40.Храналагічн расслаенне бел лексікі.Індаеўр.Усхслав.Агульнасл лекс

1) агульнаславян.моун.адз-ва 2)усходнеслав.еднасць 6-13ст 3)фармiр.бел.народнасцi-уласнабелар.л.

Агульнаславян – людзi I часткi(чалавек, галава, унук),геагр. I з`явы прыроды(зямля, вецер),раслiн I жывел свет (каза, конь), прылады працы(барана, серп), пабудовы(двор, гумно), абстракт.паняццi(любоу,воля)

Усходнеславян. – жывелы(кошка,сабака),гаспадар.прылады(карзiна, самавар),стравы(пiрог, цеста), людзей(конюх,пастух), сення,пасля,цяпер.

Уласнабел. – атмасфера з`явы(золак,цемра), абстрактн(абавязак, летуценне),тэрмiны(дзейнiк,пытальнiк), працэсы(бачыць, хiлiць)+бусел,маладзiк, спявак, гаспадар.

41.Спрадвечн і уласн бел лексіка.Прынцыпы размеж гэт пластоў. : СПРАДВЕЧНА БЕЛ (уласнабел,усх.славян, агульнасл, iндаеурап), ЗАПАЗЫЧ(са стараслав мовы, з iнш.слав.моу, з неславян.моу) Запазычаная лексіка беларускай мовы:з французскай – галіцызмы (запазычаны ў Пятроўскую эпоху і пасля) Ваенныя назвы (арсенал, маршал), мастацкія назвы (нацюрморт, канферансье), стравы (пюрэ, катлета), адежа (жакет, карсет). З англ.: спартыўныя (футбол, пінг-понг, яхта, фрыстайл), вопраткі (ждынсы, світэр); з італ. : мастацтва (арыя, сола, віяланчэль, санета), стравы (вермішэль, піца, салямі);з іспанскай: стравы (ананас, банан);з польскай ( у час Люблінскай уніі): маёнтак, падарунак, быдла;з укр.: боршч, худаба.Асн прыметы запазычаных слоў: 1) наяўнасць у слове ф: фарба, шафа, фасоля, Фёдар, Соф′я; 2) пачатковыя э, о і непрыставачнае а: эра, Эма, ода, опера, атака, Аляксей; 3) спалучэнні ге,ке,хе ў корані: агент, кельма, схема, Яўген; 4) спалучэнні бю, вю, кю, мю, пю, фю ў корані: бюро, рэвю, кювет, капюшон; 5) спалучэнні 2-ух гал. у корані: аул, ідэал, дуэт, гуаш; 6) цвёрдасць зычных д і т у спалучэннях дэ, ды, тэ, ты: дэтэктыў, дывідэнт,дыван, дысцыпліна, медыцына, Атэла, Адэса, тыгр; 7) прыстаўкі а-, ант(ы)-, архі-, контр-, рэ-, дэ-, дыс-, амфі- і інш.: амаральны, антыцыклон, архіважны, (контр)рэфармацыя, дыспрапорцыя, амфітэатр; 8) суф. -ізм, (-ызм), -іст (-ыст), -ір (-ыр) і інш.: арганізм, сацыяліст, капіраваць.

42.Запазыч лексіка б мов. Інтэрнацыяналізмы і калькі.

Запазыч.лексіка бел.мовы:

• з фран.: галіцызмы (запазычаны ў Пятроўскую эпоху і пасля) Ваен.назвы (арсенал, маршал), мастацкія назвы (нацюрморт, канферансье), стравы (пюрэ, катлета), адежа (жакет, карсет).

• З англ.: спартыўныя (футбол, пінг-понг, яхта, фрыстайл), вопраткі (ждынсы, світэр);

• з італ.: мастацтва (арыя, сола, віяланчэль, санета), стравы (вермішэль, піца, салямі);

• з іспан.: стравы (ананас, банан);

• з польскай (у час Люблінскай уніі): маёнтак, падарунак, быдла;

• з укр.: боршч, худаба.

Сярод пазычаных слоў есць шмат інтэрнацыяналізмаў-слоў ці словазлуч.,якія бытуюць у некалькіх мовах(не менш 3),што належ. да розных моўных гуртоў; яны маюць аднолькавае знач.аднольк.або блізкі фан.склад:рэспубліка. Найбольш інтэрнац.слоў паходзіць ад каранеў антычных моваў. Крыніцай інтэрнац.лексікі выступ. таксама нац. мовы:італ.,фр.,англ..

Па ступені, пазычэнні бываюць:

• Натуральнае-слова пазычаецца цалкам(гук.абалонка+знач.)

• Калькаванне-толькі знач. і ўзор структуры:

- частковае-адна частка калькуецца,а цалкам бярэцца яго іншамоўны кампанент,а другая перакладаецца:тэлебачанне; працаголік (англ.: "workaholic") - калькавана толькі першая частка слова. У лексікалогіі ка́лька (ад фр.: calque - копія) - адмысловы тып запазычання іншамоўных слоў, выразаў, фраз.Віды калек:Фразеалагічныя-пераклад устойлівага словазлучэнняСловаўтваральныя-памарфемны пераклад. Сярод інш. словаўтвар. калек можна адзначыць словы, як летапісец, жывапіс (з грэцк.); вадарод, паўвостраў, людскасць (з ням.); падраздзяленне, хмарачос (англ.), паўправаднік (ад англ.).Семантычныя-калькуецца семантыка слова