Словообразование

5-10. Суффикс -ul- означает лицо, характеризующееся определённым свойством: junulo 'юноша', milionulo 'миллионер', profesiulo 'профессионал', belulino 'красавица', samaĝulo 'ровесник', multinfanulino 'многодетная мать'.

5-11. Суффикс -an- означает «житель, член коллектива, последователь»: moskvano 'москвич', urbano 'горожанин', partiano 'член партии', kursano 'курсант', samklubano 'одноклубник'.

5-12. Приставка ge- означает совместность лиц обоего пола: patro + patrino = gepatroj 'отец + мать = родители', filo(j) + filino(j) = gefiloj. Если в данной ситуации принадлежность упоминаемых лиц к разным полам несущественна, то приставка ge- может опускаться: La instruisto petas la lernantojn (= gelernantojn) respondi al liaj demandoj.

5-13. Приставки и суффиксы могут играть роль корней и образовывать новые слова: ano 'член (коллектива)', 'житель', 'последователь', mala 'противоположный', eta 'маленький' – etulo 'малыш' – etulino 'малышка', ree 'опять', 'снова'.

Ni parolas pri familio

- Kiel vi fartas, geamikoj?

- Dankon, bonege!

- Mi estas tre ĝoja. Anatolo, kiomjaraj estas viaj gefamilianoj?

- La plej aĝa el ni estas mia avino. Ŝi havas ĉirkaŭ sesdek jarojn. La patro estas pli aĝa, ol la patrino. Mi estas la plej juna el niaj gefamilianoj.

- Nina, mi petas vin rakonti pri via patro.

- Mia patro laboras kiel elektristo. Matene li iras en la uzinon kaj laboras tie ĝis la dek-sepa horo. Post tio li revenas hejmen. Dum tuta sia vivo li laboris en la sama uzino.

- Andreo, kia estas via fratino?

- Ŝi estas bela, saĝa junulino kun bluaj okuloj kaj blondaj haroj. Ŝia nomo estas Olga. Antaŭ nelonge ŝi finis universitaton kaj nun ŝi loĝas kun sia edzo en alia urbo. Tial ni skribas leterojn unu al la alia. Ŝi skribas, ke ili vivas bone. Ili laboras kiel komputistoj.

- Kamarado Novikov, ĉu vi havas infanojn?

- Jes, mi havas filon. Li estas sana kaj forta etulo kun grandaj belaj okuloj. Li ĉion komprenas, sed dume li ankoraŭ ne parolas. Se li estus kelkajn monatojn pli aĝa, li, certe, jam parolus.

Задания

5.1. Что означают следующие слова?

Radiouzino; novulo; aktivulo; jubileulo; dujarulo; modulino; bluokululo; gejunuloj; internaciisto; direktorino; direktoredzino; direktorinedzo; papereto; petegi; kolĥozano; ĵuriano; aliplanedano; samklasano; malantaŭ; duonhoro; triope; kelkoble pli; reformi; ĝisvivi; alfari; alivorte; antaŭdiri; ĉirkaŭiri; dumviva; ellabori; kunulo; tiea; pridemandi; postskribo; petskribo; patronomo; okulharoj; hejmsidulo; patrina; urbo-heroo; trijara; triajara.

5.2. Переведите сочетания:

patroj kaj filoj; antaŭ tri tagoj; ĉirkaŭ la urbo; havi ĉirkaŭ cent rublojn; eliri el la hejmo; reveni hejmen; li estas la plej forta el ni; post la laboro; fini post unu horo; sidi sur ĉevalo; ĝis la fino; ĉe la filo; domo kun naŭ etaĝoj; tio estas al vi de mi; informi per telegramo; multo da amikoj; veni por longa tempo; inter kvar muroj; dum matenoj; forta pri matematiko; specialisto pri fiziko; certa pri ŝia alveno; ĝoji pri letero; kontrolo de medicinistoj pri malsanuloj; lekcio du horojn longa; filino dek kvar jarojn aĝa; ira-revena bileto.