Пэт принципі.
Позитрон – оң зарядталған электрондар. Атом позитрониясын құрастыра отырып, позитрон атомның қасында орналасқан электронмен қосылады.Позитрония атомының ыдырауы кезінде электрон мен позитрон бір-біріне қарама-қарсы 180 градусқа бағытталған 511 кэВ энергиялы екі гамма – квантына массасын айналдыра отырып аннигиляцияланады. Берілген фотондар денеден оңай шығып кете алады. Позитронияның ұсақталуының нәтижесінде, детекторлармен тіркелген, бір-біріне қарама-қарсы бағыталған гамма-сәулелер сәйкестік сызықтар деп аталады. Сәйкестік сызықтар позитрондық томографияда томографикалық бейнелерді қалыптастыру үшін тіркеу схемасында қолданылады. Алынған бейнелер радиациондық өрістің интенсивтілігінде аномалияны анықтау мақсатымен арнайы әдістермен талдау жасалынады.
ПЭТ-тің физикалық негіздері
1931
жылы Ворбург қатерлі ісік ауруларының
жасушалары 18есе глюкозаны көп қабылдайтынын
анықтады. Позитрон жақын жатқан атом
электронымен қосылып, позитрон атомын
құрайды(яғни (
+).
Позитрон атомы ыдыраған кезде: позитронмен
электрон аннигиляция процесіне ұшырайды.
Бұл кезде 2гамма квант соқтығысып 511кэВ
энегриямен 180гратуста бұрышпен бір
–біріне қарама-қарсы бағытта ауытқиды.Сол
кезде детекторлар сигналдарды тіркейді.
Егер екі детектор бір уақытта сигналдарды
тіркейтін бола, онда анигиляция сызығы
қосқыш детекторларда орналасқаны. Әр
сызық аннигиляция процесіне ұшыраған
гамма кванттарды тіркейді. ПЭТ-тің
басқа әдістерден айырмашылығы:Ол- адам
организімінің ішкі құрылысының кескінін
ғана беріп қоймай, сонымен қатар олардың
функциясын, метаболизімін білуге болады.
Сондықтан да ПЭТ көмегімен аурудың ең
алғашқы сатысында-ақ анықтауға болады.
Радиоактивті нуклидтер и радиофармпрепараттар
Радиоактивті нуклидтер-ядросы тұрақты емес және радиоактивті ыдырауға ұшырайтын нуклидтер.
Радионуклидтік медициналық диагностика практикасында аса көп таралған келесі изотоптар: Йод (125I), Т= 60 күн. Таза γ-сәулеленудің көзі болып табылады. Жартылай ыдырау периоды көп болғандықтан, науқастың қан сарысуында анықталатын гормондарда ен, белгі қалдыру үшін қолданылады. Йод (131I), T= 8,1 күн, β-бөлшектер мен әр түрлі деңгейлі энергиялы γ-кванттар. Организмнің алмасу процесстерінде қатысады. Критикалық мүшесі ретінде қалқанша без (щитовидная железа) болып табылады (мұнда және келесілерінде критикалық мүше дегеніміз – сәулелену кезіндегі адамның не оның тұқымының денсаулығына аса қатты зиян келтіретін мүше, ұлпа, дене мүшелері. Ядролық медицинада 90% барлық терапевтикалық және диагностикалық процедураларда қолданылады, сондай-ақ, қалқанша бездің морфологиялық ерекшеліктері мен функционалдық жағдайын анықтауға болады. Бенгальская роза – 131I. препарат енгізілгеннен кейін бауыр жасушаларының қанынан жұтылады және өтпен бірге ішекке шығарылады. Критикалық мүшелері – бауыр мен өт қабы (желчный пузырь). Бауырдың гепатит, цирроз, ісік кезіндегі функционалды жағдайын зерттеу үшін қолданылады. Таллий (199Tl), T= 7,43 сағ, сақтау мерзімі 14 сағ, циклотронда өндіріледі, кардиологияда миокард инфарктісін және бас миының қан айналымын зерттеулерінде қолданылады. Технеций (99mTc), T= 6 сағ, дочерний нуклид 99Мо, β-ыдырау кезінде арнайы генераторда алынады, γ-кванттың 140 кэВ энергиясы болатын көзі болып табылады. 99мTc – фитон бауыр мен көкбауыр жасушаларында жиналады. Критикалық мүшелер: бауыр, көкбауыр және қызыл жілік майы. Бауыр циррозасында және зақымданған ошақты диагностика ретінде қолданылады.
Радиофармпрепараттар- бір немесе бірнеше радионуклидтан тұратын қолдануға дайын түрдегі диагностикалық немесе емдік заттар.
Радионуклидтерді таңдау критерийлері
-
Физикалық сипаттамасы б/ша жартылай ыдырау периоды қысқа болуы қажет;
-
Негізгі қажеттіліктерге тіркеуге ыңғайлы гамма сәулелерді жатқызамыз;
-
Биолгоиялық сипаттамаларына байланысты функцияның организмге әсерін білу;
-
Организмге енгізілетін РФПның құрамында радиоактивті заттар болмауы тиіс.