Мёртвае возера (легенда)

Вандроўныя марскія воіны са Скандынавіі, вікінгі, па рацэ Страча трапілі ў край Блакітных азёр. Наша Паазер'е ім вельмі спадабалася. Яны тут сталі займацца рыбалоўствам, несці ваенную службу ў мясцовых князёў. Вызначаліся вікінгі асаблівым умельствам весці бой на вадзе, сябе лічылі «марскімі ваўкамі». Паводле іх звычаяў, астанкі памерлых ці загінуўшых патрэбна было аддаваць не зямлі, а вадзе. Вось і выбралі яны для могільніка невялікае бяссточнае возера на левым беразе Страчы каля старадаўняй дарогі Полацк-Вільня, якую зараз называюць «панскай». Так яна стала называцца тады, калі страціла сваё значэнне гасцінца і выкарыстоўвалася панамі толькі для прагулак на брычцы.

Вікінгі забітых у час баявых сутычак воінаў хавалі з ушанаваннем, на дно возера апускалі ў даспехах, астанкі памерлых ад старасці ці хваробы спальвалі, а попел таксама апускалі на дно. Гэты вадаём назвалі возерам Мёртвых.

Ішоў з Полацка ў Вільню манах-пілігрым, які чуў пра незвычайнае возера-могільнік вікінгаў, і вырашыў пацікавіцца ім. Справа была пад вечар. Багамолец заначаваў на беразе. Не паспеў ён закончыць вячэрнюю малітву, як над вадзяной гладдзю зазвінелі званочкі і з сярэдзіны возера стаў падплываць да берага кораб, напоўнены каштоўнасцямі. Манах абхапіў яго, паставіў пад сасну і стаў разглядаць, што ў ім знаходзіцца. Вакол нікога. На хвіліну ім авалодала сквапнасць – скарбаў хопіць на ўсё нябеднае жыццё... І ўжо памкнуўся ўладкоўваць у пляцак.

-- Але гэта не маё. Мной авалодала спакуса...

Дрыжачай рукой ён перахрысціў кораб. У гэты момант узняўся віхор і закруціў верх сасны, і зноў усталявалася цішыня. Потым з вышыні пачуўся мілагучны голас:

-- Ты, высакародны манах, стрымаў абяцанне. Табе я даю ганаровае даручэнне – вазьмі з кораба залатую пласціну і занясі ў Вільню да абраза Маці Божай Вострабрамскай. Гэта падарунак ад Полацкай зямлі, ад Еўфрасінні...

Манах выканаў даручэнне. Сасна з закручаным верхам стаяла некалькі соцен год і была цудадзейнай. Да яе прыходзілі самотныя і пакрыўджаныя, дзяліліся сваім горам і атрымлівалі душэўную палёгку. З гадамі старая сасна рухнула, а на яе месцы вырасла маладая з такім жа верхам. Яна таксама валодае ўласцівасцю здымаць душэўны цяжар, чым часта карыстаюцца прахожыя і турысты. А возера гэта любіць цішыню, гасіць розныя гукі і паглынае рэха.

Запісаў І. Драўніцкі ад Б.І. Габрыновіч.

Справочная путевая информация деревня нарочь

Согласно сохранившимся архивным документам, первое письменное упоминание о местечке Кобыльник (с 1964 года – деревня Нарочь, Мядельского района, Минской области) датировано 1423 годом.

Существует несколько предположений происхождения такого названия населенного пункта, и все они связаны с разведением породистых лошадей, с проводимыми здесь ярмарками, на которых торговали лошадьми.

В 1463 году здесь был построен деревянный костел, который в 1897 году сгорел. В 1527 году Кобыльник куплен Альбрехтом Гаштольдом (за 40 копеек денег литовских) у князей Свирских. Затем это поселение во владении князей Сбаражских, Абрамовичей, М. Аскерки, помещика Свенторжицкого.

В годы Отечественной войны 1812 года здесь стоял корпус под командованием генерала Дохтурова 1-й русской армии генерала Барклая де Толи. В первую мировую войну местечко оккупировано войсками кайзеровской Германии. В марте 1916 года здесь размещался штаб немецкого 21-го усиленного корпуса. С 1921 по 1939 год Кобыльник в составе Польши. 19 сентября части Красной Армии вошли в Кобыльник. В годы второй мировой войны (октябрь 1942 года) партизаны отряда имени А.В. Суворова разгромили в деревне вражеский гарнизон. После войны деревня отстраивалась заново.

На сегодняшний день это сравнительно крупный населенный пункт с современной застройкой частными домами.

Сохранились данные о численности проживающих в этом поселении за несколько веков. Так, в:

1641 г. в деревне было 19 домов и 122 жителя;

1847 г. – 25 дворов и 148 жителей;

1860 г. – 45 дворов и 344 жителя;

1885 г. – 483 жителя;

1897 г. –1054 жителя;

1904 г. – 903 жителя;

1931 г. – 900 жителей;

1961 г. – 1116 жителей;

1997 г. – 1009 дворов и 2584 жителя;

и по данным 2003 года в деревне около 2500 человек.

К историко-архитектурным достопримечательностям относятся:

Андреевский костел (заложен в 1901 и освящен в 1904 г.). Костел построен в стиле неоготики, при строительстве которого использованы древние готические формы.

Ильинская церковь. Построена в 1881 году из бутового камня в ретроспективно-русском стиле.