- •1. Ақпараттар, ақпараттық технологиялар жəне ақпараттық процесстер туралы ұғым.
- •2. Ақпарат түрлері және касиеттері
- •3. Берілгендер ж(е білім
- •4. Ақ-тық ресурстар
- •5. Қоғамды ақпараттандыру
- •6. Ақпаратты тех-ды қолдану ауқымы.
- •7. Ақпаратық процестер:ақпаратты қабылдау жіберу,түрлендіру және қолдану.
- •8. Қоғамда, техникада, табиғатта ақпараттық процестердің тұтастығы.
- •9. Ақпараттық жүйенің және технологиялардың дамуы.
- •10. Ақпарат ж(е оның өлшемі
- •11. Санау жүйесі, позициялық санау жүйесі, бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне ауыстыру.
- •12. Эем-де сандық жəне символдық ақпаратты кескіндеу.
- •13. Екілік санау жүйесін басқа санау жүйелеріне ауыстыру.
- •14. Санау жүйелерінде арифметикалық амалдарды қолдану.
- •15. Дербес компьютердің негізгі жəне қосымша құрылғыларымен танысу.
- •16. Дк оқытушы бағдарламалар.
- •17. Компьютерлік жүйелерді ұйымдастыру.
- •18. Ақпараттандырудың аппараттық жабдықтары.
- •19. Дербес компьютер - ақпарттарды жіберу, қабылдау, сақтау жəне өңдеу құралы.
- •20. Ақпараттарды көрсету жəне енгізу/шығару құрылғылары.
- •21. Пернелік жəне пернелік емес енгізу жабдықтары.
- •22. Ақпараттарды сақтау құрылғысы.
- •23. Ақпараттық технологиялардың математикалық негізі.
- •24. Буль алгебрасы.
- •25. Жасанды интеллект жүйесі.
- •26. Жад құрылымы жəне программалық жабдықтау.
- •27. Программалық жабдықтау жəне оның деңгейі.
- •28. Логикалық қорытындылау заңдары
- •29. Жад жəне оның түрлері
- •30. Жеделі жад (жж), Кэш-жады, тұрақты жад (тж), bios модулі.
- •31. Жадтың өлшем бірлігі.
- •32. Операциялық жүйе – программалық жабдықтаудың негізгі базалық бөлімі.
- •33. Операциялық жүйелердің классификациясы.
- •34. Операциялық жүйелердің дамуы.
- •35. Файлдық жүйелердің мінездемесі жəне операциялық жүйелердің ішкі құрылғыларының драйверлері.
- •36. Графикалық интерфейсті операциялық жүйелер.
- •37. Қосымшаларды, бумаларды, файлдарды жəне дискларды басқару амалдары.
- •38. Программалық қабықша.
- •39. Программалау жүйесі.
- •40. Архивтеу жəне антивирустық программалар.
- •41. Windows операциялық жүйесі. Бас мəзір. Жұмыс үстелі жəне оның құрылымы.
- •42. Файлдар жəне бумалар. Сілтеме.
- •43. Windows-ты баптау.
- •44. Файлдық құрылымдық операциялар, обьектімен жұмыс істеуді үйрену, программаны іске қосу.
- •45. Мəтіндік редактор туралы жалпы түсінік.
- •46. Эем-де мəтіндік редакторында ақпаратты өңдеу жəне сақтау, жіберу түрлері.
- •47. Құжаттарды өңдеуде автоматтандыру құралдары жəне қолдануы.
- •48. Мəтіндік редакторда обьектілерді басқару түрлері.
- •49. Кестелік процессорда мəліметтер қорын құру.
- •50. Енгізу, өңдеу, форматтау.
- •51. Есептулер. Формулалар.
- •52. Функциялар. Тізімді құру.
- •53. Кітапты құру. Бетпен жұмыс.
- •54. Функция жəне формуланы қолдану.
- •55. Құрама және біріктіру кестелер
- •56. Функция шеберін арқылы есептеулер.
- •57. Диаграммалар.
- •58. Кестелік процессор туралы жалпы түсінік.
- •59. Электрондық кесте құралдарымен мəліметті өңдеу.
- •60. Microsoft Office қосымшалары арасындағы байланыс.
- •61. Құрама жəне импортталған кестелер.
- •62. Базалық кестелерді құру.
- •63. Сұраныстармен жұмыс.
- •64. Сұраныстың бланксы.
- •65. Сұраныстарды жобалау.
- •66. Сұраныстарды басқару.
- •67. Пішінмен жұмыс.
- •68. Мəліметтер қорын басқару жəне жобалау құралдары.
- •69. Мəліметтер қорының функциялары.
- •70. Мəліметтер қорын ms access-те қолдану.
- •71. Негізгі түсініктер. Мəліметтер қорын құру.
- •72. Офистің басқа қосымшаларынан мəліметтерді жобалау жəне импорттау
- •73. Кестені жобалау. Кестені жобалау
- •74. Мəлметтердің түрлері жəне қасиеттері.
- •75. Сұраныстар, Пішін жəне Есеп.
- •76. Сұранысты, Пішінді жəне Есепті жобалау.
- •77.Есепте есептеулерді орындау
- •78. Кесте аралық байланыс.
- •79. Параметірлік жəне айқастырылған Сұраныстарды құру.
- •80. Таңдамалы Сұраныс құру.
- •81. Есеппен жұмыс.
- •82. Есепте есептеулерді орындау.
- •83. Жобалау. Пішін шебері.
- •84. Автопішін. Есеп шебері. Автоесеп.
- •85. Компьютерлік желілердің түсінігі жəне архитектурасы.
- •86. Компьютерлік желілердің классификациясы.
- •87. Компьютерлік желілерді программалық жабдықтау.
- •88. Ауқымды есептеу желісі.
- •89. Интернет-технологияның элементтері.
- •90. Www баптауы жəне электрондық поштаның негізгі жұмысы.
- •91. Жаңа іздеу технологиялары.
- •92. Web-қосымшаларын өңдеудің технологиясы.
- •93. Web-беттерін дайындау құрамы.
- •94. Html-құжаттарының жалпы құрамы.
- •95. Html тегтері.: контейнерлер, атрибуттар жəне қабатталған тегтер.
- •96. Html-тілі.
- •97. Жергілікті есептеу желілерінің тағайындалуы жəне сипаттамасы.
- •98. Желілердің құрылымы жəне негізгі компоненттері.
- •99. Жергілікті желідегі ip-адресінің анықтамасы.
- •100. Жергілікті желідегі компьютерлерде мəлметтердің алмасуы.
- •101. Желілік принтер.
- •102. Желілердің жалпы ресурстарын пайдалану.
- •103. Браузер программасы (Internet Explorer жəне т.Б.) , электрондық пошта программаларымен (Outlook
- •104. Жергілікті есептеу желілерінің тағайындалуы жəне сипаттамасы.
- •105. Желілердің жалпы ресурстарын пайдалану.
- •106. Жергілікті желідегі құжаттарды құру жəне олармен жұмыс.
- •107. Internet Explorer броузерін баптау жəне онымен танысу.
- •108. Кілттік сөздер арқылы ақпаратты іздеу.
- •109. Іздеу технологияларын пайдалану.
- •110. Электрондық адресті құру.
- •111. Электрондық поштамен жұмыс істеу реті.
- •112. Мəтінді безендіру жəне графиктерді қою.
- •113. Гиперсілтемелерді жəне фреймдерді құру.
- •114. Кестелер жəне Пішін құру.
- •115. Броузер өрістерін баптау.
- •116. Алгоритм ұғымы.
- •117. Алгоритм қасиеттері.
- •118. Алгоритм құрылымы.
- •119. Алгоритмдердің бейнеленуі.
- •120. Сызықтық, тармақталған жəне қайталанған алгоритмдерді құру.
- •121. Программалау тілдерінің жалпы қолданылуы.
- •122. Алгоритмдер жəне оны талдау.
- •123. Есептеулердің негізгі программалық схемасы.
- •124. Есепті шешу технологиясы.
- •125. Есептің қойылуы жəне шешімі.
- •126. Базалық программалау құралы жəне алгоритімдер.
- •127. Пролог программалау тілінің интерпретаторы.
- •128. Тілдің қысқаша анықтамасы.
- •129. Логикалық есептерді шешу.
- •130. Компьютерлік ақпараттарды қорғаудың түсінігі.
- •131. Компьютерлік жүйелерде мəлметтерді қорғаудың объектілері жəне элементтері.
- •132. Ақпаратты қорғауда компьютерлік вирустар жəне вирусқа қарсы программалық құралдардың рөлі.
- •133. Ақпаратты вирустан қорғаудың тəсілдері жəне амалдары.
- •134. Ақпаратты қысу.
- •135. Ақпаратты қорғаудың Криптографиялық əдістері.
- •136. Қазіргі мультимедиялық технологиялар түрлерін қолданып құжаттарды құру.
- •137. Компьютерлік желі вирустарының түрлері.
- •138. Вирусқа қарсы программалар
- •139. Мультимедиялық жүйелер.
- •140. Мультимедияның аппараттық жəне программалық құралы.
- •141. Мультимедиялық технология.
- •142. Мультимедияны қолдану аумағы.
- •143. Қазіргі мультимедиялық программалар түрлері.
- •144. Мультимедиялық қосымшалар құру технологиясы.
- •145. Мультимедиялық компьютердің архитектурасы.
- •146. Қазіргі мультимедиялық технологияларды пайдаланып құжаттарды құру.
- •147. Ақпараттық-коммуникациялық технология түсінігі.
- •148. Мемлекеттік басқару тиімділігі жəне акт.
- •149. Электрондық үкімет (эү) анықтамасы.
- •150. Электрондық үкімет дамуының пайда болу концепциясы.
- •151. «Электрондық үкімет» құру жөніндегі Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру тетігі жəне оның негізгі
- •152. Қазақстанда акт-ның мемлекет басқаруға енгізілу үшін оның функционалдық жүйесі мен нормативті
- •153. Қазіргі кездегі заңдастырылған қорлар.
- •154. Əкімшілік реформа жəне мемлекет басқару жүйесінің реинжинирингі.
- •155. Мемлекетті басқаруда ақпараттық технологияларды пайдаланудың мақсатымен міндеті
- •156. Қазақстан Республикасының құрылымы.
9. Ақпараттық жүйенің және технологиялардың дамуы.
Информатиканың негізгі бөлімдерінің бірі болып табылатын ақ-қ тех-я – адам қызметінің барлық саласындағы (әлеуметтік, мәдени, құқық, ғылыми, өндіріс, басқару, қаржы, комерция, қорғаныс ж(е т.б) ақ-ты әзірлеу бойынша әртүрлі операцияларды орындайтын жұмыс тәсілдері мен нақты тех-қ ж(е программалық құралдардың жиынтығы.
Ақ-қ тех-я – қоғамдағы ақ-қ ресурстарды пайдалану процесінің ең маңзды құрастырушысы. Бүгінгі таңда ол бірнеше эволюциялық кезеңнен өтіп, оның орнын ғылыми-тех-қ жетістіктермен информацияны қайта өндейтін жана техникалық құралдар басты. Осы заманғы қоғамда информацияны қайта өңдейтін тех-я құралының негізгі тех-сы – дербес компьютер болып табылады. Бұл арада жеткілікті дәрежеде аса ауқымды әр қилы ЭЕМ паркінің арасынан әлемдік нарықта ІВМ фирмаларының компьютерлері мен басқа фирмалардың ЭЕМ-мен конструкциялық үйлесім тапқан компьютерлері басым жағдайға ие.
Ақ-қ салаға дербес компьютрлерді енгізу әрі байланысты телекоммуникациялық құралдарын қолдану. Ақ-қ тех-ның жаңа даму кезеңін анықтап берді. Жана ақ-қ тех-я ұғымы әртүрлі құралдармен атап айтқанда, телефон, телеграф, комуникация, факс ж(е т.б ақпаратты беруді камтамасыз ететін коммуникациялық тех-ны да қамтитын болды. Осы заманғы ақ-тық тех-я ішін ара мыналарды ұйғарады:
Машина тасушыдағы бастапқы ақ-ты тіркеуден бастап, ақ-ты кағазбен тасудан іс жүзінде толықтай бас тарту;
Әлемнің кез келген түкпірінде кез келген уақытта кез келген ақ-қа қол жеткізге болады.
Ақ-қ тех-яға ақ-қ және программалық құрал қажет. Ақ-қ тех-ның «шекізатына» тиісті өңдеуге жататын ақ-қ кіреді. Ақ-қ тех-яның түпкілікті өнімдеріне мыналар жатады: Мәтіндік ж(е графикалық құжаттар, бір табиғи тілден екінші табиғи тілге удармала, шешімін табатын математикалық тапсырмалар, электрлі-тех-лық және машина жасаушы сызбалар, қолайлы анықтамалар мен энциклопедялар, эл. кеңесшілердің кеңестері, презинтация ж(е т.б.
10. Ақпарат ж(е оның өлшемі
"Ақпарат" термині "informatio" деген латын сөзінен шыққан, мағынасында мəлімет, түсініктеме, түсіндіру дегенді білдіреді. Бұл терминнің кең таралғанына қарамастан, ақпарат ұғымы ғылымдағы ең таласты ұғымдардың бірі болып отыр. Қазіргі кезде ғылым көпжақты ақпарат ұғымына тəн, бірыңғай қасиеттер мен заңдылықтарды табуға тырысуда, бірақ бұл ұғым көптеген жағдайларда адам іс-əрекетінің əртүрлі салаларында өзіндік сипатымен қалып қоюда жəне əртүрлі мағыналармен толығуда .
Қатынаста ақпарат деп, қандай да біреуді қызықтырушы, кез келген мəліметтерді немесе мағұлыматтарды атайды. Мысалға, қандай да бір оқиғалар, нендей де бір əс-ірекеттер т.б. туралы.
Ақпараттандыру — бұл халықтың тұрмыс салтының маңызды өзгерістерімен байланысты, күрделі əлеуметтік үрдіс. Ол көптеген бағыттарда, соның ішінде компьютерлік сауатсыздықты жоюда, жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану мəдениетін қалыптастыруда жəне т.б. қажырлы еңбекті қажет етеді."Ақпараттандыру" бұл мағынасында "бұрын белгісіз бір нəрсені хабарлауды" білдіреді;
• техникада ақпарат деп, таңбалар мен белгілер формасында берілген хабарламаларды түсінеді;
• кибернетикада ақпарат деп, білімнің бағдарлау, белсенді əрекет ету, басқару, яғни жүйелерді сақтау, жетілдіру, дамыту мақсатында қолданылатын бөлігін түсінеді. (Н. Винер).
Компьютердің жадында сақталатын ақпараттың барлық түрлері - сөздер, сандар, суреттер, компьютер жұмысын басқару программалары - бəрі де екілік сандар тізбегі түрінде жазылады. Сондықтан есептеу техникасында 0 мен 1-ден тұратын екілік сан таңбалары арнайы терминмен бит деп аталады да, ол ақпараттың өлшем бірлігі болып табылады. Бит - ағылшын тіліндегі bit (Ьіnагу digit - екілік таңба) деген қысқарған сөз. ЭЕМ-де қолданылатын символдық таңбаларды бейнелейтін сегіз разрядты екілік санды "байт" (ағылшынның bуtе деген сөзінен) деп атау келісілген. Сонымен 1 байт бір-бірімен қатарласа орналасқан 8 биттен тұратын тізбек, бір символды белгілейтін код. Мысалы: Е → 10000101, / → 00101111,
8 → 00111000 т.с.с. Іс жүзінде байттан үлкен мегабайт, гигабайт, терабайт өлшемдері де пайдаланылады.
1 байт =8 бит
1024 байт=1 Кбайт (килобайт)
1024 Кбайт=1 Мбайт (мегабайт)
1024 Мбайт=1Гбайт (гигабайт)
1024 Гбайт=1Тбайт (терабайт)
Дербес компьютер негізінен екілік, ондық, оналтылық санау жүйелерінде жазылған кодтармен жұмыс істейді. Олардың ішіндегі екілік санау жүйесі негізгі, қалған екеуі қосымша санау жүйесі ретінде пайдаланылады. Біздің елде дербес компьютер үшін ИАК-8 - кеңейтілген ASCII кодының кестесін пайдаланады. ASCII информацияны алмастыруға арналған Американың стандартты коды. Ол арнайы құрастырылған кестеде беріледі.
Дискретті хабар ақпараттың ақырғы санын қамтитындықтан оны өлшеуге болады.
Ақпарат шамасының 3 түрі бар:
- құрылымдық өлшем
- статистикалық өлшем
- семантикалық өлшем
Статистикалық өлшем негізінде ықтималдық тəсіл қолданылады.
Мұнда 1948 жылы Шеннон ұсынған өлшем қолданылады. Мұндағы ықтималдық 0 мен 1 аралығынан
мəн қабылдайтын шама, ол бір оқиғаның пайда болуының немесе пайда болмауының мөлшері. Оқиға бар
болса-1, жоқ болса- 0 болады.
Хартли өлшемі информация өлшемін сан ретінде қарастыру мүмкіндігін қамтамасыз етумен қолайлы.
Қазіргі уақытта "ақпараттар мөлшері" ұғымын анықтауға бағытталған қадамдар кеңінен етек алды, олар мынаған негізделген, хабарлама құрамындағы ақпараттарды оның жаңашылдығы мағынасында немесе басқаша айтқанда, объект туралы біздің біліміміздің анықталмауының кемуі тұрғысында, байыппен беруге болады. Бұл қадамдар ықтималдық пен логарифм сияқты математикалық ұғымдарды пайдаланады. Бит — өлшем бірліктің өте аз шамасы. Практикада көбінесе одан ірі бірлік — байт қолданылады, ол сегіз битке тең. Компьютер пернелеріндегі 256 символдың кез келген біреуін кодтау үшін дəл осы сегіз бит қажет (256=28).
Сол сияқты ақпараттардың одан да үлкенірек туынды бірліктері кеңінен қолданылады :
• 1 Килобайт (Кбайт) = 1024 байт = 210 байт,
• 1 Мегабайт (Мбайт) = 1024 Кбайт = 220 байт,
• 1 Гигабайт (Гбайт) = 1024 Мбайт = 230 байт.
Соңғы уақытта өңделетін ақпараттар көлемінің ұлғаюына байланысты, қолданысқа мынандай туынды
бірліктер де ене бастады:
• 1 Терабайт (Тбайт) = 1024 Гбайт = 240 байт,
• 1 Петабайт (Пбайт) = 1024 Тбайт = 250 байт.
Ақпараттар бірлігі ретінде он тең ықтималдықтағы хабарламаларды ажыратуға қажетті, ақпараттар
мөлшерін таңдап алуға да болатын еді. Бұл енді екілік емес (бит), ондық (дит) ақпарат бірлігі болады.