- •1 Модуль. Алгоритмдеу және программалауға кіріспе
- •1 Тақырып. Кіріспе
- •1 Лекция
- •1.1 „Автоматтандыру есептерін программалау" курсының мақсаттары мен міндеттері.
- •1.2 Есептеуіш техника құралдарын пайдаланып ақпаратты өндеу және басқару жүйелерін әзірлеу. Компьютерлік жүйелердің ақпаратты өндеу және басқару әдістері мен міндеттері
- •2 Тақырып.Дербес компьютерді (дк) программалауды автоматтандырудың программалық құралдары
- •2 Лекция
- •2.1 Дербес компьютердің программалық қамтамасыз етілуі туралы
- •2.2 Программалауды автоматтандыру әдістері. Алгоритмдік тілдер және оларға қойылатын талаптар.
- •2.3 Процедуралы–бағытталған тілдер және объектке–бағытталған программалау туралы түсінік.
- •3.1 Программаларды құру құралдары
- •3.2 Программалаудың біртұтас жүйелері.
- •3.3 Техникалық есептер
- •3 Тақырып. Есептерді алгоритмдеу негіздері.
- •4 Лекция
- •4.1 Алгоритм анықтамасы. Алгоритмдерді бейнелеу тәсілдері.
- •4.2 Алгоритмдердің блок-схемаларын безендіру ережелері.
- •4.3 Алгоритм құрылымдарының түрлері.
- •4 Тақырып Негізгі процедураға бағытталған алгоритмдеу тілінде программалау
- •5 Лекция
- •5.1 Оқылатын алгоритмдеу тілінің негізгі түсініктері
- •5.3 Тілдің негізгі объектілерін жазу ережелері
- •5.4 Деректердің типтері
- •5.5 Деректердің стандартты типтері
- •6 Лекция
- •6.2 Өрнектер. Арифметикалық және логикалық өрнектер
- •7 Лекция Құрылымды деректер (типтер)
- •7.1 Массивтер
- •7.2 Жиындар
- •7.3 Жазбалар
- •Модуль 2 Алгоритмдік тілдерде программалаудың арнайы мәселелері
- •5 Тақырып Программадағы басқару құрылымдар
- •8.1 Алгоритмдік тілдің операторлары.
- •8.3 Басқару операторлары. Құрама және бос операторлар
- •8.4 Деректерді енгізу-шығаруды ұйымдастыру
- •8.5 Программаның құрылымы. Алгоритмнің схемасынан программаға өту
- •9 Лекция
- •9.1 Сызықты құрылымды алгоритмдерді программалау
- •9.2 Тармақталған құрылымды алгоритмдерді программалау
- •9.3 Таңдау операторы (case)
- •10 Лекция
- •10.1 Циклдік құрылымды алгоритмдерді программалау. Кейінгі шартты цикл операторы (repeat)
- •10.2 Алдынғы шартты цикл операторлары (while)
- •10.3 Параметрлі цикл операторлары (for)
- •10.4 Ішкі циклдерді құрастыру (массивтерді өндеу, массив компоненттерін реттеу есептерінің мысалдары негізінде)
- •11 Лекция
- •11.1 Жолдық деректер
- •Var s: string;
- •Var s1: string[40];
- •11.2 Символдық және жазбалар түріндегі деректерді өндеу есептерін программалау
- •12 Лекция
- •12.1 Пайдаланушының ішкі программалары (процедуралар) классификациясы. Ішкі программаларды рәсімдеу тәсілдері және оларды программа құрамында пайдалану.
- •13 Лекция
- •13.1 Сыртқы сақтауыш құрылғыларын (файлдық шамаларды) және динамикалық жадыны пайдалану арқылы программалау
- •14 Лекция
- •14.1 Тілдің графикалық мүмкіндіктерін пайдалану
- •Initgraph(var gd:integer, var gm:integer, pt:string);
- •15 Лекция
- •15.1 Объектке-бағдарлы программалау (обп) негіздері
- •15.2 Объекттер және олардың негізгі қағидалары
- •15.3 Объекттерді құру және оларды пайдалану
- •15.4 Өткен материалға шолу
- •15.5 Алған білімдердің студенттің алдағы оқу барысында және болашақ инженерлік тіршілігіндегі тәжірибелік мағынасы. Программалау тілдері мен технологиялардың даму перспективалары.
- •Өрнектер – тұрақтылар. Паскаль өрнектер-тұрақтыларды пайдалануға мүмкіндік береді. Ол өрнекті программаны орындау қажеттіліксіз компилятор орындайды. Өрнектер-тұрақтылардың мысалдары:
- •Түсініктемелер (комментарий)
- •6 Лекция
- •6.1 Блоктар, локальділік және амал жасау облысы
- •6.5 Типтердің үйлесімділігі
- •7.1 Ординалды типтер
- •7.2 Құрама құрылымдар
- •10.4 Жалғау операторы (with)
5.5 Деректердің стандартты типтері
Енгізілген жай бүтінсанды типтер:
|
Тип |
Диапазон |
Формат | |
|
қысқа бүтін бүтін ұзын бүтін ұзындығы байт ұзындығы сөз |
Shortint Integer Longint Byte Word |
-128 .. 127 -32768 .. 32767 -2147483648 .. 2147483647 0 .. 255 0 .. 65535 |
таңбалы 8 бит таңбалы 16 бит таңбалы 32 бит таңбасыз 8 бит таңбасыз 16 бит |
Нақты типке цифрлар саны бекітілген жылжымалы үтірлі форматта бейнеленілуі мүмкін болатын нақты сандардың ішкі жиыны жатады. Мәннің жылжымалы үтірлі форматта жазылуы әдетте m∙x∙be=n болатындай үш m, b және e мәнді қамтиды, мұндағы b әрдайым 2 – ге тең, ал m және e нақты типтің диапазонындағы бүтінсанды мәндер болып табылады.Бұл m және e мәндері ары қарай нақты санды бейнелеу аралығын және дәлділігін анықтайды.
Кірістірілген жай нақты типтер:
|
Тип |
Цифрлар |
Диапазон | |
|
нақты дара дәлділік екі еселенген дәлділік жоғарылатылған дәлділік күрделі |
Real Single Double Extended Comp |
11 ден 12 дейін 7 ден 8 дейін 15 ден 16 дейін 19 ден 20 дейін |
2.9x10-39 ден 1.7x1038 дейін 1.5x10-45 ден 3.4x1038 дейін 5.0x10-324 ден 1.7x10308 дейін 1.9x10-4951 ден 1.1x104932 дейін -2x1065+1 ден +2x1065+1 дейін |
Символдық (char) типті мәндер жиыны ASCII кодының символдарының кеңейтілген жиынтығына сәйкес реттелген символдар болып табылады. Ord(Ch) функцияны шақыру барысында Ch – тың реттік нөмірі қайтарылады, мұндағы Ch – символдық типтегі мән. Символдық типтің кез келген мәнін стандартты Chr функция арқылы алуға болады.
Бульдік типтегі мәндер тұрақтылардың кірістірілген False және True идентификаторлары арқылы белгіленеді. Бульдік тип санақталатын болғандықтан осы мәндер арасында келесі қатынастар орын алады:
|
False < True |
Ord(False)=0 |
Ord(True)=1 |
Succ(False)=True |
Pred(True)=False |
Тип кесіндісі – негізгі тип деп аталатын реттік типтегі мәндер аралығы болып табылады. Тип кесіндісін анықтау ішкі аралықтағы ең кіші және ең үлкен мәндерді қамтиды. Тип кесінділері мысалдары:
|
0..99 |
-128..127 |
club..heart |
1944..2002 |
Ол келесі тұрақты1 . . . тұрақты2 – ге ие. Тұрақтылардың екеуі де бірдей бір реттік типке ие болуы тиіс. a..b түрге ие болатын типтер кесінділері a b-дан кіші немесе тең екіндігін болжайды. Тип кесіндісінің айнымалысы негізгі тип айнымалысының барлық қасиеттеріне ие, бырақ орындау кезеңінде оның мәні көрсетілген аралықта жатуы тиіс.
6 Лекция
6.1 Тұрақтылар. Айнымалылар Таңбалар.
Тұрақтылар программаның орындалу барысында мәні өзгермейтін шама. Олар cоnst қызметші сөзімен белгіленетін сипаттау бөлімінде жарияланады.
Айнымалылар программаның орындалу барысында мәні өзгеретін шамалар. Олар var қызметші сөзімен белгіленетін сипаттау бөлімінде жарияланады.
Таңба 0 ден 9999 дейінгі аралықта жататын цифрлар тізбегі болып табылады. Бастапқы нөльдер мағыналы емес. Таңбалар goto (өту) операторларымен бірге пайдаланылады. Таңбалар ретінде функциялардың идентификаторларын пайдалануға рұқсат етіледі. Таңба міндетті түрде label бөлімінде сипатталады және қос нүкте арқылы оператордың алдында жазылады. 1-ші қосымшадағы Р6 мысалды қара.