2.4. Уладзімір дубоўка

(1900—1976)

У. Дубоўка як выдатны паэт ХХ стагоддзя.

Жыццёвы і творчы шлях. Традыцыі Я. Купалы, М. Багдановіча, Т. Шаўчэнкі, С. Ясеніна, А. Блока, В. Брусава і беларускага фальклору ў яго паэзіі. У. Дубоўка — адзін з лідэраў згуртавання “Узвышша”. Эстэтычныя погляды пісьменніка.

“Маладнякоўскія” паэмы У. Дубоўкі, лірыка 20-х гадоў (кнігі “Строма”, 1923; “Там, дзе кіпарысы”, 1925; “Трысцё”, 1925; “Credo”, 1926; “Наля”, 1927). У. Дубоўка як тонкі лірык і паэт-рамантык. Пранікнёны адраджэнскі пафас, сімволіка, прыватнае, нацыянальнае і агульначалавечае ў вершах паэта “О Беларусь, мая шыпшына”, “На ўшанаванне новага падзелу беларускай зямлі (“За ўсе краі, за ўсе народы свету...”), “Ніколі праўда не ўмірае”). Праблема красы. Адметнасць мастацкіх пошукаў і адкрыццяў. Прыкметы імажынізму, канструктывізму, эстэтыкі “Узвышша” ў лірыцы У. Дубоўкі. Высокая культура творчасці, інтэлектуальнасць, вытанчанасць стылю і надзвычайная меладычнасць. Самакаштоўнасць і разнастайнасць асацыятыўнай вобразнасці, метафары і рытмікі, аквітызм у паэзіі У. Дубоўкі. Інтымная і пейзажная лірыка. Элегічнасць, летуценнасць, жыццесцвярджальнасць лірыкі У. Дубоўкі першай паловы 20-х гг. і ўзмацненне трагічных адчуванняў паэта ў другой палове 20-х гг.

Пошукі і адкрыцці У. Дубоўкі ў нізцы “Крыху восені і жменька кляновых лістоў”.

Наватарства У. Дубоўкі ў распрацоўцы паэтычнага эпасу (паэмы “Кругі”, 1927; “І пурпуровых ветразей узвівы”, 1929; “Штурмуйце будучыні аванпосты!”, 1929). Творчая гісторыя. Арганічная цэласнасць паэтычнай трылогіі. Маштабнасць паэтычнага мыслення аўтара. Лірычна-філасофскае асэнсаванне паэтам сутнасці мастацтва і быцця, яго погляд на беларускую рэчаіснасць 20-х гг. Плённае выкарыстанне У. Дубоўкам набыткаў фальклору і літаратурнай спадчыны. Сцвярджэнне думкі пра іх мастацкую каштоўнасць. Развагі пра шляхі развіцця і спецыфіку мастацтва, складанасці і супярэчнасці жыцця. Палемічнасць і эксперыментальнасць паэм. Арыгінальнасць іх сюжэтна-кампазіцыйнай структуры (аўтарскія адступленні, рэмаркі і каментарыі, устаўныя апрацоўкі народных казак, выкарыстанне перакладаў з А. Пушкіна, Дж. Байрана). Алегарычная вобразнасць і сімволіка ў творах. Гуманістычны і патрыятычны змест. Вызначэнне У. Дубоўкам жанру паэм і іх праблематыкі.

Лірычна-эпічны лад і драматызм зместу ў паэмах пра мінуўшчыну “Крычаўская спакуса” (1925) і “Браніслава” (1929). Творчая гісторыя.

Значная роля У. Дубоўкі ў беларускім літаратурным і грамадска-культурным жыцці 20-х гг. Мастацкая і навуковая каштоўнасць яго крытычных і тэарэтычных публікацый па пытаннях літаратуры, мовы, фальклору і мастацтва.

Уплыў творчасці У. Дубоўкі на тагачасных беларускіх пісьменнікаў.

Лёс паэта і яго твораў у перыяд зняволення і высылкі. Рэабілітацыя У. Дубоўкі. Прыгажосць роднай зямлі, духоўнае хараство чалавека, свет чыстай красы, роздумнасць і праявы ідэалагічных канонаў у яго паэзіі канца 50—60-х гадоў (вершаваныя нізкі “Чакае ля берагу човен мяне”, 1958; “Палеская рапсодыя”, 1959; “Светлыя ўспаміны”, 1957—1961; “Дактылічныя рытмы”, 1966). Трагізм Вялікай Айчыннай вайны, духоўная веліч і мужнасць жанчыны ў паэмах “Перад іменем Любові” (1958) і “Беларуская Арыядна” (1960).

Мастацкая дасканаласць у апрацоўцы фальклору (кнігі казак “Цудоўная знаходка”, 1960; “Кветкі — сонцавы дзеткі”, 1963; “Залатыя зярняты”, 1975 і інш.)

Навукова-прыгодніцкія аповесці для дзяцей “Жоўтая акацыя” (1967) і “Ганна Алелька” (1969). Выяўленне ў іх думкі пра важнасць даследніцкай працы, гаспадарскага стаўлення да зямлі і любові да радзімы.

Кніга апавяданняў-абразкоў “Пялёсткі” (1973): аўтабіяграфізм, патрыятычны пафас, маральная чысціня і духоўная прыгажосць асобы пісьменніка, разнастайнасць вобразна-выяўленчых сродкаў.

Пераклады твораў У. Шэкспіра (“Санеты”, 1964), Дж. Байрана (вершы, паэмы “Шыльёнскі вязень”, “Бронзавы век”, містэрыя “Каін”). Іх роля ў мастацкім самавыяўленні паэта.

Значэнне творчасці У. Дубоўкі ў гісторыі беларускай літаратуры і культуры. Выданні твораў паэта на беларускай мове. Асэнсаванне яго постаці ў крытыцы і літаратуразнаўстве.