- •«Криминалистика негіздері»
- •Алматы 2011 ж.
- •1.Криминалистика пәні, міндеттері және жүйесі.
- •2.Қылмыстың криминалистік сипаттамасы
- •3.Криминалистикалық ұқсату (идентификация) және диагностика
- •4.Криминалистиканың арнаулы әдістері мен жалпы ғылымдық әдістері
- •5.Криминалистік техника Криминалистік техниканың жалпы ережелері
- •6.Криминалистік фотография. Қылмысты тергеу мен ашудағы бейнежазу.
- •7.Тергеу болжаулары және тергеуді жоспарлау
- •8.Трасология. Трасологиялық ізтану.
- •9.Криминалистік қару-жарақтану. Құжаттарды криминалистік зерттеу.
- •10.Адамның сыртқы белгілеріне қарап ұқсастыру
- •11.Криминалистік тіркеу және криминалистік техникадағы басқа да тергеу бағыттары
- •12.Криминалистік тактиканың жалпы ережелері.
- •13.Тергеу қарауының тактикасы
- •14.Тергеу экспериментінің тактикасы
- •15.Оқиға орнындағы айғақтарды тексеру және нақтылау тактикасы. Тінту және алу тактикасы.
- •16.Жауап алу және беттестіру тактикасы
- •17. Таныту үшін көрсету тактикасы. Сараптама жүргізу және оның мәні.
- •18.Қылмыстың жеке түрлерін тергеу әдістемесі Криминалистік әдістемесінің жалпы ережелері.
- •19.Кісі өлтіру мен зорлауды тергеудің әдістемелері.
- •20. Алибиді зерттеу әдісі
- •21.Өтірікпен байланысты оқиғаларды тергеу әдісі
- •22.Өзін кінәлаумен байланысты жағдайларды тергеу
- •23.Жалған көріністі (жасағансу) табу мен әшкерелеу
- •24. Бөтен мүлікті өз иелігіне өткізуді немесе жұмсап жіберу барысындағы тергеу әдістемесі.
- •25. Қарақшылықпен шабуыл жасауды және тонауды тергеу әдістемесі.
- •26. Ұрлықты тергеу әдісі.
- •27. Алаяқты тергеу әдісі.
- •28. Пара алушылықты тергеу
- •29. Есірткі заттарын немесе жүйкеге әсер ететін заттарды заңсыз айналымға түсірумен байланысты қылмыстарды тергеу әдісі.
- •31. Өртеудің немесе өртке қарсы қауіпсіздік тәртібін қылмыстық жолмен бұзудың, сондай-ақ жарылыс деректері бойынша қозғалған қылмыстық істерді тергеу әдісі.
- •32. Бұзақылықты тергеу әдісі.
- •33. Салық қылмыстарын тергеу әдісі.
- •34. Топтық және ұйымдастырылған қылмыстарды тергеу ерекшеліктері.
- •35. Криминалистика пәнінен тест сұрақтары
- •Дәрістер жинағын құрастыруға пайдаланылған норматитік актілер мен оқу құралдары
- •Мазмұны
28. Пара алушылықты тергеу
Пара алушылық ұғымы
Анықтауға жататын мән-жайлар
Тергеудің бастапқы кезеңіндегі түрлі жағдайлар мен тергеу әрекеттері
Пара алушылықты тергеудегі тағайындалатын сот сараптамалары
Криминалистика негіздері 102
1.Пара алушылық – бұл лауазымды адамның өзі немесе өкілі болған адамның пайдасына жасаған іс-әрекет (әрекетсіздігі) үшін ақша, бағалы қағаздар, өзге де мүліктік, мүлікке құқығы немесе мүлік сипатындағы пайда түрінде пара алуы, егер мұндай іс-әрекеттер (әрекетсіздік) лауазымды адамның өкілеттігіне кіретін болса не ол қызметтік жағдайына байланысты осындай іс -әрекетке мүмкіндік жасаса, сол сияқты жалпы қамқоршылығы немесе қызметі бойынша жол беруі (ҚР ҚК -311 бап), сондай-ақ лауазымды адамға тікелей немесе делдал арқылы пара беру (ҚР ҚК 312 бап).
2. Пара алушылықты тергеуде келесі мән-жайлар анықталуға жатады:
- пара беру дерегінің алатын орны;
- парақорлық пәні қандай; пара ретінде құнды заттар немесе ол қызмет қалпында берілсе, онда заттың немесе қызметтің ақшалай құны қандай;
- пара беруші мен пара алушы кім?
- қылмыстың жағдайы қандай? (уақыты, орны, пара беру тәсілі);
- пара қандай мақсатта берілген?
- пара берушінің ойындағы әрекеттер орындалды ма, ол заңды сипатқа ие ме?
- парақорлық әректтерінде басқа қылмыс белгілері бар ма, болса қандай;
- қылмыскерлердің әрекеттерінде топталатын белгілер жоқ па?
- пара берушінің әрекеттерінде оны қылмыстық жауаптылықтан босататын мән-жайлар жоқ па?
- парақорлыққа қандай мән-жайлар ықпал жасады?
3. Пара алушылықты тергеу кезеңінде бастапқы 3 түрлі жағдай пайда болады:
а) Пара берушінің арызы бар және ол пара алушыға белгісіз, оны әшкерелеуге көмектесуге дайын.
Бастапқы тергеу кезеңіндегі тергеу әрекетінің шеңбері мен реті мынадай көрініс алады: пара берушіні жауаптау; пара
Криминалистика негіздері 103
алушыны болған жерде ұстау, пара алушыны жауаптау, пара алушының тұрған орны бойынша тінту, оның мүлкін қамауға алу және қарау, куәларды жауаптау, беттестіруді өткізу;
ә) Пара алушы мен пара беруші келісіп әрекет жасайды; қылмыс туралы ақпарат жедел іздестіру көздерінен түседі; парақорлар ол жайды білмейді.
Егер пара беруші мен пара алушыны қоса әшкерелеу үшін бастапқы кезеңде мыналарды жүзеге асыру керек: парақорларды пара беріп алу кезінде ұстап, жеке тінту жүргізу; тұрғын және жұмыс орындарын тінту; олардың мүлкін қамауға алу; сезіктілерді жауаптау; қызмет құжаттарын алу және қарау; куәгерлерді жауаптау.
б) Пара алушылық деректері туралы мәлімет белгілі көздерден келуі; парақорларға олардың әрекеттері жөнінде құқық қорғау органдарының айналысуы белгілі.
Ондай жағдайларда куәгерлерді жауаптау; құжаттарды алу мен қарау; сезіктілерді жауаптау; толық анықтама болғанда сезіктілерге тінту жүргізіледі. Оларға қоса жедел іздестіру іс шара кешені жүзеге асады.
4. Пара алушылық іс бойынша келесі сот сараптамалары жүргізіледі:
- дактилоскопиялық сараптама – пара затындағы немесе қабындағы қылмыскерлердің ізін алу үшін;
- сот-қолжазба танушы сараптама – құжатты, хатты, ананим арызды жазушыны табу үшін;
- құжаттарды техникалық криминалистикалық зерттеу – құжаттағы жөндеу, қолжазбаны, мөрді жасауды анықтау үшін;
- сот-бухгалтерлік сараптама – бухгалтерлік құжаттарды рәсімдеу мен өткізу тәртібінің дұрыстығын табу үшін;
- трасологиялық сараптама
- фоноскопиялық (дыбыстық) сараптама
Криминалистика негіздері 104