37. Сучасная паэзия для дзяцей.

Развицце сучаснай бел дзицячай паэзии цесна паядноно з литаратурна-грамадскими працэсами апошних дзесяцигодзяу. Яна набыла нацыянальны каларыт,пазбавилася идэалагичнай зададзеннасци, пэунага сзематызму, пашырылися яе жанрава-тэматычныя абсяги, памножылися выуленчыя сродки. У ей пленна працавали выдвтныя прадстауники старэйшага паэтычнага пакалення: Агняцвет (зб «Рэчка, рээчанька мая»), Барадулин (зб «Кобра у торбе», «Як воук калядавау»), Гилевич (зб «Добры чалавек»), В. Витка, С.Грахоуски и инш. Сучасная бел дзиц паэзия далучае падрастаючае пакаленне да агульначалавечных каштоунасцей, да духоуных скарбау народа, абсуджае патрыятычныя пачуцци, закликае любиць свой край, берагчы яго непауторную прыроду, выхоувае у дзяцей лепшыя мараньна-этычныя якасци.

Рыгор Барадулин – паэт яркага, шматграннага таленту. Свае першыя таоры для дзяцей ен написау у пачатку 1960 гг, кали у яго самога падрастала дачка. Першая дзицячая книга Барадулина «Мех шэрых, мех белых». Вобразны свет сваих калыханак барадулин насялиу и любимым персанажам гэтага жанру катом. У «КАлыханцы Мирону» неназойлива абуджаецца дзицячае суперажыванне за ката, якога праз сон «пильнуе мыш» и «Пацуки наперабой / Хочуць бегчы» за катом. Аутер вельми тактоуна праз учынки ката схиляе дзяцей да паслухмянасци.

Литаральна у кожным творы паэта прысутничае запрашэнне да гульни, бо сам ен перакананы, што з дзецьми належыць гаварыць без трыбуны и шпаргалки. Н пиша личылки, дражнилки, хуткамоуки, шырокае прызнанне маюць загадки. Напрыклад личылка-задачка «Кольки кошак у кашы» дзеци пильна сочаць за гарэзливыми кошками. «Дзве схавалися за горкай/ Дзве сачыли за ваверкай/ Дзве зьаялися ваукоу/ Хвост на печы и дамоу / Спау Цимошак да цямна / Засталася з им адна / Ты падумай и скажы / Кольки кошак у кашы?»

Дзицячая паэзия Нила Гилевича цесна звязана з традыцями народнай педагогики и вуснай паэтычнай таорчасци. Ен цудоуна ведае, зчаго и як пачынаецца эмацыйнае, духоунае развицце маленькага чалавека. Манера гаворки Гилевича – даверливая, па-размоунаму натуральная, шчырая, даходливая, пазбауленна дарослага сюсюкання. Ен умее завалодаць увагай малога чытача. Праз паэтызацыю вобразау флоры и фауны, роднай прыроды, прыродных з’яу аутар раскрывае адухоуленныя адносины да навакольнага свету, выкликае у дзяцей эмацыянальна-эстэтычныя перажыванни. У сваей творчасци для дзяцей Гилевич выкарыстоувае прыемы мифаэпичнага мыслення и мастацкия магчымасци розных фальклорных жанрау: гутарки, казки, песни, прымауки, народнага жарту и гульни, загадки («Шчасливыя хвилинки», «Сини домик, сини дом…»). Вершы «Дождж грыбасей», «Я - Беларус», «Витаю вясну», вершаваныя творы «Роднае слова», «Мова майго народа».

40. Сучасная дзiцячая драматургия

Канец 20, пач 21 ст – гэта абсалютна новы этап развицця беларускай драматургии для дзяцей. Гэта час тэатральных эксперыментау, и адкрыцця новых тэм, час вырашэння новых задач и пераадолення крызису узлетау и падзенняу.

Даволи актыуна выкарыстауваецца и творча асэнсоуваецца бел драматургами, якия пишуць для дзяцей, матыу падарожжа и прыгод. Напр у творы «Янук, рыцар Мятлушки» Рублеускай, «Филасоуски камень» Сиучыкава, «Прыгоды Михея и Марцина» Грауоцва. Так напрыклад у п’есе «Пра тое як Янка Белую краину ад Цмока вызвалиу» В, Маслюка выкарыстоуваецца традыцыйны фальклорны сюжэт пра асилка, чки вызваляе людзей ад зла у вобразе Цмока. Разам з тым драматург спрабуе адлюстраваць рознага роду беларусския рэалии, звяртаючы увагу, напрыклад, на характар людзей: праклятыя людзи! Яны працуюць и дзень и ноч - и маучаць. Их бьюць бизунами, але яны маучаць, их прымушаюць крычаць словы у гонар – яны славяць мяне, але маучаць ихния вочы. Пракляты народ!!.

Цесным чынам з тэмай патрыятычнага выхавання падрастаючага пакалення звязана и экалагичнае. Таким важным для нашага часу пытанням прысвечана драма для дзяцей «Кали дракон прачнууся» Арахоускага. Кампазицыйным йэнтрам твора становицца ситуацыя жорсткага забойства чалавекам мядзведзицы – маци Базука. Рэчаиснасць у творы адлюстроуваецца праз светауспрыняцце маленькага медзведзяня. Бузук рана адкрыу страшны свет дарослых людзей, якия здольны забиць и пры гэтым не задумацца, што зрабяць камусци балюча, и све дзяцей, якия имкнуцца да шчырай спагады и могуць адчуць чужы боль, не страцили пачуцця саперажывання.

Асобае месца у сучаснай бел драматурггии для дзяцей займаюць творы, у яких актыуна выкарыстоуваеца прынцып алагизму, абсурдызацыя рэчаиснасци. так фабульнае дзеянне у пьесе "Рэпетыцыя" Федарэнки будуецца на прынцыпе «тэатр у тэатры» вакол камуникатыунай праблемы и праблемы тэатральнасци што падкрэсливаецца ужо у загалоуку твора. Федарэнка падымае даволи важную праблему для дзицячых калектывау – непаслядоунасць у думках, дзеяннях, памкненнях и патрабаваннях настауника, развицце канфармизму, а таксама непаразумення памиж вучнями и настауниками.

Наватарствам у галине драматургии канца 20 ст для дзяцей зяуляецца выкарыстанне элементау трылера. Ярким прыкладам такога роду творау з’яуляецца пьеса «у чорным чорным горадзе» Адамчыка и Климовича.

Таксамам важным элементам сучасная драматургии з’яул выкарыстанне элементау фэнтэзи и навуковай фантастыки. («Каникулы на астэроидзе» Дудзюк, «Рамантычнае падарожжа на той свет» Багданавай).