27. Кампазіцыйныя прыемы.

Кампазіцыя (ад лац. “складаць”). Гэта склад і вызначанае становішча частак элементаў і выяў твораў у часавай паслядоўнасці. Нясе змястоўную і сэнсавую нагрузку.

Знешняя кампазіцыя - дзяленне твора на кнігі, тамы. Носіць дапаможны характар і служыць для чытання. Больш змястоўныя характэрныя элементы: прадмовы, эпіграфы, пралогі, яны дапамагаюць расчыніць галоўную думку твора або пазначыць асноўную праблему твора.

Унутраная кампазіцыя - уключае ў сябе розныя тыпы апісанняў (партрэты, пейзажы, інтэр'ер), несюжэтныя элементы, устаўныя эпізоды, разнастайныя адступы, розныя формы прамовы герояў і пункта гледжання.

Асноўная задача кампазіцыі - прыстойнасць малюнка мастацкага света.

Тыпы пунктаў гледжання: ідэйна-цэласная, моўная, прастора-часавая, псіхалагічная, вонкавая і ўнутраная.

Тыпы кампазіцый: простая і складаная.

Кампазіцыйныя прыемы:

• паўторы і варыяцыі

• матыў

• дэталізацыя і абагульненне

- замучванне

- пазнаванне

- падтэкст

- алюзія (намекі на рэаліі cучаснага палітычнага жыцця)

• суб’ектная арганізацыя тэксту - пазіцыя з якой распавядаюцца гісторыі або з якіх успрымаюць падзеі герояў або апавяданне.

• супастаўленне і супрацьстаўленне (аб'яднанне паўтору, проціпастаўленне даюць люстэркавымі кампазіцыямі)

• мантаж

• часавая арганізацыя тэкста

28. Сюжэт і фабула літаратурнага твора. Сюжэт як сродак раскрыцця характараў персанажаў.

Сюжэт - (ад франц. - прадмет) - падзея або сукупнасць падзей у эпічных і драматычных творах, развіццё якіх дазваляе пісьменніку расчыніць характары герояў і сутнасць адлюстроўваных з'яў у адпаведнасці з аўтарскай задумай. Сюжэт - аснова формы твора.

У сюжэце вылучаюць такія структурныя элементы, як экспазіцыя, завязка, развіццё дзеяння, кульмінацыя і развязка, а таксама, у некаторых творах, пралог і эпілог. Па зацемцы Кармілава, сюжэт можна назваць "выявай падзеі або ланцугі падзей", у той час як фабула складае падзейную аснову апавядання і можа быць сцісла пераказаная.

Фабула - ланцуг, шэраг падзей у эпічным або драматычным творы, пакладзены ў аснову сюжэту. У адрозненне ад сюжэту фабулу можна каротка пераказаць. Акрамя таго, адна і тая жа фабула можа стаць асновай для мноства розных сюжэтаў (напрыклад, гісторыя аб уяўным рэвізору была выкарыстаная не толькі Гогалем, але і іншымі аўтарамі).

Гістарычна існавалі і іншыя погляды на суадносіны фабулы і сюжэту. У 1920-х гадах прадстаўнікамі Апаяза было прапанавана адрозніваць два бакі апавядання: само па сабе развіццё падзей у міры твора яны звалі "фабулай", а то, як гэтыя падзеі намаляваныя аўтарам - "сюжэтам".

Іншае тлумачэнне ідзе ад рускіх крытыкаў сярэдзіны XIX стагоддзі і падтрымлівалася таксама Весялоўскім і Горкім: яны звалі сюжэтам само развіццё дзеяння твора, дадаючы да гэтага ўзаемаадносіны персанажаў, а пад фабулай разумелі кампазіцыйны бок твора, гэта значыць то, як менавіта аўтар паведамляе ўтрыманне сюжэту. Лёгка бачыць, што значэнні тэрмінаў "сюжэт" і "фабула" у дадзеным тлумачэнні, у параўнанні з папярэднім, змяняюцца месцамі.

Існуе таксама пункт гледжання, што паняцце "фабула" самастойнага значэння не мае, і для аналізу твора суцэль досыць апераваць паняццямі "сюжэт", "схема сюжэту", "кампазіцыя сюжэту"

У аснове сюжэту ляжыць канфлікт.

Канфлікт (ад лац. "сутыкненне, барацьба") - тэматычная напруга, якое ўзнікае паміж персанажамі або іх учынкамі, на якім засноўваецца сюжэт.

Ёсць чатыры асноўных выгляду канфлікту:

"прыродны або фізічны канфлікт, калі герой уступае ў дужанне з прыродай;

"сацыяльны канфлікт, калі чалавек кідае выклік іншаму чалавеку або грамадству;

"унутраны або псіхалагічны канфлікт, калі жаданні чалавека ўступаюць у канфлікт з яго сумленнем;

"правідэнцыйны канфлікт, калі чалавек процістаіць законам лёсу або нейкага бажаствы.

Паняцце "канфлікт " ужываецца там, дзе сутыкаюцца розныя і ўвасобленыя ў дзеяннях і выказваннях асоб, жыццёвыя каштоўнасці, прынцыпы або "праўды”.

Калізія - (ад лат. - сутыкненне) - адлюстраваная ў мастацкім творы барацьба процілеглых поглядаў, інтэрасаў, імкненняў, жыццёвых прынцыпаў, якая выяўляецца ў пэўных падзеях. Тыпы калізіі: любоўная, маральная, сацыяльная і г.д.