- •Хамзин с.Қ. Абдушкуров ф.Б.
- •Қазақстан республикасының стандарттары (қр ст), мемлекетаралық стандарттар (мст), олардың атқаратын міндеті мен құрылуы Стандарттардың міндет атқаруы
- •Стандарттардың құрылуы
- •1. Құрылыс материалдарының негізгі физика-механикалық қасиеттері
- •1.1. Физикалық қасиеттері
- •1.1.1. Шын тығыздықты анықтау
- •1.1.2. Орташа тығыздығы анықтау
- •1.1.2.1. Орташа тығыздықты геометриалық пішіні дұрыс нұсқаларда анықтау
- •1.1.2.2. Орташа тығыздықты геометриялық пішіні дұрыс емес
- •1.1.3. Сусымалы материалдардың үйілген тығыздығын анықтау
- •1.1.4. Кеуектіні анықау
- •1.1.5. Жылу өткізгіштікті анықтау
- •1.2. Механикалық қасиеттер
- •1.2.3. Уатылуды анықтау
- •2. Табиғи тас материалдары
- •2.1. Жыныс құрайтын минералдарының қасиеттерін
- •2.2. Тау жыныстарының қасиеттерін оқып білу
- •3. Керамика материалдары
- •3.1. Сыртқы байқаумен кірпіш сапасын анықтау
- •3.3 Кірпіштің маркасын анықтау
- •4. Органикалық емес (минералды) байланыстырғыш заттар
- •4.1. Құрылыс гипсі
- •4.1.1. Гипс қамырының су қажеттілігін анықтау
- •4.1.2. Гипс қамырының ұстасу мерзімдерін анықтау
- •4.1.3. Гипс байланыстырғыштарының тарту майдалығын
- •4.1.4.Гипс тасының беріктігін (гипс маркасын)
- •4.2.Құрылыс ауа ізбесі
- •4.2.2. IзбестiЊ температурасын ж‰не сЌндiру
- •Iзбес сЌндiру уа‹ытын сынау н‰тижелерi
- •4.2.3. Iзбестегi сЌндiрiлмеген тЏйiрлердiЊ
- •СЌндiрiлмеген тЏйiрлердiЊ мЌлшерi
- •4.3. Портландцемент
- •4.3.1. Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгiн аны‹тау
- •4.3.2. †Стасу мерзiмдерiн аны‹тау
- •4.3.3. Цемент кЌлемiнiЊ Ќзгеру бiркелкiлiгiн аны‹тау
- •4.3.4. Цемент тартуыныЊ майдалыЉын аны‹тау
- •4.3.5. Цемент маркасын аны‹тау
- •…Зiн-Ќзi ‰зiрлеуге арналЉан сЋра‹тар
- •5. Аур бетон толтыргыштары
- •5.1.4. Құмның түйір құрамын және ірілік модулін
- •5.2. Қиыршықтас пен малтатас
- •5.2.3. Фракциялы емес қиыршықтастың (малтатастың)
- •6. Бетондар
- •6.1. Ауыр бетонның құрамын анықтаудың есеп-эксперименттiк әдiсi
- •Бетон қоспасының 1 м3 судың ұйғарында шығыны
- •6.2. Сынақ илеу дайындау және бетон қоспасының жылжымалылығын не қаттылығын анықтау
- •6.2.2. Бетон қоспасының қаттылығын анықтау
- •6.3. Бетонның шығу коэффициенттерiн анықтау
- •6.4. Бетон құрамын анықтау
- •6.5. Нұсқалар дайындау
- •6.6. Бетонның берiктiгiн анықтау
- •7. Қ¦рылыс ерiтiндiлерi
- •7.1. Құрылыс ерітіндісінің құрамын іріктеу
- •7.2. Ерітінді қоспасының жылжымалылығын анықтау
- •7.3. Ерітінді қоспасының тығыздығын анықтау
- •7.2. Болат цилиндрлік сауыты
- •7.4. Ерітіндінің иілісте және қысуда беріктік шегін анықтау
4.3. Портландцемент
Портландцемент – гипс ‹осылЉан (3-5%) майда ЋсатылЉан клинкер Ќнiмi. Клинкер карбонатты жыныстардан (75-78% ‰р тЏрлi типтi iзбес тастарынан) ж‰не балшы‹ты шикiзаттан (22-25%- балшы‹, шлактар, мергельдерден) тЋратын шикi зат ‹оспасын t = 1450 0С температурада бiрiгуге дейiн кЏйдiрумен Ќндiрiледi. Берiлген ‹асиеттерi бар портландцемент бiрнеше жолдармен алынады:
- цемент клинкерiнiЊ минералогия ‹Ћрамы мен ‹Ћрылымын реттеумен;
- цементтiЊ тарту майдалыЉын ж‰не ‹осымшалар енгiзiп тЏйiрлiк ‹Ћрамын реттеумен.
ѓазiргi уа‹ытта портландцементтiЊ келесi тЏрлерi ‹олданылады :
- тез ‹ататын;
- гидрофобты;
- ‹атпарланЉан;
- сульфат‹а тЌзiмдi;
- пуцоланды;
- шлакты портландцемент.
Портландцемент 300, 400, 500, 550, 600 маркалармен шыЉарылды.
4.3.1. Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгiн аны‹тау
Цемент ‹амыры деп су мен цементтiЊ ‹оспасын атайды. Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгiн аны‹тау ‹амырЉа ‹ажет созымдылы‹ беруге керектi су мЌлшерiн аны‹тауЉа саяды. БЋл м‰лiметтер бiзге Ћстасу мерзiмдерiн ж‰не кЌлем ЌзгеруiнiЊ бiркелкiлiгiн аны‹тау Џшiн ‹ажет.
Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгi ‰деттегiдей деп саналады ‹ашан Вик аспабыныЊ келсабы цемент ‹амыры бар шыЉыршы‹‹а бата отырып, тЏбiне 5-7 мм жетпесе .
КелсаптыЊ диаметрi 10±0,02 мм ж‰не ЋзындыЉы 50мм. Келсаппен шыбы‹тыЊ массасы 300 г. Цемент ‹амыры орналасатын аспап шыЉыршыЉында кесiлген конус пiшiнi бар.
Аспаптар : Вик аспабы (4.2-сурет), сфералы‹ ая‹, кЏрекше, Ќлшеуiш цилиндр (шыны).
Материалдар : портландцемент.
400 г цемент ая‹‹а салынды, онда шЋЊ‹ыр жасалынады, оЉан бiр ‹абылдауда 100-120 см3 су ‹Ћйылады. Сосын шЋЊ‹ыр тез цементпен толтырылады ж‰не 30 с кейiн бай‹ап араластырылады, сонан кейiн ‹амыр белсендi тЏрде кЏрекшемен Ћнта‹талады. Араластыру Ћза‹тылыЉы - сумен бекiту мерзiмiнен бастап 5 мин. Араластыру аяЉынан соЊ лезде бiр ‹абылдауда Вик аспабыныЊ конус шыЉыршыЉы цемент ‹амырымен толтырылады, оны пластинкамен Џстелге ‹аЉып 5-6 рет сiлкидi . Сосын ‹амыр бетi дым‹ыл матамен сЏртiлген пыша‹пен артыЉын кесiп, шыЉыршы‹ ернеулерiмен бiрдей етiледi.
Осыдан кейiн тез аспап келсабын шығыршық ортасында қамыр бетiмен жанасуға келтiредi және шыбықты босату кезеңiнен 30 с кейiн шкала бойынша батуды есептеу жүргiзiледi. Егер 30 с iшiнде келсап шығыршық түбiне дейiн 7 мм жетпесе, бүл цементтi бекiткенде судың аз мөлшерi алынғанды, егер келсаптан түпке дейiн аралық 5 мм кем болса – бекiтетiн су мөлшерi қажеттен артық алынғанын көрсетедi. Су мөлшерiн өзгерте отырып, сынақ жаңадан керектi суға қажеттiлiктi цемент қамыры алынғанша қайталанады. Нәтижелер 4.8-кестеге жазылады.
4.8-кесте
Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгiн аны‹тау н‰тижелерi
|
КЌрсеткiштер аты
|
Сына‹тар | |||
|
234 | ||||
|
Су мЌлшерi, г1 |
|
|
|
|
|
Су мөлшерi, % |
|
|
|
|
|
Келсап тЏпке дейiн жетпейдi, мм |
|
|
|
|
|
Су ‹ажеттiлiгi, % |
|
|
|
|