3. Словазлучэнне – сказ – тэкст. Іншыя элементы сінтаксічнай сістэмы (слова, член сказа, зварот, сінтагма)

Словазлучэнне – сэнсава-граматычнае аб’яднанне двух ці больш знамянальных слоў, паміж якімі выражаюцца розныя граматычныя адносіны.(намінатыўная адзінка)

Сказ –сінтаксічная адзінка, якая складаецца са слова або спалучэння слоў, граматычна аформлена па законах пэўнай мовы і характарызуецца сэнсавай і інтанацыйнай закончанасцю (камунікатыўная адзінка).

Тэкст – моўная адзінка, якая выступае ў камунікацыі як адносна завершаны адрэзак зносінаў, як адзінка структураваная і арганізаваная паводле пэўных правілаў, што нясе кагнітыўную, інфармацыйную, псіхалагічную і сацыяльную нагрузку зносінаў. Прычым цэласным і закончаным тэкстам можа быць як адно выказванне(мінітэкст), так і шматтамовыя раманы. Словазлучэнне займае прамежкавае становішча паміж такімі сінтаксічнымі адзінкамі, як слова і прапанова.

Прыкметы, збліжаючыя слова і словазлучэнне.

1. Словазлучэнне, як і слова, не з'яўляецца камунікатыўнай адзінкай і ўваходзіць у гаворку толькі ў складзе сказа.

2. Словазлучэнне, як і слова, не мае сэнсавай і інтанацыйнай скончанасці;

3. Словазлучэнне, як і слова, выконвае ў мове намінатыўную функцыю;

4. Словазлучэнне, як і слова, мае сістэму формаў змены і пачатковую форму: ціхай раніцай, пра ціхую раніцу

Прыкметы, якія адрозніваюць словазлучэнне ад слова

1. Словазлучэнне мае больш складаную структуру, чым слова. Яно ўтвараецца на аснове падпарадкавальнай сувязі паміж знамянальнымі словамі, якіх павінна быць не меней дзвюх;

2. словазлучэнні, у адрозненне ад слоў, даюць разгорнутую назву прадметаў і з'яў рэчаіснасці, абмяжоўваючы пры гэтым іх круг указаннем на тыя ці іншыя адметныя ўласцівасці (Параўнай: ліст - папяровы ліст, кляновы ліст, жоўты ліст і г.д.).

Прыкметы, якія адрозніваюць словазлучэнне ад сказа

1. сказ - гэта самастойная, незалежная адзінка мовы і гаворкі, а словазлучэнне - адносна незалежная адзінка, якая функцыянуе на базе прапановы;

2. сказ выконвае ў мове камунікатыўную функцыю (яно штосьці паведамляе), а словазлучэнне - намінатыўную функцыю (яно штосьці называе).

3. У логіцы сказу адпавядае такая адзінка, як меркаванне, а словазлучэнню - такая адзінка, як паняцце.

4. сказ - гэта суб'ектна-аб'ектная адзінка (якая характарызуецца мадальнасцю, г.зн. стаўленнем размаўляючага да выказвання), а словазлучэнне - гэта аб'ектыўная адзінка, якая не характарызуецца мадальнасцю.

Сінтагма – інтанацыйна-сэнсавае адзінства, якое выражае ў дадзеным кантэксце і ў дадзенай сітуацыі адно паняцце і можа складацца з аднаго слова, групы слоў і цэлага сказа. Член сказа — граматычна значны элемент, на якія падзяляецца сказ падчас сінтаксічнага аналізу. Уяўляе сабою слова ці спалучэнне сінтаксічна злучаных слоў.

4.Віды сінтаксічнай сувязі паміж сказамі

Сказ - сэнсава, граматычна, iнтанацыйна аформленая сiнтаксiчная канструкцыя, у якой фармiруецца пэўная думка.  1 частка – што вядома з сітуацыі ці кантэксту – тэма 2 частка – новае, што паведамляецца пра вядомае – рэма лагічны аспект: сказ – адзінка, што выражае думку (суджэнне, аперцэпцыя, лагема) Віды сузязі паміж сказамі: 1. Паралельная (есць адзін абагульняючы сказ, які звязве ўсе астатнія адной ідэяй) 2. Паслядоўная (Паслядоўна раскрываецца ідэя сказа. )  Сродкі сувязі сказаў у тэксце: - злучнікі і злучальныя словы, - паўторы слоў, словазлучэнняў, - выкарыстанне сінанімічных элементаў, - ужыванне займенніў і прыслоўяў, - выкарыст аднатыпных паралельн. Сінтаксічных канструкцый суседніх частак, - ужыванне няпоўных сказаў, - пабочныя словы.  Злучэнне кампанентаў тэксту ажыццяўляецца пры дапамозе ланцужковай (паслядоўнай) або паралельнай сувязі. Можна вылучыць наступныя прыкметы ланцужной сувязі: 1. асноўны спосаб дзеяння механізмаў сувязі - зачапленне; 2. як сродкі сувязі адпаведна выкарыстоўваюцца розныя анафорические замены (перш за ўсё займеннікавыя словы), а таксама саюзы, прыслоўі, словы шырокай семантыкі, якое адсылае да папярэднім прапановах; 3. для складаных сінтаксічных цэлых з ланцужной сувяззю характэрна пераважна простая лінейная тэматычная паслядоўнасцю, калі Рэма папярэдняга прапановы становіцца тэмай наступнага, або камбінацыі, заснаваныя на гэтай паслядоўнасці. Паралельная сувязь характарызуецца наступнымі прыкметамі: 1. Асноўны спосаб дзеяння механізмаў сувязі - паўтор; 2. Як вядучыя сродкі сувязі выступаюць падобныя або тоесныя элементы - словы адной тэматычнай або лексіка - семантычнай групы і г.д.; 3. Для складаных сінтаксічных цэлых з паралельнай сувяззю характэрная паслядоўнасць з кантактнай тэмай, ці паслядоўнасць з вытворнымі тэмамі, якія як бы вылучаюць элементы, дэталі адной агульнай карціны. Адсюль сінтаксічны паралелізм, уласцівы для іх пабудовы, або яго элементы.