Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
LATINA_tan.doc
Скачиваний:
14
Добавлен:
10.11.2018
Размер:
3.18 Mб
Скачать

Занятие 29. Оборот ablatīvus absolūtus Оборот ablatīvus absolūtus (творительный независимый)

Ablatīvus absolūtus -- особый синтаксический оборот латинского языка, выполняющий функцию сокращенного придаточного обстоятельственного предложения. Логическое подлежащее оборота выражается существительным, прилагательным или местоимением и стоит в ablatīvus; логическое сказуемое выражается причастием и согласуется с логическим подлежащим в роде, числе и падеже. В главном предложении не повторяется логическое подлежащее оборота и нет слова, к которому могло бы быть отнесено логическое сказуемое.

Participium praesentis actīvi употребляется, если действия в обороте и в главном предложении происходят одновременно.

Participium perfecti passīvi употребляется, если действие в обороте произошло раньше, чем действие в главном предложении.

Оборот переводится придаточными обстоятельственными предложениями времени, причины, уступки, условия, образа действия, которые вводятся соответствующими союзами (когда, после того как; потому что, так как; хотя, несмотря на; если; как).

Признаком оборота является наличие в предложении причастия в ablatīvus, согласованного в роде, числе и падеже с существительным или местоимением.

Порядок перевода

1. Логическое подлежащее ставится в именительный падеж и становится подлежащим придаточного предложения

2. Логическое сказуемое выражается личной формой глагола, причем его залог сохраняется. Время сказуемого придаточного предложения зависит от времени глагола-сказуемого главного предложения.

3. Подбирается подходящий по смыслу союз.

Vere appropinquante, aves advŏlant.

Когда наступает весна, прилетают птицы.

Trojā deletā, Graeci in patriam revertērunt.

Когда Троя была разрушена, греки вернулись на родину.

Особый случай оборота ablatīvus absolūtus

Ablatīvus absolūtus может быть неполным, когда он состоит из логического подлежащего в ablatīvus и согласованной с ним именной части логического сказуемого. Глагол-связка sum при этом опускается, поскольку данный глагол не имеет причастных форм. В качестве именной части логического сказуемого могут использоваться существительные dux предводитель, consul консул, judex судья и т.п.; прилагательные: vivus живой, mortuus мертвый, invītus не желающий и т.п. В таком случае оборот обычно переводится существительными с предлогом.

Cicerōne consŭle

когда Цицерон был консулом; в консульство Цицерона

Hannibăle duce

когда Ганнибал был предводителем; под предводительством Ганнибала

Socrăte mortuo

когда Сократ умер; со смертью Сократа

me invīto

хотя я не желал; вопреки моей воле

Способы перевода оборота ablatīvus absolūtus

1. Придаточное обстоятельственное предложение.

2. Деепричастный оборот (если употреблено participium perfecti passīvi, а подразумеваемый субъект действия в обороте и подлежащее главного предложения совпадают).

3. Отглагольное существительное с предлогом.

Предложения для чтения и перевода

Прочитайте и переведите предложения, выпишите словарные формы и сделайте грамматический разбор каждого слова, выделите обороты.

Образец:

Libro lecto, filius dormītum it.

libr-o (liber, bri m, 2-е скл. -- книга) -- dat. sg., abl. sg. (логическое подлежащее);

leсt-o (lego, legi, lectum, ĕre 3 -- читать) -- pcp. perf. pass., abl. sg. m, n (логическое сказуемое);

fili-us (filius, i m 2-е скл.-- сын) -- nom. sg.;

dormīt-um (dormio, īvi, ītum, īre 4 -- спать) -- supīnum 1;

it (eo, ii, itum, ire -- идти) praes. ind. act. 3 sg.

После того, как книга прочитана, сын идет спать. Прочитав книгу, сын идет спать (оборот abl. abs.)

1. Autumno ineunte, aves avŏlant. 2. Me invīto, hoc fecistis. 3. Medĭcus venit, aegrōto dormiente. 4. Recuperātā pace, artes florescunt. 5. Vere appropinquante, aves advŏlant. 6. Agamemnŏne duce, Graeci Trojam delevērunt. 7. Alexandro mortuo, regnum divīsum est. 8. His rebus cognĭtis, dux recēdit. 9. Hostĭbus devictis, milĭtes nostri triumphabunt. 10. Hostĭbus victis, imperātor castra posuit. 11. Magistratĭbus invītis, nemo emigrāre potest. 12. Persis appropinquantĭbus, Athenienses resistĕre constituērunt. 13. Te absente, consilium finītum est. 14. Te juvante, opus celerĭter absolvam. 15. Terrā mutātā, non mutantur mores. 16. Alpĭbus superātis, Hannĭbal in Italiam vēnit. 17. Artes innumerabĭles repertae sunt, docente natūrā. 18. Bellum Gallĭcum, Caesăre imperatōre, gestum est. 19. Caesăre duce, Romāni bella Gallĭca gessērunt. 20. Caesăre necāto, triumvĭri rem publĭcam obtinuērunt. 21. Catōne auctōre, nova lex lata est. 22. Cicerōne consŭle, conjuratio Catilīnae detecta est. 23. Hostĭbus circumventis, Romāni proelium committĕre constituērunt. 24. Hostĭbus victis, Romāni triumphum agĕre solēbant. 25. Illis rebus cognĭtis, Caesar exploratōres praemittit. 26. Marco Aurelio imperatōre, bella periculōsa exarsērunt. 27. Me absente, consilium bonum captum est. 28. Nihil potest evenīre, nisi causā antecedente. 29. Obscurāto sole, tenĕbrae factae sunt repente. 30. Re frumentariā comparātā, Caesar castra movit. 31. Sapientiā praeceptrīce, in tranquillitāte vivi potest. 32. Trajāno mortuo, Adriānus imperātor factus est. 33. Verres praedōnum duces, acceptā pecuniā, dimīsit. 34. Amicitiā sublātā, omnis jucundĭtas e vitā tollētur. 35. Caesar, nuntio ad se allāto, consilium cepit. 36. Etiam sanāto vulnĕre, quamquam levis cicātrix manet. 37. Germāni, finĭbus suis relictis, novas sedes petivērunt. 38. Graeci, sacerdōte auctōre, a deis auxilium petunt. 39. Hostĭbus aedificia incendentĭbus, incŏlae ex oppĭdo effugērunt. 40. Latrante uno, latrat statim et alter canis. 41. Omnĭbus bonis amissis, homo sapiens dives est. 42. Oppĭdo delecto, incŏlae magnā in inopiā erant. 43. Philippo, rege Macedŏnum, occīso, Alexander regnum occupāvit. 44. Quae posse esse vitae jucundĭtas, sublātis amīcitiis? 45. Tarquinio expulso, in Romā consŭles creāti sunt. 46. Tyro capto, Alexander in Aegyptum exercĭtum trajēcit. 47. Caesar, legionĭbus in hibernacŭla deductis, in Italiam contendit. 48. Castris munītis, Caesar ad oppugnatiōnem se comparāre coepit. 49. Dicis te id, invīto me, non esse factūrum. 50. Fuso et fugāto hostĭum exercĭtu, imperātor castra movit. 51. Haec omnia facta sunt, me invīto et imprudente. 52. Hostĭbus appropinquantĭbus, agricŏlae pecŏra sua in oppĭdum egērunt. 53. Magno itinĕre confecto, Caesar ad hoc oppĭdum contendit. 54. More constitūto, Olympia semel in quattuor annis fuērunt. 55. Odor rosārum manet in manu, etiam rosā submōtā. 56. Re intellectā, in verbōrum usu facĭles esse debēmus. 57. Hannibăle vivo, copiae Carthaginiensium magnum timōrem imperatorĭbus Romānis injecērunt. 58. Pausaniā duce, Graeci ingentes Persārum copias apud Plataeas fugavērunt. 59. Tarquinius Superbus, Servio Tullio rege occīso, regnum sceleste occupāvit. 60. Volusēnus, respectis regionĭbus omnĭbus, quinto die ad Caesărem revertĭtur. 61. Alexander, Thebis expugnātis, milĭtes suos Pindări poētae domum violāre vetuit. 62. Allāto ad se capĭte Pompeji interfecti, Caesar avertisse ocŭlos dicĭtur. 63. Anaxagŏram ferunt, nuntiātā morte filii, dixisse: “Sciēbam me genuisse mortālem”. 64. Bello Helvetiōrum confecto, totīus fere Galliae legāti ad Caesărem convenērunt. 65. Cyrus, Graecis militĭbus conductis, copias in Asiam contra fratrem duxit. 66. Fama est philosŏphum Pythagŏram, Tarquinio Superbo regnante, in Italiam venisse. 67. Helvetii, Sequănis invītis, per eōrum fines iter facĕre non potuērunt. 68. Manlio Torquāto et Atilio Balbo consulĭbus, Romāni nullum bellum habuērunt. 69. Omnes dixērunt hunc virum, patre nolente, eam virgĭnem uxōrem duxisse. 70. Publio Sulpicio et Cajo Aurelio consulĭbus, legāti Carthaginiensium Romam venērunt. 71. Romāni, Hannibăle vivo, nunquam se sine insidiis futūros esse existimābant. 72. Cornelius Scipio in Hispaniā contra poenos prospĕre pugnāvit, duce hostium capto. 73. Milĭtes Romāni, Carthagĭne captā, nec sacris, nec privātis aedificiis pepercisse dicuntur. 74. Druĭdes, sacerdōtes Gallōrum, putābant juvĕnes maxĭme ad virtūtem excitāri, metu mortis neglecto. 75. Hamilcăre mortuo, exercĭtus Carthaginiensium, Hannibăle duce, Alpes superāvit et in Italim venit. 76. Id bellum Pompejus extrēmā hiĕme apparāvit, adveniente vere coepit, mediā aestāte confēcit. 77. Multis navĭbus collectis, Alexander bellum suscēpit, exercĭtum mare traduxit, in Asiam invāsit. 78. Qui statuit alĭquid, inaudītā parte alĭquā, etiamsi jure statuit, ipse injustus est. 79. Themistŏcles, multis navĭbus coactis, apud Salamīnem Persas magnā pugnā in fugam dedit. 80. Eā oratiōne habĭta, postulantĭbus militĭbus et studio pugnae ardentĭbus, Caesar tubā signum dedit. 81. Helvetii, impedimentis in unum locum collocātis, phalange factā, sub primam Romanōrum aciem successērunt. 82. In terrā alienā Iason, Medeā juvante, vellus aureum de arbŏre detraxit et rapuit. 83. Nocte fere finitā omnibusque Trojānis dormientĭbus, Sino Graecos, in equo ligneo abdĭtos, liberāvit. 84. Pompejus, a Caesăre apud Pharsālum victus, castris militibusque suis turpissĭme relictis, solus fūgit. 85. Tandem Persae, viā occultā inventā, noctu fortūnam belli temptavērunt et arcem sacram ascendērunt. 86. Anno insequente, Pyrrhus itĕrum Romānos vicĕrat et hac victoriā majōrem gloriam, quam laetitiam percēpit. 87. Athenis ab hostĭbus occupātis et arce captā deletāque, Graeci tamen de salūte non desperavērunt. 88. Galli ab exercĭtu Romāno obsessi consilium coepērunt ex oppĭdo fugĕre, monente et jubente Vercingetorĭge. 89. Galliā sub signo “divĭde et impĕrā” expugnātā, multae gentes in potestātem Romānam redactae sunt. 90. His rebus celerĭter administrātis, Caesar, cum primum per anni tempus potuit, ad exercĭtum contendit. 91. Milĭtes Romāni, impĕtu facto, multis hostium interfectis, capto etiam nobĭli duce, suos incolŭmes reduxērunt. 92. Reliquebātur unā per Sequănos via, quā, Sequănis invītis, propter angustias Helvetii ire non potĕrant. 93. Antonius, qui Asiam Orientemque tenēbat, repudiātā sorōre Caesăris Augusti Octaviāni, Cleopătram, regīnam Aegypti, duxit uxōrem. 94. Graeci, advenientĭbus Persis, Thermopўlas occupavērunt, sed semītā Persis a proditōre monstrātā, omnes praeter Lacedaemonios, recessērunt. 95. Popŭlus, audītis in theātro Vergilii versĭbus, surrexit universus et praesentem poētam sic quasi Augustum salutāvit. 96. Re felicissĭme celerrĭmēque gestā, Caesar magnae victoriae fiduciā proxĭme terrestri itinĕre ad urbem Alexandriam contendit. 97. Caesar, omnĭbus insciis neque suspicantĭbus, vigiliā tertiā jubet omnes legiōnes e castris edūci atque se consēqui. 98. Trojā ferro ignīque deletā, Graeci muliĕres et libĕros, sortem suam deplorantes, vinxērunt et in servitūtem deduxērunt. 99. A complurĭbus Galliae civitatĭbus ad Caesărem legāti venērunt; quibus audītis, Caesar cum proxĭmis civitatĭbus pacem facĕre constituit. 100. Epaminondas, mortifĕro vulnĕre apud Mantinēam accepto, deficientĭbus jam virĭbus, usque ad extrēmum spirĭtum de patriae salūte cogitāvit. 101. Novis ducĭbus a militĭbus creātis, Graeci post multa pericŭla ad Pontum in regiōnes a Graecis habitātas venērunt. 102. Sulla tametsi supplicio hostium partes suas minui intellegēbat, tamen, paucis interfectis, cetĕros beneficio, quam metu retinēre maluit. 103. Exercĭtu exposĭto et loco castris idoneo capto, Caesar ad hostes contendit, cohortĭbus decem ad mare relictis et equitĭbus trecentis. 104. Multis alienārum regiōnum popŭlis et animalĭbus saevis cognĭtis, Ulixes ad Siciliam pervēnit Nonnullis sociis a Polyphēmo necātis et devorātis, Ulixes de salūte non desperāvit. 105. Pharus est in insŭlā turris altissĭma; haec insŭla, objecta Alexandrīae, portum effĭcit; iis autem, a quibus Pharus tenētur, invītis, non potest esse propter angustias navĭbus introĭtus in portum.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]