- •В.М. Смаль
- •Д.М. Лебядзевіч – кандыдат філалагічных навук, дацэнт, загадчык кафедры беларускай літаратуры ўстановы адукацыі “Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы”.
- •Тэарэтычны матэрыял Тэма 1. Сутнасць білінгвізму і білінгвальнай адукацыі
- •Тэма 2. Псіхолага-педагагічныя асновы навучання дашкольнікаў другой мове ва ўмовах беларуска-рускай білінгвальнай сітуацыі
- •Тэма 3. Перадумовы станаўлення білінгвальнага выхавання дзяцей у Беларусі
- •Тэма 4. Адраджэнне і развіццё білінгвальнай дашкольнай адукацыі на Беларусі ў другой палове хх стагоддзя
- •Практычны матэрыял Практычныя заданні
- •Кантрольны тэст
- •5. Вызначце асаблівасці развіцця маўлення дашкольнікаў ва ўмовах нацыянальнага білінгвізму.
- •14. У якіх нарматыўных дакументах упершыню была сфармулявана стратэгія білінгвальнай адукацыі на Беларусі?
- •22. Устаўце ў фразы прапушчаныя словы.
- •23. Развіццё звязнага беларускамоўнага маўлення дашкольнікаў эфектыўна ажыццяўляць у межах:
- •Пытанні да самакантролю
- •Тэрміналагічны слоўнік
- •Літаратура
Кантрольны тэст
1. Аптымальным узростам для фарміравання двухмоўя асобы з’яўляецца:
Дашкольны ўзрост.
Старэйшы дашкольны ўзрост.
Малодшы дашкольны ўзрост.
2. Які агульны тэрмін служыць для вызначэння моўнага ўзаемадзеяння ў шырокім сэнсе?
1. Моўныя кантакты.
2. Моўная асіміляцыя.
3. Білінгвізм.
3. У дзяцей неабходна развіваць білінгвізм, бо:
У будучым ім прыйдзецца жыць у грамадстве, дзе суіснуе дзве мовы – беларуская і руская.
Адмова ад другой, “хатняй” мовы (адрознай ад мовы навучання ў дашкольнай установе) можа выклікаць эмацыянальныя і псіхалагічныя цяжкасці для бацькоў і дзяцей.
Другая мова дапамагае знаёмству з другой культурай.
Вывучэнне другой мовы для дзяцей – лёгкі працэс, для якога не патрэбны амаль ніякія намаганні.
У білінгваў IQ у сярэднім значна вышэй, чым у маналінгваў.
4. Вызначце правільныя сцвярджэнні.
Адмова ад адной з дзвюх моў ва ўмовах білінгвізму спрыяе аўтаматычнаму ўдасканаленню засваення другой мовы.
Дзеці-білінгвы выразна размяжоўваюць дзве мовы.
Вывучэнне дзвюх моў адначасна можа прывесці да блытаніны і сур’ёзных праблем моўнага развіцця дзіцяці.
Удасканаленне навыкаў у першай мове садзейнічае засваенню другой мовы.
Для авалодання білінгвізмам важна стварыць дзецям умовы, калі яны будуць слухаць аўдыёзапісы, маўленне выхавальніка і інш. на другой мове.
Ва ўмовах адсутнасці натуральнага білінгвальнага асяроддзя дашкольнікам неабходна стварыць штучнае, што дапаможа фарміраванню ў іх двухмоўя.
5. Вызначце асаблівасці развіцця маўлення дашкольнікаў ва ўмовах нацыянальнага білінгвізму.
Дзеці са спазненнем засвойваюць маўленне.
Слоўнікавы запас кожнай мовы ў білінгваў бяднейшы, чым у маналінгваў, аднак у суме лексікон дзіцяці большы.
Дашкольнікі ўжываюць другую мову толькі ў гульнявой дзейнасці.
Пры адсутнасці сістэматычнага навучання могуць быць праблемы з авалоданнем граматыкі.
6. Выкарыстанне дзецьмі ў адной фразе слоў з дзвюх моў сведчыць пра тое, што:
Дзеці не могуць адрозніць адну мову ад другой.
Дзеці ведаюць, што слухачы разумеюць дзве мовы і не пакрыўдзяцца на іх за падобныя сказы.
Білінгвы змешваюць і блытаюць мовы.
7. Вядомымі папулярызатарамі развіцця роднага маўлення дашкольнікаў у Беларусі былі:
Ф. Сахін.
Л. Выгоцкі.
Н. Старжынская.
Дз. Дубініна.
8. Якое азначэнне тэрміну “білінгвізм” з’яўляецца карэктным?
Білінгвізм – гэта двухмоўе.
Білінгвізм – адхіленні ў маўленні, выкліканыя ўплывам другой мовы.
9. Вызначце правільнае тлумачэнне тэрміну “білінгв”.
Білінгв (біглот) – асоба, якая актыўна карыстаецца дзвюма мовамі.
Білінгв – гэта асоба, якая разумее выказванні на дзвюх мовах.
Білінгв – асоба, якая змешвае ў сваім маўленні лексіку дзвюх моў.
10. Якое азначэнне паняцця “інтэрферэнцыя” з’яўляецца памылковым?
Інтэрферэнцыя – маўленчыя памылкі ў выніку ўзаемаўплыва дзвюх моў.
Інтэрферэнцыя – станоўчае ўздзеянне на маўленне асобы другой мовы.
Інтэрференцыя – узаемаўплыў дзвюх моў.
Інтэрферэнцыя – міжвольнае, несвядомае адхіленне ад нормаў мовы, выкліканае перанясеннем у яе сістэму асаблівасцей іншай, роднай мовы.
11. Вызначце правільныя палажэнні.
Інтэрферэнцыя ўзнікае толькі ў другой, дадатковай мове і з’яўляецца вынікам уплыва на яе асноўнай, “роднай” мовы.
Інтэрферэнцыя – гэта памылкі, якія пераважна ўзнікаюць у роднай мове з-за ўплыва на яе другой мовы.
Інтэрферэнцыя – гэта памылкі маўлення ў выніку ўплыву любой з двух моў на іншую ва ўмовах білінгвізму.
12. Інтэрферэнцыя найбольш устойліва:
У лексіцы, бо ў ёй найбольш міжмоўных адрозненняў.
У фанетыцы, бо носьбіты мовы ў першую чаргу акцэнтуюць увагу на сэнсе выказвання, а не на вымаўленні.
У граматычным ладзе маўлення, бо марфалагічныя і сінтаксічныя нормы найбольш цяжкія для засваення, бо прыходзіцца запамінаць мноства непрадуктыўных форм і выключэнняў.
13. Назавіце эфектыўныя шляхі развіцця маўлення дзяцей ва ўмовах білінгвізму.
Павелічэнне інтэнсіўнасці нагрузак пры вывучэнні другой мовы.
Распрацоўка комплекса мер па ўдасканаленню маўлення дзяцей на другой мове.
Арганізацыя паўнавартаснага навучальнага асяроддзя ў дашкольных установах на другой мове.
Адвядзенне аднолькавага часу на авалоданне адной і другой мовамі.
Фарміраванне пазітыўных адносін сям’і дзіцяці да другой мовы.
Узмацненне матывацыі дашкольніка з боку дарослых.
Паступовае пашырэнне адпаведнай камунікатыўнай прасторы.
Увядзенне беларускай мовы ў розныя віды дзейнасці.
Удасканаленне моўнага чуцця.