2 Геодезиялық толықтыру торларын жобалау

2.1 Пландық толықтыру торларын жобалау

Берілген пункттер пландық және биіктіктік негізде инженерлік-геодезиялық тірек торлары құрылады. Инженерлік-геодезиялық мұндай тірек торлары құжаттарды құру үшін, суретке түсіру кезінде, кез келген ғимаратты салуда бөлу жұмыстары үшін, деформациялар мен шөгінділерді анықтау үшін керек.Сонымен қатар топографиялық түсірістерде, инженерлік-геодезиялық жұмыстар өндірісінде негіз болып табылады. Пландық торларды құрар алдында геодезиялық жұмыстардың жасалу жобасымен міндетті түрде таныс болу керек. Биіктік және пландық торлар төбелері арнайы жергілікті аймақта белгілермен бекітілген геометриялық фигуралардың негізін құрайды.Торларды құрудағы барлық тірек нүктелері аймақтың негізгі нүктелеріне сәйкес болуы тиіс.

Пландық толықтыру торларында белгіленген торлар мемелекеттік координаттар жүйесіне негізделген шартты координаттар жүйесінде болады және белгілен торлар шамалары жалғыз ғана болуы мүмкін. Мұндағы инженерлік-геодезиялық торлар фугуралардың шамалы мөлшерінде немесе полигон тектес болып орнатылады. Торлардың негізгі формасы жұмыс жасалған аймақтың аумағымен, объектілер немесе объектілер тобының формасымен анықталады.Торлар пункттеріне оларды эксплуатация кезінде күрделі шарттарда қолдануға тұрақтылық жағдайы бойынша жоғары талаптар қойылады.

Объектінің жоспарланған ауданына және құрылыс технологияларына байланысты инженерлік-геодезиялық торлар бірнеше кезеңде құрылуы мүмкін. Соның ішінде суретке түсіру немесе бөлу жұмыстары үшін триангуляция немесе сызықтық-бұрыштық торлар ары қарайғы толықтырулар үшін полигонометриялық және теодолиттік жүрістер негіз бола алады. Өлшегіш құралдардың дамуы көбінесе тірек торларды құрудың әдісін таңдауды анықтайды. Электронды тахеометрлердің шығуы мен кең таралуы сызықтық-бұрыштық торлар мен полигонометрияның жиі қолданылуына әкелді.

Мемлекеттік геодезиялық тор пландық және биіктік болып бөлінеді, оның әрқайсысы төрт класқа жіктеледі. Пландық тор триангуляция, полигонометрия және трилатерация әдістерімен құрылады. Биіктік тор геометриялық нивелирлеу әдісімен құрылады.

Геодезиялық толықтыру торлары геодезиялық торлардың тығыздығын арттыру үшін қызмет етеді және олар былайша бөлінеді:

а) триангуляция әдісімен салынатын 1- және 2- разрядты толықтыру торлары;

б) полигонометрия әдісімен дамытылған 1- және 2-разрядты толықтыру торлары;

в) геометриялық нивелирлеу әдісімен дамытылған техникалық нивелирлеу торлары.

1-класты мемлекеттік пландық геодезиялық торлар полигон түрінде тұрғызылады, ол триангуляция қатарлары немесе полигонометрия жүрістерін түзеді. Полигон аумағы 800 километрге жуық, ал оның қабырғалары 200 километрден аспауы керек. Полигон төбелерінде жұп астрономиялық пункттерді (ендік, бойлық, азимут) анықтайды. Триангуляция түйіндерінің шеттерінен базис қабырғаларына өлшеу жүргізеді.

2-класты пландық геодезиялық торлар 1-класты полигон ішінен толық триангуляция торы түрінде немесе полигонометрияның қиылысқан жүрістері жүйесі ретінде тұрғызылады.

3- және 4-класты тор пункттері жоғарғы класты тор қабырғаларына сүйенген үшбұрыштардың жеке жүйесі түрінде тұрғызылатын триангуляция әдісімен анықталады.

Жалпы толықтай негізде өндірістегі қалалар, ірі құрылысы бар энергетикалық обьектілердің аумағында құрылатын инженелік-геодезиялық тірек торлар бөлу жұмыстарының аумағын құрай отырып құрылыстарды орынды , тиянақты қолдануды реттеп отырады.

Заңдық күштегі нормативтік құжаттармен актілердің қазіргі талаптарына сәйкес қалалар аумағында арнайы торлар құрылмайды. Инженерлік торлар үшін басты рөлді ортақ перспективалық жоспар бойынша құрылған мемлекеттік геодезиялық торлар алады.

Инженерлік құрылыстары бар және жоқ қалалардың, поселкелердің және өндірістік кәсіпорындардың территорияларындағы геодезиялық тірек торларды, олардың ары қарайғы толықтыруының және 1:500 масштабта топографиялық суретке түсіруді негіздеу үшін даму мүмкіншілігін есепке ала отырып жобаланады.

Қалалар аумағында неғұрлым перспективалық триангуляция және трилатерацияның торларына қарағанда координаттық және дирекциондық бұрыштарды анықтаудың дәлдігінің көп қоры бар сызықтық-бұрыштық торларды құру болып табылады. Бұған қоса сызықтық-бұрыштық торлардың типтік фигуралардан біршама алыс қажетті дәлдікті сақтай отырып құруға болады.

Мемлекеттік пландық геодезиялық тор пункттері жерге арнайы жерасты белгілерімен-центрлермен бекітіледі, ол белгілер ұзақ уақытқа тұрақты сақталуын қамтамасыз етеді. Физикалық-географиялық жағдайға және жерге байланысты центрлердің әртүрлі конструкциялары және жерге орнату тереңдігі таңдалынады. Көршілес пункттердің арасындағы көріністі қамтамасыз ету үшін сыртқы геодезиялық белгілер орнатылады, олар ағаш немесе металл сигналдар мен пирамидалар.[4]

Толықтыру торлары мемлекеттік геодезиялық торлардың пункттері мен қабырғалары арасында жүргізіледі. Толықтыру торларының пункттері тұрақты белгілермен бекітіледі. Толықтыру торларын тұрғызу және оның дәлдігін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер төменде көрсетілген. ( 3-кесте)

Кесте 3 Толықтыру торларын сипаттайтын негізгі көрсеткіштер

Көрсеткіштер	Триангуляция торы				Полигонометриялық торлар(теодолит жүрістері)			Техникалық нивелир леу торлары
	разрядтар				разрядтар
	1		2		1		2
Бұрышты өлшеудің орташа квадраттық қатесі Базисті қабырғаларының орташа квадраттық қатесі Полигонометриялық торлардағы қабырғаларды өлшеудің қатысты орташа квадраттық қатесі Полигонометриялық жүрістердегі шекті қателік Үшбұрыштардың шекті қателік мәндері Техникалық нивелирлеу жүрістері мен полигондардағы шектік қателіктер (жоғарғы класты нивелир реперлері арасында)	± 5" 1:50000 - - 20" -	±10" 1:20000 - - 40" -		± 5" - 1:10000 1:10000 - -		±10" - 1:5000 1:5000 - -		- - - - - 50√L мм (L- полигон-ғы км саны)

Әр учаскеде геодезиялық торларды дамытуға байланысты мынадай жұмыс құрамы орындалады:

1. Ірі масштабты карталар бойынша геодезиялық торлардың жобасын жасау;

2. Барлау-жобаның жердегі жағдайын анықтаудан тұрады, яғни пункттердің, биіктік белгілердің орналасуын, жобадағы көрсеткіштерді тексеру;

3. Геодезиялық белгілерді тұрғызу және центрлерді жерге орнату;

4. Сызықтық, бұрыштық және астрономиялық өлшеулер жүргізу;

5. Өлшеу нәтижелерін математикалық өңдеу, оның негізінде геодезиялық пункттердің координаттары есептелінеді.

Геодезиялық торларды жобалау кезінде берілген физикалық-географиялық жағдайда экономикалық жағынан ең тиімді әдістерді қолданады.

Қала территориясында төрт класты, 1- және 2-разрядты полигонометрия кең қолданылады. Торларды толықтыру кезінде полигонометриялық жүрістер жолдар бойымен жүргізіледі, ал полигонометриялық пункттерді ғимарат қабырғаларына бекіту – геодезиялық белгілердің сақталуын қамтамасыз етеді.

Трилатерация түріндегі геодезиялық негіз қалалардағы торларды тұрғызуда кең қолданысқа ие бола алмады.Ол бірнеше себептермен түсіндіріледі. Біріншіден, үш қабырғасы да өлшенген трилатерация үшбұрыштарында қосымша өлшемдер болмайды, оның нәтижесінде ешбір теңдеу шықпайды. Екіншіден, трилатерация торлары тор қабырғаларының қажетті бағытын бермейді, бұл пункттердің жылжуы мен тордың дәлдігіне әсерін тигізеді. Үшіншіден, қала жағдайындағы өлшеудің көп көлемі жарық ұзындық өлшеуішімен өлшеу кезінде қолайсыз жағдайлардың туындауына әкеледі. Қолайсыз жағдайларға температураның ауытқуы, қала жағдайындағы қысым мен ылғалдылық, территориялардың электр желілерімен қамтылғандығы және тығыздығын айтуға болады.

Түсіру геодезиялық негізі пландық және биіктік негізіне байланысты жекелей және бірігіп дамиды.

Түсіріс негізін дамыту мақсаттары:

- геодезиялық торлардың берілген масштабтағы топографиялық түсіріс өндірісі үшін қажетті тығыздықты беретін торларды толықтыру;

- әртүрлі сипаттағы және қолданыстағы геодезиялық негізді құру–іздестіру, ғимарат жобасын жерге шығару, өзен көлбеулерін өлшеу, жер қолданысының шекарасын анықтау және т.б.

Түсіріс негізі мемлекеттік геодезиялық торлар мен толықтыру торларының пункттері негізінде дамиды. Түсіріс негізінің пункттерінің пландық координаттарын анықтау үшін полигонометрия және трангуляция әдістері қолданылады. Полигонометрия әдісімен жетілдірілген пландық түсіру негізінің жүрістері теодолит жүрістері деп аталады.

Триангуляция әдісімен жетілдірілген түсіру негізі триангуляциялық толықтыру торлары (аналитикалық торлар) деп аталады.

Теодолит жүрістері мен триангуляциялық толықтыру торлары топографиялық түсірістерде қолданылуымен қатар, инженерлік-геодезиялық жұмыстарда негіз ретінде және есептерді шешу әдісі ретінде кең қолданылады. Түсіріс негізінің пункттері жергілікті жерде уақытша белгілермен бекітіледі, оған ағаш қазықтар, бағандар, металл түтікшелерді жатқызамыз. Түсіріс негізінің пункттері тұрақты белгілермен ұзақ қолданысқа қажетті тірек торлары болып табылатын жағдайда бекітіледі. Ұзақ уақытқа бекітілетін нүктелер саны, орталықтар мен реперлер түрлері техникалық нұсқаулар мен жобаларда анықталады. Пландық негізді құру әдісін таңдау жұмыс аймағының жағдайы мен берілген тапсырмаға байланысты анықталады. Көбіне, аз салулары бар аймақтарда триангуляциялық торларды жүргізген ыңғайлы; орманды, салулары көп аймақтарда теодолит жүрістерін салған ыңғайлы.

Кейбір аймақтарға екі әдістің қосылысын да қолдануға болады. Пландық толықтыру торларын геодезиялық торларда тұрғызу әдісімен құрады, яғни триангуляция, полигонометрия және олардың қосылысымен. Кейде сызықтық – бұрыштық торлар құрады.

Триангуляциялық торлар инженерлік–геодезиялық жұмыстарда топографиялық түсірістер мен бөлу жұмыстары үшін негіз ретінде, сонымен қатар құрылыс ақауларын бақылау үшін қолданылады. Түсіріс жұмыстары үшін триангуляциялық тор толықтыру торлары негізінде дамыған ұзындықтарды қысқартуға және кіші разрядты торлар және түсіріс торларындағы қателерді азайтуға мүмкіндік береді. Бұл мақсатта тор класын таңдау негізін түсіріс алаңына байланысты анықтайды. Ірі қалалар үшін 2-класты қосқандағы триангуляция қолданады. Көптеген жағдайда түсіріс жұмысы үшін бас негіз ретінде 4-класты триангуляция қызмет етеді. Триангуляция 1-2 разрядты толықтыру торларын тұрғызу үшін де қолданады.

Бөлу жұмыстары үшін триангуляция негіз ретінде қызмет етеді, олардың пункттерінен құрылысты бөлу орындалады және бөлу үшін қолданылатын төменгі разрядты торларды дамыту үшін тірек ретінде де қолданылады. Мысал ретінде, тоннель, көпірлер, гидротехникалық құрылыстарды салу үшін қолданылатын триангуляцияны айтуға болады. Арнайы триангуляция мемлекеттік триангуляциядан, негізінен қабырғаларының ұзындығымен ерекшеленеді, яғни қабырға ұзындықтары кішірейеді. Бөлу триангуляциясының ерекшелігі болып көршілес пункттер мен екі үш қабырғамен бөлінген пункттердің өзара орналасу жағдайына қойылатын дәлдік талаптарды бақылау қажеттілігі табылады. Тор пункттерінен жер бетіне нүктелер жүйесін шығару қажет, олар бірегей құрылыс немесе құрылыс кешеніне жатады.

Ғимараттың пландық жылжуларын бақылауға арналған триангуляциялық торлар, көбіне, гидротехникалық обьектілерде қолданылады. Негізінен олар алшақ нүктелердің ауытқуын өлшеу және басқа салалардың бастапқы тірек пункттерінің беріктігін бақылау үшін қолданылады.

Осы түрдегі жұмыстар үшін қолданылатын триангуляциялық торлардың негізгі ерекшеліктері ретінде қысқа қабырғалы (2-5мм) пункттердің координаттарын анықтаудың дәлдігіне қойылатын қатаң талаптар табылады.

Инженерлік-геодезиялық торлардың триангуляция әдісімен дамуы кезіндегі қарапайым тұрғызулар болып үшбұрыш қатары (сызықтық созылыңқы обьектілер үшін), орталық жүйелер (қалалық және өндірістік аймақтар үшін), геодезиялық төртбұрыштар (көпірлер және гидротехникалық құрылыстар үшін), пункттерді үшбұрыштарға тұрғызу және осы пішіндердің кішігірім торлары табылады. Триангуляция торларында үшбұрыштарды тең қабырғалыға ұқсас етіп жобалауға тырысады; ерекше жағдайларда өткір бұрыштарын 20° дейін, ал қалғандарын -140° дейін шектейді. Кедергісіз торларда тор масштабын тексеру үшін кем дегенде екі өлшенген базис қабырғалары болуы керек. [5]

Трилатерация торлары. Бұл әдісті инженерлік-геодезиялық тордың 3- және 4- кластарын тұрғызу және әртүрлі қолданыстағы 1- және 2- разрядты толықтыру торлары үшін қолданылады.

Инженерлік–геодезиялық есептерді шешуге арналған трилатерация торларын жеке түрдегі денелерден тұратын бос торлар түрінде тұрғызады: геодезиялық төртбұрыштар, орталық жүйелер немесе олардың үшбұрыштармен қосылысынан тұрады.

Сызықтық созылыңқы объектілер үшін трилатерация торларын үшбұрыштар тізбегі түрінде тұрғызады.Инженерлік–геодезиялық жұмыстар тәжірибесінде трилатерация торлары биік ғимараттар, түтін шығаратын құбырлар, градерин, атом электр станцияларының құрылысында, сонымен қатар күрделі технологиялық қондырғыларды монтаждау кезінде кең қолданысқа ие болды. Осындай торларда қабырға ұзындықтарының өлшемдерінің жоғарғы дәлдігін жоғары дәлдікті қашықтық өлшеуіштер, инварлы сымдар, кей жағдайларда арнайы құрылысты сызықты өлшеуіштерді қолдану арқылы қамтамасыз етуге болады. Қысқа қабырғалары бар трилатерация торларын микротрилатерация торлары деп атайды. Кейде микротрилатерация торлары бөлу жұмыстары үшін геодезиялық негіз құрудың жалғыз мүмкін әдісі ретінде қолданылады.

Полигонометрия торлары. Инженерлік–геодезиялық торлардың кең тараған түрі болып табылады. Оны инженерлік-геодезиялық жұмыстардың барлық түрлері үшін, оның ішінде ғимараттың пландық ауытқуларын бақылау кезінде де қолданады. Полигонометрияны құру кезінде сызықтық өлшемдер процесі ең күрделі болып табылады. Мұнда екі негізгі әдісті бөліп көрсетеді: тікелей және қосымша өлшемдер. Тікелей өлшеу кезінде қабырға ұзындықтарын жарық қашықтық өлшеуіштерінің көмегімен немесе аспалы өлшеу құралдарымен өлшейді, ал қосымша анықтау әдісінде қабырға ұзындықтарын қосымша шамаларды өлшеу бойынша есептейді. Осыған байланысты сызықтық өлшеу әдісі бойынша полигонометрияны: жарық қашықтықты, траверсті, қысқа базисті, створлы-қысқа базисті, параллактикалық деп бөледі. Қазіргі кезде ең көп қолданысқа жарық қашықтық өлшеуішті полигонометрия енді.

Инженерлік-геодезиялық жұмыстардың маңызды бөлігі салынған аймақтарда орындалатын болғандықтан, ондағы полигонометриялық жүрістердегі бұрыштық өлшемдер өндірісінде сыртқы жағдайлардың әсеріне байланысты ұйымдастырушылық және дәлдік қатарлардың ерекшелігі туындайды.

Салынуға байланысты жүрістер қабырғаларын қысқа ұзындықта жобалау қажет. Бұл теодолитті және нысаналау көзін анағұрлым дәл центрлеу қажеттілігін туындатады.

Тас қалау мен жасыл көшеттері бар асфальтталған беттің қосылысы салынған аймақтарда тұрақты температуралық өріс тудырады, соның нәтижесінде, өлшенетін бұрыштар жақтық рефракция әсерінен жылжиды. Сонымен қатар, қызған асфальтта штатив тұрақты болмайды. Мұның барлығы өлшеу үшін неғұрлым ыңғайлы уақыт таңдау қажеттілігіне әкеледі, мысалы таңғы немесе кешкі сағаттар. Қала көшелеріндегі көп қозғалыс жалпы геодезиялық жұмыстар кезінде ұйымдастырушылық қиындықтар туғызады, көбіне, полигонометрия үшін қиындық туғызады. Полигонометриялық торлардың жобаларын бағалау шектесетін пункттің координаттарының мүмкін қателерін, жүрістің қатысты қателерін анықтауға негізделген.

Ол қатаң және жуықталған әдістермен орындалады. Қатаң бағалау ЭЕМ-да арнайы бағдарламалар бойынша орындалады. Жекелеген полигонометриялық жүрістерді жуықтап бағалау созылыңқы жүріс үшін және қисық жүрістер үшін орындалады.

Полигонометрияны объектілердің ауданына, оның түрлеріне, бастапқы пункттермен қамтылғандығына байланысты жоғарғы кластардың бастапқы пункттеріне бекітілетін жалғыз жүрістер түрінде, тізбектік нүктелері бар жүрістер немесе тұйық полигон жүйесі түрінде жобалайды.

Қабырғаларды жарық қашықтық өлшеуішпен өлшеу кезінде кей жағдайда байланысқан қабырға ұзындықтарын 30% дейін үлкейтуге рұқсат етеді. 1 км-ге дейінгі ұзындықтағы 1-разрядты және 0,5 км-ге дейінгі 2- разрядты қысқа жүрістер үшін абсолют қателікті 10 см дейін жіберуге болады. Егер 15 қабырға сайын немесе 3 км жүрістен жиі емес 1- және 2-разрядты полигонометрия жүрістерінде қосымша дирекциялық бұрыштар 7" аз қателікпен өлшенетін болса, онда бұл жүрістердің ұзындықтары 30% дейін үлкейтілуі мүмкін. Полигонометрияны жобалау кезінде әртүрлі жүрістердің пункттерін жақын орналастыруға тырысады, өйткені бұл жағдайда олардың өзара орналасу жағдайларының қатесі оларды қосатын жүріс қателерінен асып кетуі мүмкін. Бұл төменгі дәлдікті кластардың торлары үшін бастапқы мәліметтер түрінде қолданылуын қиындатады. Тек қалалық полигонометрияны тұрғызу кезінде ғана 2,5 км 4-класс үшін немесе 1,5 км 1-разряд үшін бір класты немесе бір разрядты жүрістерді параллель салу мүмкін болады. Инженерлік–геодезиялық жұмыстар тәжірибесінде кең қолданылатын полигонометриялық торлар 4-класты, 1- және 2- разрядты жүрістерден тұрады. Бірақ, 4-класты полигонометрия мемлекеттік геодезиялық торларды тұрғызу үшін қолданылатын полигонометриядан жүрістердің шекті ұзындығы мен бұрышты өлшеу қателерімен ерекшеленеді.

Кешен құрылысы жобаланған учаскенің пландық жағдайын анықтау үшін мен 2-разрядты полигонометриялық тұйық жүрісті алдым. Жүріс 12-үйдің қабырғасында бекітілген А-белгіден бастап жүргізілді.

Түсіріс нәтижесінде мына өлшемдерді аламыз:

Полигонның ішкі бұрыштары:

β₁=133º00'00"

β₂=92º00'00"

β₃=140º00'00"

β₄=148º00'00"

β₅ =74º00'00"

β₆ =154º00'00"

β_А=159º00'00"

Бастапқы бағыттың дирекциялық бұрышы: α_А-1=88º00'00"

Қабырғалардың ұзындықтары:

d_А-1 = 120,67

d_1-2 =80,73

d_2-3 = 84,38

d_3-4 = 159,35

d_4-5= 97,10

d_5-6 = 80,88

d_6-7 =80,54

А-белгінің координаттары: х= 8117,55

y= 5679,81

Бастапқы берілген дирекциялық бұрыш бойынша қалған нүктелердің дирекциялық бұрыштарын мына теңдеумен анықтаймыз:

α_n = α_n-1+180º-β_n

α _1-2= α_А-1+180º - β₁= 88º00'00"+180º- 133 º00'00" = 135º00'00"

α_2-3 = α_1-2+180º- β₂ = 135º00'00"+180º-92º00'00" = 223º00'00"

α_3-4 = α_2-3+180º- β₃ = 223º00'00"+180º-140 º00'00"=263º00'00"

α_4-5 = α_3-4+180º- β₄ = 263º00'00"+180º-148 º00'00"=295º00'00"

α_5-6 = α_4-5+180º- β₅ = 295º00'00"+180º-74 º00'00"=41º00'00"

α_6-7 = α_5-6+180º- β₆ = 41º00'00"+180º-154 º00'00"=67 º00'00"

α_А-1 = α_6-7+180º- β₆ = 67º00'00"+180º-159 º00'00"=88 º00'00"

Координат өсімшелерін анықтау теңдеуі:

∆х = d×cosα ∆y = d×sinα

∆х_А-1 = 120,67×cos 135º = -88,13 ∆y_А-1=120,67×sin 135º =82,43

∆х_1-2 = 80,73×cos 223º = -61,84 ∆y_1-2 =80,73×sin 223º = -57,95

∆х_2-3 = 84,38×cos 263º =-13,08 ∆y_2-3 =84,38×sin 263º = -86,65

∆х_3-4 = 159,35×cos 295º =+ 64,54 ∆y_3-4 =159,35×sin 295º= -147,32

∆х_4-5= 97,10×cos41º =+ 70,48 ∆y_4-5 =97,10×sin 41º= +60,8

∆х_5-6= 80,88×cos68º =+ 28,8 ∆y_5-6= 80,88×sin 67º = +77,55

∆х_6-А = 80,54×cos 89º =+0,01 ∆y_6-А =80,54 ×sin 88º =+77,59

Σ∆x_пр= +0,78 Σ∆y_пр= + 0,45

Σ∆x_теор= 0 Σ∆у_теор= 0

f_х=Σ∆x_пр- Σ∆x_теор=+0,78 f_у=Σ∆у_пр- Σ∆у_теор=+0,45

f_s=√f_х² + f_у² = √(0,78)² + (+0,45)² = 0,90

f_{s шек}= ΣS : 5000 = 703,65м : 5000 = 0.14м =140 мм

Координат өсімшелеріне түзету енгіземіз:

∆х_А-1= -88,13 ∆y_А-1= +82,43

∆х_1-2 = -61,84 ∆y_1-2 = -57,95

∆х_2-3 = -13,08 ∆y_2-3 = -86,65

∆х_3-4= +63,76 ∆y_3-4= -147,32

∆х_4-5 = +70,48 ∆y_4-5 = +60,35

∆х_5-6= +28,8 ∆y_5-6= +71,55

∆х_6-А= +0,01 ∆y_6-А= +77,59

Жүріс нүктелерінің координаттары мынаған тең:

х_А=8117,55 y_А=5679,81

х₁=8029,42 y₁=5762,24

х₂=7967,58 y₂=5704,29

х₃=7954,55 y₃=5617,64

х₄=8018,26 y₄=5470,32

х₅=8088,74 y₅=5430,67

х₆=8117,54 y₆=5602,22

Кесте 4 Полигонометрия жүріс нүктелерінің кооординаттары

№	Горизон. бұрыш		Дирекция. бұрыш	Ұзындық м	Өсімшелер		X	Y
					∆х	∆y
А 1 2 3 4 5 6 А	133 º º00'00" 92 º00'00" 140 º º00'00" 148 º00'00" 74 º00'00" 154 º º00'00" 159 º º00'00"		88º00'00" 135 º00'00" 223 º00'00" 263 º00'00" 295 º00'00" 41 º00'00" 67 º00'00" 88 º00'00"	120,67 80,73 84,38 159,35 97,10 80,88 80,34	-88,13 -61,84 -13,08 +63,76 +70,48 +28,8 + 0,01	+82,43 -57,95 -86,65 -147,32 +60,35 +71,55 +77,59	8117,55 8029,42 7967,58 7954,55 8018,26 8088,74 8117,54 8117,55	5679,81 5762,24 5704,29 5617,64 5470,32 5530,67 5602,22 5679,81
					0	0

Тура геодезиялық есепті шешіп кешенінің шеткі нүктелерінің координаттарын табамыз. Жүргізілген полигонометриялық жүрістің А-пунктіне ең жақын ғимараттың нүктесіне дейінгі арақашықтық пен бұрышы және А-пункттің белгілі координаттары бойынша 1-нүктенің координаттарын табамыз.

А-пункттің координаттары: Х =8117,55

У =5679,81

Ғимараттың 1-нүктесінен А-пунктке дейінгі қашықтық: S=30,63 м

Бұрыш: α = 228˚

Координат өсімшелері:

∆х= S ×cos α =30,63×cos 228˚=-20,50

∆y= S ×sin α =30,63× sin 228˚= -22,76

1-нүктенің координаттары:

Х =8117,55 – 20,50=8097,05

Y =5679,81 – 22,76= 5657,05

Кесте 5 Ғимарат бұрыштарының координаттары

Нүкте №	Горизонталь бұрыш	Дирекциялық бұрыш	Қашықтық, м	∆х	∆y	Х	Y
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1	90˚ 90˚ 270˚ 270˚ 90˚ 90˚ 90˚ 90˚ 90˚ 270˚ 90˚ 90˚	42˚ 132˚ 42˚ 312˚ 222˚ 312˚ 222˚ 132˚ 222˚ 312˚ 222˚ 132˚ 42˚	103,38 78,55 20,34 69,11 19,35 11,68 104,95 14,25 17,90 69,00 20,81 70,01	+76,47 -52,91 +14,76 +45,89 -14,72 +7,46 -78,34 -9,88 -13,65 +45,82 -15,81 -5,09	+72,18 +61,38 +16,62 -48,34 -9,93 -5,66 -67,18 +13,59 -8,96 -48,26 +16,93 +7,63	8097,05 8173,52 8120,61 8135,37 8181,56 8166,54 8174 8095,66 8085,78 8072,13 8117,95 8102,14 8097,05	5657,05 5729,23 5790,61 5807,23 5758,89 5748,96 5743,3 5676,12 5689,71 5680,75 5632,49 5649,42 5657,05
				0	0