- •4. Акустычныя і фізіялагічныя характарыстыкі маўлення
- •5.Асн адзінкі гукав сістэмы бел мов. Сегментн і суперсегментн ад, адрознен.
- •7.Артыкул-акуст і функцыян прынцыпы размеж галосных і зычн гукаў.
- •8. Склад, тыпы складоў. Тэорыя складападзелу.
- •9. Такт (сінтагма) і фраза.Паняцце фанетычнага слова.
- •10. Артыкуляцыйна-акустыная класіфікацыя зычных.
- •11.Артыкул. Хар-ка гал. Гукаў
- •12. Фанетыч працэс ў суч бел мове.Пратэза эпентэза, метатэза, гаплалогія.
- •13. Фанетычн працэсы ў суч бел м.Асіміляц, дысіміляц, фанет чаргаванне.
- •14. Нац адметныя гукі бел мовы. Сінтагматыка гукаў.
- •15.Задачы і прынцып транскрыпцыі.Фанет і фанемат транскрі, іх адрозн.
- •16. Фанема, яе адрозненне ад гукаў. Сістэма фанем беларускай мовы.
- •18. Дыферынцыяльныя і інтэгральныя прыметы фанем
- •20. Націск і яго характарыстыкі.
- •21. Арфаэпія як навука. Паняцце арфаэпічнай нормы.
- •22. Вымаўленне галосных, зычных і спалучэнняў зычных.
- •24. Графіка. Гісторыя складвання сучаснай графічнай сістэмы.
- •25. Арфаграфія. Прынцыпы арфаграфіі
- •27.Слова як асн адзінка лексікалог, яго прым.План змест івыражэння.
- •28.Адзінства лексічнага і граматычнага ў слове. Слова і варыянты слова.
- •29.Лексе зн слов.Дэнататыўн,сігніфікатыўн,канатацыйн і інш кампан сло.
- •30.Асноўн тыпы лексічн значэн слова.Прам- перан,свабо-звяз, матывав-нематываваныя, лагічныя-вобраз, канкрэтн-абстрактныя значэнні.
- •31.Сістэмныя адзінкі лексікалог лсг,тэматычная група, семантычн поле.
- •32. Парадыгматычныя і сінтагматычныя адносіны ў лексіцы.
- •33.Полісемія.Структ мнг слова.Паняце лс варыянта.
- •34. Сінонімы, антонімы. Класіфікацыя сінонімаў. Абсалютныя сінонімы, кантэкстуальныя сінонімы. Антонімы маўленчыя і кантэкстуальныя. Структурныя тыпы антонімаў.
- •35. Амонімы. Іх асноўныя рысы і сутнасць адрознення ад мнагазн.Слоў.
- •36. Паронімы, іх паходжанне, прыемы ўжывання.
- •37. Словы народнай этымалогіі. Перыфразы. Эўфемізмы і дысфемізмы.
- •38.Нацыяналіспецыфіка бел.Лексікі. Безэквівалентная і фонавая лексіка.
- •40.Храналагічн расслаенне бел лексікі.Індаеўр.Усхслав.Агульнасл лекс
- •42.Запазыч лексіка б мов. Інтэрнацыяналізмы і калькі.
- •43.Стыліст раччлаен бел лекс.Лекс моўн-функц стыл.Міжст лекс
- •47.Лексікагаф, яе задачы. Ттыпы слоўнік.
- •51.Класіфікац фразеао зварот паводле ступ злітн кампанентаў.
- •54 Прыказкі (прымаўкі). Крылатыя выслоўі. Перыфразы.
- •55. Марфемы як значныя часткі слова. Тыпы і семантыка марфем.
- •58. Тыпы словаўтваральных значў. Прадукт і непрадуктыўныя афіксы.
- •59. Гістарычныя змены ў складзе і структуры слоў.
11.Артыкул. Хар-ка гал. Гукаў
Галосныя гукі – гукі, якія вымаўляюцца толькі пры ўзеле голасу.
Класіфікацыя заснавана на іх артыкуляцыі, паводля удзелу губ і языка.
Паводле губ: - лабілізаваныя (о, у), або губныя – нелабілізаваныя (а,э,і,ы)
Паводле ступені под’ёму языка – верхні – сярэдні – ніжні (пад’ём)
Паводле перамяшчэння языка па гарызанталі – пярэдні – сярэдні – задні (рад)
рад пад’ём |
пярэдні
|
сярэдні
|
задні
|
Верхні |
[і] |
[ы] |
[у] |
Сярэдні |
[э] |
|
[о] |
Ніжні |
|
[а] |
|
12. Фанетыч працэс ў суч бел мове.Пратэза эпентэза, метатэза, гаплалогія.
Асіміляцыя – прыпадабненне- артыкуляцыйнае і акустычнае збліженне гукаў. Пры А.узаемадзейнічаюць аднолькавыя катэгорыі гукаў. Калі папярэдні прыпадабляе да сябе – прагрэсіўная асіміляцыя, наадварот – рэгрэссіўная.// бывае частковая( па аднаму крыт: сп.утв і інш.) і поўная(пераўтв.у адзін гук). Напр,бъчала-пчала.
Дысіміляцыя – страта агульных фанетычных прымет у 2/3 гуках- рападабненне. Н, такт-тахт, какарда-кукарда.
Пратэза – прыстаўка,надстаўка. Надстаўныя галосныя:а,і,о.Н, імгла, вокны.
Эпентэза – узнікненне ў слове неэтымалагічнага зычнага або галоснага. Н, павук кі(j)яскер.
Метатэза – перастаноўка гукаў або складоў, якая не абумоўлена фанетычнай пазіцыяй.( бурштын – бруштын)
Дыярэза – выпадзенне асобнага гука са спалучэня зычных.Н, сэрца, позна і г.д.
Гаплалогія – разнавіднасць дыярэзы – дзве суседнія аднолькавыя марфемы накладаюцца адна на адну і скарачаюцца за кошт паўтаральнага гука або склада.Н, мінера(ла)логія, мар(фа)налогія.
13. Фанетычн працэсы ў суч бел м.Асіміляц, дысіміляц, фанет чаргаванне.
Асіміляцыя – фон. працесс прыпадаблення аднаго гука да другога.
Пры А.узаемадзейніч аднолькавыя катэгорыі гукаў. Калі папярэдні прыпадабляе да сябе – прагрэсіўная асіміляцыя, наадварот – рэгрэссіўная.// бывае частковая( па аднаму крыт: сп.утв і інш.) і поўная(пераўтв.у адзін гук).
1) па глухасці - даро[ш]ка, сту[ш]ка, але: канцы не, а зуб, дуб, нож, грыб, дождж, як шыпячыя.
2) па звонкасці - про[з’]ба, но[з’]біт
3) па мяккасці [з] [с] [ч] [ц] - [з’]мена, [с’]вята.
4) [з], [с] – свіст перад шып [ж] [ш]: пераво[ж]чык, [ж]жаць, ра[ш]чоска.
Дысіміляцы–1) замена аднаго з 2-х аднолькавых або падобных гукаў іншымі, менш падобнымі па вымаўленні. 2) замена 1 ці нек гукаў іншымі па артыкуляцыі
къто – кт – хто кьто – кч – што
распадабн [дт] [тт] – ведті – весці, кладті-класці, - плетті-плесці, метті-месці
Пазіцыйнае: ч-не З/Г у сярэдз.слова у выніку асіміляцый (галуПкі); З/Г як вынік аглушэння З зычных на канцы (дарогі-дароХ); Цв/М як вынік асіміл (чарот-у чароц’э), заднеяз.г,к,х з МЯККІМІ перад і ў спрадвечна бел.словах (вораг-вораГ’і).
Гістарычнае: заднеязычная [г,к,х]/ [ж,ч,ш] (вага-важыць), [заденязычных] /[з’,ц’,с’] (дарога-дарозе), [дз’,ц’,з’,с’] / [дж,ч,ж,ш] (хадзіць-хаджу), [б’,в’,п’,м’,ф’]/[фл’,пл’] ( паступіць-паступлю),[л/ў] шумела-шумеў.