Билет №6

1.Сыртқы және ішкі экологиялық факторларды сипаттаңыз.

2.Адамның экологиялық жүйеде алатын орны.

3.Ноосфера туралы ілім. Бұл ұғымның пайда болуына қандай ғылымдар үлесін қосты. Коэволюция дегеніміз не

1. сұраққа жауап жоқ

2. Табиғат- бүкіл тіршілік атаулының алтын ұясы және аялы бесігі, құтты қонысы мен өсіп- өнер мекені. Табиғат адамның бойына қуат, көңіліне шабыт, сезіміне ләззат шапағатын ұялататын сұлулық пен әсемдік әлемі.

Табиғат адамзатты аялаған

Егін егіп, мал бағып саялаған.

Қарасындай көзінің қорғай жүріп,

Қамқорлығын ешқашан аямаған.

Табиғат адамзат қоғамының байлығы, тіршілік көзі. Бізді қоршаған табиғат өлі және тірі деп екіге бөлінеді. Өлі табиғатқа күн сәулесі, ауа, су, тау жыныстары, топырақ, пайдалы қазбалар минералдар жатса, тірі табиғатқа өсімдіктер мен жануарлпр жатады. Өлі табиғатқа жататындар қалпына келтіруге болмайтын қорлар да, ал тірі табиғаттағылар қалпына келтіруге болатын қорлар болып саналады. Табиғат ырыс пен мол қазынаның көзі, адам денсаулығының сенімді сақшысы. Табиғат байлығы ортақ байлық, ұрпақтар байлығы. Сондықтан да туған өлке табиғатын аялау бүгін де жалпы халықтық іске айналды. Бүкіл еліміздің халқы ықыласпен қабылдаған КСРО жаңа конституциясының 18 – бабында:”

Қазіргі және болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін КСРО-да жер мен онің қойнауларын, суресурстарын, өсімдік пен жануарлар дүниесін қорғау және ғылыми негізде ұтымды пайдалану ауа мен суды таза сақтау, табиғат байлықтарының ұдайы молаюын қамтамасыз ету және адамның айналасындағы ортаны жақсарту үшін қажетті шаралар қолданылады”- деп көрсетілген. Ал копституцияның 67- бабында: КСРО азаматтары таби5атты аялауға, оның байлықтарын қорғауға міндетті –делінген. Табиғат-адамзаттың материалдық және рухани талабын қанағаттандыратын байлықтың негізгі көзі, табиғи қорлар азайса, байлықта кемиді. Сондықтан бүгін де күн әртібінде табиғат байлығын сақтау, қорғау, көбейту мәселесі тұр.

Табиғатты қорғау шын мәнінде бүкіл халықтық іске айналып отыр. Бұл салада көптеген жұмыстар жасалып, саяси, экономикалық және ғылыми мәні бар шаралар жүзеге асырылуда.

3. Ноосфера- адамның техникалық және мәдени іс- әрекетінің және жаратылыстың табиғи процестердің синтезі нәтижесінде пайда болатын Жердің біртұтас геологиялық қабығы. Бұл біртұтастықтың қосатын басының қызметін адам мен табиғатпен және оның әдемілігімен бірлесуі атқарады. Қазіргі заманда алдыңғы қатарға қойылған әр түрлі глобальды проблемалардың жетісті түрде шешілуі В.И.Вернадскийдің биосфера мен ноосфера туралы іліміне жүгіну арқылы іске асады.Адам өмірі шексіз аз шама сияқты бейнеленетініне қатысты шексіз Космостың аумақтылығы адам санасына сыймайды. Адамзаттың пайда болысымен өмір сүрудің стихиялы, тарихи дамуы үнемі саналы ортақ бақылауға қойылады. Бұл В.И.Вернадский ойлап тапқан биосфераның ноосфераға өзгеру процесінің өзі болып табылады.

Вернадский ноосфера туралы ілімді аяқтамағаннан түсініктің көп жағдайда жалған түсіндірулері пайда болды. Бір авторлар оны ғаламданған ақпараттардың ағымы деп, ал екіншілері ноосфераны техносферамен және антропосферамен ұқсастырады және т.с.с.

Ноосфераны бұндай түсінуде концепциясының ең маңыздығы- сананың табиғат өзгеруіндегі ролі ғана емес, сонымен қатар қоршаған ортаға адамның шығармашылық ықпалы туралы ой есепке алынбай қалады.