наталлю
Т.
Глебкам Аляксеем
Глебка Наталляй
М.
пры Глебку Аляксею
Глебка Наталлі
Але ў мастацкай літаратуры і дыялектах такія прозвішчы жанчын часцей скланяюцца: Антаніна Хатэнка, Антаніны Хатэнкі, Антаніне Хатэнцы, Антаніну Хатэнку і г.д.
Прозвішчы на -ко, -іх (-ых) не скланяюцца: Крамко, Ралько, Касых, Сядых.
Прозвішчы мужчынскія на -аў, -еў, -оў, -ёў, -ін (-ын) і жаночыя на -ава, -ева, -ова, -ёва, -іна (-ына) маюць некаторыя склонавыя формы назоўнікаў мужчынскага або жаночага роду і некаторыя склонавыя формы прыметнікаў:
м.р. ж.р.
-
Н.
Данілаў Фамін
Кавалёва Лапаціна
Р.
Данілава Фаміна
Кавалёвай Лапацінай
Д.
Данілаву Фаміну
Кавалёвай Лапацінай
В.
Данілава Фаміна
Кавалёву Лапаціну
Т.
Данілавым Фаміным
Кавалёвай Лапацінай
М.
пры Данілаве Фаміне
Кавалёвай Лапацінай