Зерттеу нәтижелерін жұртшылыққа жеткізу

Социологиялық зерттеу нәтижелері жабық сипатта болмаса, оларды жұртшылыққа жеткізу қажет. Сонымен бірге бұқаралық ақпарат құралдары пайдалануы мүмкін әрі тиіс.

Соңғы кездері баспа, электронды сияқты әр түрлі бұқаралық ақпарат құралдары социологиялық сұраудың нәтижелерін пайдалануға талпынады. Әдетте, БАҚ социологиялық сұрауларды дәлел келтірудің немесе иллюстрацияның белгілі бір құралы ретінде пайдаланады. Кейбір БАҚ социологиялық сұрау көмегімен өзінің рейтингін көтереді. Адамдар әдетте сұрау нәтижелерін қызығушылықпен түсіне отырып, көптеген БАҚ-дың өздері социологиялық зерттеудің жүргізілуіне тапсырыс жасайды. Мұндай тәжірибе қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарында бар. 90-жылдары “Гиллер институты” деген атпен белгілі қоғамдық пікірді зерттеу орталығы “Караван” газетінің құрылтайшыларымен құрылғаны белгілі. Караван газеті өзінің беттерінде осы институттың зерттеу нәтижелерін апта сайын жариялап отырды (мысал, мақала фрагментінің көшірмесі).

“Панорама” газеті құрамына кәсіби социологтар кіретін сарапшылар тобы (VІP Problem тобы) бірнеше жылдар бойы сараптамалық сұраулардың нәтижелерін жариялайтын айдарды жүргізуде (мысал, мақала фрагментінің көшірмесі).

Хабар агенттігі талдамалық бағдарламаларында, сондай-ақ жаңалықтар топтамасында “КОМКОН-2 Еуразия” зерттеу компаниясы жүргізген социологиялық зерттеудің нәтижелерін жиі пайдаланады.

2002 жылы “Казахстанская правда” республикалық апталық газеті елдің әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси өмірінің ең өзекті мәселелері, сыртқы саясат мәселелері және т.б. бойынша сараптамалық сұраулар өткізу “Социоөлшеу” жөніндегі жобасының бастамасы болды. Бұл жобаны “Казахстанская правда” газетінің саясат бөлімі “ЦЕССИ-Қазақстан” салыстырмалы әлеуметтік зерттеулер институтымен бірлесе жүзеге асырады.

Жоғарыда аталған жағдайлардың барлығында социологиялық зерттеулердің нәтижелері туралы есептердің өзі олардың тапсырыс берушілері болған басылымдар материалдары түрінде болады.

Сонымен бірге, өткізілген социологиялық зерттеу туралы есепте баяндалған нәтижелер БАҚ-тағы тиісті басылымдар арқасында қалың жұртшылыққа жеткізілетіні жөнінде мысалдар көп (мысал, мақала көшірмесі).

Осымен қатар, барлық белгілі социологиялық компаниялар өз зерттеулерінің нәтижелерін (тапсырыс берушінің келісілуімен) өз сайттарында жариялайды, бұл ақпаратты олар әрдайым жаңартып отырады. Социологиялық зерттеу нәтижелері берілген социологиялық орталықтар шығаратын электрондық жаршылар да бар. Қазақстанда осы бірегей тәжірибе социологиялық және маркетингтік қызмет көрсету нарығында белгілі “БРИФ” Агенттігімен енгізілген. Көптеген мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдар “Караван” жаршысын алады (мысал, мақала көшірмесі).

Мазмұны

КІРІСПЕ 5

І бөлім. СОЦИОЛОГИЯНЫҢ ҰҒЫМДЫҚ АППАРАТЫ 11

1-тарау. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ 11

Социологияның объектісі мен пәні 11

Социологиялық білімнің құрылымы 20

Социологияның функциялары 26

2-тарау. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ НЕГІЗГІ КАТЕГОРИЯЛАРЫ МЕН ҰҒЫМДАРЫ 31

Социологияның категориялары мен ұғымдарын жіктеу 31

Қоғам жүйе ретінде 34

Әлеуметтік іс-әрекеттер, өзара іс-қимылдар 39

және қарым-қатынастар 39

Қоғам құрылымындағы тұлға 43

Әлеуметтік мәртебелер және рөлдер 48

Әлеуметтік стратификация 54

Әлеуметтік топтар 65

Әлеуметтік институт 70

Әлеуметтік ұйымдар 77

3-ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ 87

Қазақстанда социологиялық көзқарастардың 87

қалыптасу негіздері 87

Қазақстанда социология ғылымының қалыптасуы 99

(ретроспективті шолу) 99

Қазақстанда қазіргі заманғы социология ғылымы 103

дамуының негізгі бағыттары 103

ІІ бөлім. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ 126

1-тарау. КЛАССИКАЛЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК ТЕОРИЯ ПРОТОСОЦИОЛОГИЯ РЕТІНДЕ 126

Әлеуметтік білім эволюциясы 126

Социологиялық ойдың дамуын кезеңге бөлу 126

Ежелгі Шығыс пен Ежелгі Греция мемлекеттеріндегі 131

әлеуметтік ілімдер 131

Ежелгі Қытайдағы әлеуметтік ілімдер 131

Орта ғасырлардағы әлеуметтік таным 144

Жаңа дәуірдің социологиялық ойлары 152

Ағылшын ағартушылығы 156

Француз ағартушылығы 160

Неміс ағартушылығы 171

Қорытынды 176

2-тарау. КЛАССИКАЛЫҚ СОЦИОЛОГИЯ ТАРИХЫ: 180

ИДЕЯЛАРЫ, ТЕОРИЯЛАРЫ ЖӘНЕ ӨКІЛДЕРІ 180

Огюст Конт 180

Джон Стюарт Милль 194

Карл Маркс 198

Герберт Спенсер 207

Вильфредо Парето 218

Фердинанд Теннис 230

Эмиль Дюркгейм 237

Гаэтано Моска 252

Георг Зиммель 260

Макс Вебер 268

3-тарау. ҚАЗІРГІ ЗАМАН СОЦИОЛОГИЯСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛАРЫ МЕН ТҰЖЫРЫМДАМАЛАРЫ 282

Жаһанданудың қазіргі теориялары 283

Рональд Робертсонның мәдени центристік теориясы 285

Энтони Гидденстің жаһандану теориясы 286

Эммануил Валлерстайнның әлем-жүйе теориясы 287

Мануэль Кастельс: ақпараттық экономика 290

және жаһандану процесі 290

“Қайраткер - құрылым” теориялары қазіргі қоғамды зерттеудің құралы ретінде 297

Маргарет Арчердің морфогенез теориясы 298

Энтони Гидденстің құрылымдық теориясы 303

Қызмет және құрылым: Джеффри Александердің жаңа функционализмі 305

Жаңа институционализм теориясы 306

Нил Флигстайнның жаңа институционализм теориясының сараптамасы 307

ІІІ бөлім. ОРТА ДЕҢГЕЙ ТЕОРИЯСЫ 314

1-тарау. ЭКОНОМИКАЛЫҚ СОЦИОЛОГИЯ 319

Экономикалық социология пәні 319

Экономикалық социологияның тарихи дамуы 323

Экономикалық социологияның негізгі категориялары 327

Нарық социологиясы 332

Кәсіпкерлік социологиясы 338

Шаруашылық ұйым социологиясы 343

Еңбек нарығы және жұмыспен қамту порблемасының 346

социологиясы 346

2-тарау. САЯСИ СОЦИОЛОГИЯ 360

Саяси социологияның пайда болуы мен дамуы 361

Саясаттану және саяси-әлеуметтік пікір алысулардың айырмашылығы 363

Саяси социологияның зерттеу объектісі мен пәні 365

Саяси социологияның субъектісін түсіну 365

Саяси социологияның әдістері және заңдылықтары 366

Институттар - саяси социологияның орталық 367

категориясы ретінде 367

Билікке түсінік беру 369

Саяси социологиядағы мемлекет категориясы 373

Азаматтық қоғам және оның институттары 375

Саяси социологияны анықтаудағы тұлғаның орны 381

Саяси жетекшілік 383

Қоғамдық пікірдің саяси социологиясы 385

3-тарау. ҒЫЛЫМ, БІЛІМ ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТ СОЦИОЛОГИЯСЫ 392

Ғылым социологиясы 392

Білім беру социологиясы 398

Мәдениет социологиясы 405

4-тарау. ДІН СОЦИОЛОГИЯСЫ 413

Дін социологиясының қалыптасуы мен дамуы 413

Дін және қоғам. Діннің әлеуметтік функциялары 418

Діни ұйымдар мен діни индивид типологиясы 429

5-тарау. ЭТНОСОЦИОЛОГИЯ 436

Этникалылықтың теориялық мәселелері 436

Этносаралық қатынастар 451

Қазақстандағы этносаралық қатынастарды 455

социологиялық зерттеу 455

Этносоциологиялық зерттеу методологиясы 459

6-тарау. ЖАНЖАЛДАР СОЦИОЛОГИЯСЫ 475

Әлеуметтік жанжал табиғаты 475

Жанжалды жіктеу 482

Саяси жанжалдың өзіне тән ерекшелігі 483

Жанжалдар динамикасы және оларды реттеу әдістері 486

Жанжал қоғам мен тұлғаның әлеуметтік әрекеттесуінің 489

түрі ретінде 489

ІV бөлім. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ МЕТОДОЛОГИЯСЫ 499

МЕН ӘДІСТЕРІ 499

1-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ 499

МЕТОДОЛОГИЯСЫ МЕН ЛОГИКАСЫ 499

Ғылыми және социологиялық зерттеудің методологиясы 499

мен логикасы 499

Социологиялық зерттеудің кезеңдері 508

Социологиялық зерттеудің бағдарламасы 508

Социологиялық зерттеудің іріктеуін құрау. 515

Іріктеу жиынтығы 515

Сипатты есептеу 516

Квоталық және кездейсоқ зерттеу әдістері 517

Іріктеу жиынтығы элементтерінің құрылымы 517

2-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ ТҮРЛЕРІ, БАҒЫТТАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ 524

Социологиялық зерттеулерді жіктеу 524

Сандық және сапалық әдістер: бәсекелестік пен серіктестік 531

Формализмге негізделген сұрау 537

Формализмге негізделмеген сұхбат 542

Фокус-топ 544

Бақылау 546

Социологиялық және маркетингтік ақпарат жинаудың 548

халықаралық ережелері 548

3-тарау. ЗЕРТТЕУДІҢ ҚҰРАЛДАРЫН ҚҰРАСТЫРУ 550

Формализмге негізделген сұрақнама 550

Фокус-топтың гайды 556

22.Ядов В.А. Стратегия социологического исследования. - М., 1998 558

4-ТАРАУ. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕРМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУГЕ АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ 559

10.0.5. нұсқасындағы SPSS статистикалық мәліметтер 559

жинаудың, талдаудың көпфункционалдық кешені 559

Frequencies 561

OK 561

Cancel 561

Help 561

Untitled – SPSS Data Editor 562

5-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ МӘЛІМЕТТЕРІН ТАЛДАУ 569

Мәліметтерді талдау кезеңдері 569

Зерттеу нәтижелерін ұсыну 574

Зерттеу нәтижелерін жұртшылыққа жеткізу 575

1 Кестеде ҚР ЖАК бекiткен барлық докторлық диссертациялар келтiрiлген.

2 Диссертация қазақ тiлiнде қорғалған.

3Кiтаптың IV бөлiмiн қараңыз — “Социологиялыє зерттеудiң әдiстемесi мен әдiстерi”

580