Рфп классификациясы. Негізгі сипаттамалар.

Радиофармпрепараттар дегеніміз радиоактивті изотоптар немесе олардың органикалық я органикалық емес заттармен бірігуі,олар радиоизотоптік диагностиканың медиктік-биологиялық тексерулеріне және әртүрлі ауруларды емдеуге арналған (сәулелік терапия қатерлі ісікті емдейді)

Диагностикалық мақсатта қолданылатын радиоизотоптар ағзаға енгізілгеннен кейін зерттеліп жатқан аймақтағы зыталмасу процесіне қатысады және басқа да процестерге белсене қатысып радиометрия әдісінде тіркеледі (зарегистрированы методами радиометрии). Осындай РФП тардың басты қасиеті,оның жартылай ыдырау уақыты және ағзаға әсер ететін сәулелік (лучевая)нагрузка аз болады.

Сәулелік терапияда РФП ты таңдаудың басты критериі : ол жаңадан пайда болған қатерлі ісікті емдеген кезде РФПтың дозасын енгізу барысында қатерлі ісіктің маңындағы сау клеткаларға (здоровые ткани) өте аз мөлшерде зақым келтіреді. РФП ты ағзаға әртүрлі агрегатты күйде және формада енгізуге (растворы, суспензии, гранулы, иглы, проволока, аппликационные повязки и др.) болады.

РФП классификациясы

1. Сәулелену түріне байланысты:

• Бета-сәулелендіргіштер(фосфор-32,тритий)

• Гамма-сәулелендіргіштер(технеций-99м,йод-123,индий-113м)

• Аралас(йод-131,аурум-198)

2)органдар мен ұлпаларда жиналуына байланысты:

• Органотропты(аурум-198-коллоид,197Hg-промеран,технеций-99м-пертехнетат)

• Туморотропты(галий-67-цитрат)

• Организмдегі іріктемелі жиналуынсыз

3)жартылай ыдырау периодына байланысты:

• Ультра қысқа өмір сүргіш – жартылай ыдырау периоды бірнеше минут немесе сағатты құрайды;

• Қысқа өмір сүргіш- жартылай ыдырау периоды бірнеше сағаттан екі аптаға дейін барады.

• Көп өмір сүргіш-жартылай ыдырау периоды екі аптадан көп.

Рфп синтезі. Рфп дайындау әдістері

Радиофармпрепараттар дегеніміз радиоактивті изотоптар немесе олардың органикалық я органикалық емес заттармен бірігуі,олар радиоизотоптік диагностиканың медиктік-биологиялық тексерулеріне және әртүрлі ауруларды емдеуге арналған (сәулелік терапия қатерлі ісікті емдейді).

Науқасқа препаратты жеткізу,оған препаратты енгізу және анализ жасауға небәрі бірнеше минут беріледі.Сондықтан сәулелік диагностикада қолданылатын радионуклидтердің қысқа жартылай ыдырау салдарынан,радиофармпрепаратты алу синтезі мейлінше аз уақытты алу керек. Синтез процесі роботтарды немесе тұйық радиохимиялық модульдерді қолдану есебінен толық автоматизацияланады.Бірінші технология бойынша реагенттер дистанционды-басқарылатын манипуляторлармен ұсталынатын шприц немесе пипеткамен тасымалданады,екінші технология бойынша барлық функционалды операциялар құрамында (қыздырғыштар (нагреватель),экстрактілер,фильтрлер және т.б бар) біріккен вакуумдық синтез модулімен жүзеге асады.Осындай технологияларды заманауи бағдарламалық және аспаптық жасақтамалармен бірге қолдану рфп синтезінің жоғарғы өндіріу нәтижелерін алуға мүмкіндік береді.

Радионуклидтерді алу және соның негізіндегі РФП синтезі, қорғайтын жоғары температуралы камерада немесе мини-бокстарда жасалады.Толық автоматтандырылған радиохимиялық синтез модулі есебінен,мини-бокстағы барлық операциялар толық стерильді жағдайда өтеді.Жоғары температуралы камерада синтез процесі толық дистанционды басқарылу жүйесінде немесе жартылай автоматизацияланған жүйеде өтеді.

Әрбір рфп-ны алу үшін өзінің радиохимиялық модулі қолданады.Модульдер барлық өтіп жатқан технологиялық операциялар барсында рфп синтезін бақылауға мүмкнідік береді,ал кейбір алынған рфп-ның сапасын тексеруге мүмкіндік береді.Роботталған (роботизированный) технолигиялар радиохимиялық синтез модульдерінен қарағанда,әр түрлі рфп синтезін бір ғана қондырғыда жүргізіге мүмкіндік береді. Сәулелік диагностика әдістері.

Көптеген ауру түрлерінің диагностикасында және емдеу шараларындағы елеулі прогресс, медициналық практикаға адамның ішкі құрылысын көруге (бейнелер арқылы) және ондағы процестерді бақылауға мүмкіндік беретін, визуализация әдістерінің енгізілуімен тығыз байланысты.Кеңінен қолданылатын әдістер қатарына:рентгенография,компьтерлік томография, ультрадыбыстық диагностика,позитронды-эмиссиондық томография,гамма томография және магнитті-резонанстық томография әдісін жатқызуға болады.Қазіргі таңда диагнозды дұрыс қою мақсатында алынған информацияның 90% инструментальді зерттеу әдістері береді.Олардың елеулі бөлігін жоғарыда айтып кеткен сәулелік диагностика әдістері алады.Сәулелік диагностиканың негізін, адам ағзасының құрылысын бақылауға және ондағы паталогиялық өзгерістерді анықтауга мүмкіндік беретін, рентгендік әдіс құрайды.Қазіргі таңда классикалық рентгендік зерттеу әдістері бейнелерді цифрлік форматта алатын әдістерге көшуде.Бұл жоғары сапалы бейнелерді алуға,адамға тигізетін сәулелік доза мөлшернің төмендеуіне және емдеу шараларын тез әрі нақты жүргізігуге мүмкіндік беретін бір компьютерлік желіге бірігуге жол ашады.Компьютерлі-рентгендік томография,спиральді,көпқималы КТ әдістері пайда болды.

Сонымен қатар рентгендік сәулеленуді қолданбайтын,балама визуализациялау әдістері пайда болды.Мысалға,магниттті резонасты томография,компьютерлік томографияға қарағанда адам ағзасындағы мүшелердің және тамырлардың нақты бейнесін алуға мүмкіндік береді.Сәулелік диагностикадағы басты орын радиоизотопты зерттеу әдістерге тиесілі.Оларға: бір фотонды эмиссиондық томография (ОФЭКТ),позитронды эмиссиондық томография,бор нейтрондық томография әдістері жатады.

Магниттті- резонанстық томография

Магнитті-резонанстық томография (МРТ) – бұл ядролық магниттік резонанс негізінде құрылған бейнелеу әдістерінің бірі.МРТ бас және жұлын,жүрек қантамырларын,сүйек бұлшық ет жүйелерін зерттеуде қолданады. КТ әдісінен артықшылығы біріншіден науқасқа гамма сәулелері әсер етпейді,екіншіден МРТ-ның бейнелерді жоғарғы айыру қабілеттілігі,бейнелердің жоғарғы контрастілігі және әр түрлі жазықтықтардағы қималарды алу мүмкіндігі.МРТ ісіктің нақты көлемін және оның ағзада таралу аймағын анықтай алады.

Позитрондық-эмиссиондық томография

ПЭТ онкологиялық,кардиологиялық,неврологиялық аурулардың медеу тиімділігін жоғарлататын және оны бақылауға мүмкіндік беретін заманауи радиоизотоптық диагностика әдістерінің бірі.Позитронды эмиссиондық томография келесі салаларда қолданатын күрделі зерттеу әдісі:

1. Онкологияда-қатерлі ісік диагностикасы,метастаз диагностикасы

2. Кардиологияда-жүректің ишемиялық ауруы кезінде,жүректің аорто-коронарлық шунтированиесі алдында

3. Неврологияда-таралған склероз

4. Психиатрия және геронтологияда-Альцгеймер ауруы

Сонымен қатар ПЭТ организмдегі қатерлі ісік процесін нөлдік деңгейде,яғни клиникалық көріністері (көзге көрінбейтін) байқалмаған жағдайда анықтауға мүмкіндік береді.