86. Компьютерлік желілердің классификациясы.

Компьютерлік желі дегеніміз – ресурстарды (дискі, файл, принтер, коммуникациялық құрылғылар) тиімді пайдалану мақсатында бір-бірімен байланыстырылған компьютерлер тізбегі. Компьютерлік желілер: жергілікті, аумақты, аймақты және корпаративті деп бөлінеді. Бүкіл әлемдік желіде әр сервердің өзіндік ерекше аты бар, ол домендік есім деп аталады. Негізінен домендер екі әріп қосындысынан тұратын географиялық аймақтарды қамтиды. Мысалы, Қазақстан- kz, Ресей- ru, бұрынғы КСРО- su, Франция- fr, АҚШ- us деп белгіленеді. Жергілікті желіден кейінгі ане иморынды масштабы бойынша корпоративті есептеуіш желілер алады. Бұл жүйелерді үй мекемелерді, банктер мен олардың филиалдары, сақтандыру компаниялары, бұқаралық ақпарат құралдары құрады.

Компьютерлік желілер жергілікті, аймақтық және ауқымды болып түрлі түрге бөлінеді.

1. Жергілікті желі (LAN - Local Area Network) – бір бірімен шамалы ғана қашықтықта орналасқан және біртұтас желіге біріктірілген абоненттік ж‰йелер. Олар мекеме ішіндегі немесе қатар орналасқан ғимараттардағы компьютерлерді бір бірімен және сервермен байланыстырады.

2Аймақтық таратылған желілер (АТЖ) – WAN (Wide Area Network – широкомасштабная сеть). АТЖ – жергілікті желілер жасай алатын барлық жұмыстарды өте қашықта орналасқан бір компания компьютерлері арасында атқарыла алады.

3 Ауқымды желі-GAN бұған желінің желісі болып келетін Интернет желісі жатады.

87. Компьютерлік желілерді программалық жабдықтау.

Компьютер желіге желілік тақша, модем, жоғары жылдамдықты сандық телефондық қызмет(ISDN) торабы арқылы қосылады.Компьютерді желіге телефон желісі арқылы қосу үшін желілік тақша емес, модем қажет.Басқа мекемелерден мәлімет алу(бер у) жиі кездесетн болса, онда модем алып,компьютерлер жалпы желілерінің біріне қосылу қажет.Модемдер ішкі және сыртқы түрлерге бөлінеді.Ішкі модем кәдімгі адаптер тәрізді компьютер қорабы ішінде орналасады.Сыртқы модемдер қоректену блогы бар шағын корпусқа орналасып,асинхронды тізбекті адаптер портына кабель арқылы қосылады.Клмпьютерді ,жұмыс станциясын, серверді желіге қосу арнаулы желі адаптер арқылы орындалады.Желі адаптері бөлек сатылады,бірақ кейде компьютер құрамында да болуы мүмкін.Көптеген фирмалар шығаратын арнайы программалық қамтыма да талап етілмейді. Бұл жағдайда енгізу/шығару стандартты порттары (тізбекті нжелі адаптерлерінің көптеген түрлері бар. Кең таралған адаптерлерге Ethernet Token ring Arcnett типтері жатады.Адаптердің әр типі деректерді тарату және желімен қатынасудың нақты бір технологиясына сәйкес келеді.

88. Ауқымды есептеу желісі.

Windows XP операциялық жүйесінде жұмыс істейтін компьютерлерді тікелей қосу үшін арнайы аппараттық та, арнайы программалық қамтыма да талап етілмейді. Бұл жағдайда енгізу/шығару стандартты порттары (тізбекті немесе паралелльді) аппараттық құралдар болып табылады, ал программалық қамтыма ретінде операциялық жүйе: Жергілікті және ауқымды желілер.Қолданатын протоколдарына сәйкес компьютерлік желілерді жергілікті (LAN-local Area Network) және ауқымды (WAN- wide Area Network) деп бөлу қабылданған.Ауқымды желінің географиялық мөлшері үллен болады. Олар жеке компьютерлерді , сияқты әр түрлі протоколдармен жұмыс істейтін бірнеше жергілікті желілерді өзара байланыстыру үшін шлюздар деп аталатын арнайы құралдар болады . Шлюздар аппараттық та, программалық та бола алады. Бір немесе бірнеше желілерді бір бірімен өзара байланыстыру желіаралық байланыс немесе ауқымды желі деп аталады.