46. Літаратурны працэс: дынаміка і стабільнасць.

Літаратурны працэс - сукупнасць усіх твораў, якія з'яўляюцца ў гэты час. Гэтым тэрмінам, па-першае, пазначаецца літаратурнае жыццё вызначанай краіны і эпохі (ва ўсёй сукупнасці яе з'яў і фактаў) і, па-другое, шматвяковае развіццё літаратуры ў глабальным, сусветным маштабе. Літаратурны працэс у другім значэнні слова складае прадмет параўнальна-гістарычнага літаратуразнаўства.

Стадыяльнасць літаратурнага працэсу:

- літаратура старажытная

- сярэднявечная літаратура

- літаратура новага часу (Адраджэнне, барока, класіцызм, асветніцтва, сентыменталізм, рамантызм, рэалізм, мадэрнізм, постмадэрнізм).

Асаблівасці літаратуры новага часу:

- грошы

- дамінуючая форма пісьмовая

- індывідуальнасцьаўтарскага пачатка

- большы дынамізм літаратуры

Класіфікацыя літаратурнага працэса паводле Аверынцава:

- архаічны перыяд

- перыяд традыцыйных паэтык

- перыяд аўтарскіх паэтык

Фактары, якія абмяжоўваюць літаратурны працэс:

- на паданне літаратуры ўсярэдзіне літаратурнага працэсу ўплывае час, калі выходзіць тая або іншая кніга.

- літаратурны працэс не існуе па-за часопісамі, газет, іншых друкаваных выданняў. ("Маладая гвардыя", "Новы мір" і г.д.)

- літаратурны працэс звязаны з крытыкай выходзячыя у свет твора.

Вусная крытыка таксама нямала ўплывае на літаратурны працэс.

ДЫНАМІКА І СТАБІЛЬНАСЦЬ У СКЛАДЗЕ СУСВЕТНАЙ ЛІТАРАТУРЫ

Той факт, што літаратурная творчасць падуладна зменам па меры руху гісторыі, відавочны. Менш звяртае на сябе ўвагі тое, што літаратурная эвалюцыя здзяйсняецца на нейкай устойлівай, стабільнай аснове. У складзе культуры (мастацтвы і літаратуры - у прыватнасці) адрозныя з'явы індывідуалізаваныя і дынамічныя - з аднаго боку, з іншай жа - структуры ўніверсальныя, надчасавыя, статычныя, нярэдка названыя топікай (ад грэч. месца, прастора). Топіка ў старажытных з'явілася адным з паняццяў логікі (тэорыі доказаў) і рыторыкі (вывучэнне "агульных месцаў" у публічных выступах). У блізкія нам эпохі гэтае паняцце прыйшло ў літаратуразнаўства. Па словах Панчанка, культура (у тым ліку славесна-мастацкая) "размяшчае запасам устойлівых формаў, якія актуальныя на ўсім яе працягу", а таму правамерны і надзённы "погляд на мастацтва як на эвалюцыявальную топіку".

Топіка разнастайная. Нязменна прысутнічаюць у літаратурнай творчасці тыпы эмацыйнага настрою (узнёслае, трагічнае, смех і г.д.), маральна-філасофскія праблемы (дабро і зло, ісціна і прыгажосць), "вечныя тэмы", спалучаныя з міфаэпічнымі сэнсамі, і, нарэшце, арсенал мастацкіх формаў, які знаходзяць сабе ўжыванне заўсёды і ўсюды. Пазначаныя намі канстанты сусветнай літаратуры, г.зн. топасы складаюць фонд пераемнасці, без якога літаратурны працэс быў бы немагчымы. Фонд літаратурнай пераемнасці сыходзіць сваімі каранямі ў далітаратурную архаіку і ад эпохі, да эпохі папаўняецца. Аб апошнім з максімальнай пераканаўчасцю сведчыць досвед еўрапейскай раманістыкі апошніх двух-трох стагоддзяў. Тут умацаваліся новыя топасы, звязаныя з мастацкім засваеннем унутранага свету чалавека ў яго шматпланавых сувязях з навакольнай рэальнасцю.