- •1 Билет.
- •1 Роль воды в геофиз., биологич., геопроцессах. Значение воды в жизни человека.
- •2. Механізм теченія рекі. Віды двіж воды в потоках.
- •3. Методы расчета объёма воды в озере.
- •2 Билет.
- •1. Гидрология,её задачи и отрасли. Предмет. Методы.
- •2. Течения,сгонно-нагонные явл,сейшы.
- •3. Расчёт морфометрических характеристик русла.
- •3 Билет.
- •1. Основные этапы развития гидроисследований рб и снг. Гидрометеослужба и контроль пр-й среды.
- •2. Двіж. Подзем-ых вод. Інфільтр воды. Ламінарнае і турбул. Дв. Ф. Дарсі
- •3. Определение границы термических слоев в глубоком пресном озере.
- •4 Билет.
- •1. Тіпы гідр-ой связі подземных і речных вод.
- •2. Круговорот воды в природе. Внутриматериковый влагооборот
- •3. Определение длины, ширины и средней ширины озера.
- •5 Билет.
- •1. Водообмен водных объектов. Классификация водных объектов по водобмену.
- •2. Движ. Воды в руслах . Теорія Лелявского і Лосіевского
- •3. Объемная и батиметрическая кривая озера и их практическое применение.
- •6 Билет.
- •1.Основный физич. И химич. Св-ва воды.
- •2.Терміч класс озёр (Фореля, Хомскіса,Тіхомірова Хатчінсона
- •7 Билет.
- •1.Виды воды в порах грунтов и механизм ее движения
- •2. Повтор. И продолжит., кривые частоты и обеспечен.
- •3. Определение объёма и площади озера по батиграфической кривой.
- •8 Билет.
- •1. Колебания ур рек. Водом посты. Первич обраб наблюд за ур воды
- •2.Происхождение подземных вод
- •3. Расчёт средней температуры воды на вертикали графическим методом и методом термического градиента.
- •9 Билет.
- •4.Виды залегания поздемных вод. Воды почвам., Обстоя-ые, межпластовые, безнап-е, напор-е.
- •3. Определение густоты речной сети водосбора.
- •10 Билет.
- •1. Тіпы пітанія і режіма подз-х і гр-х вод
- •2. Гориз и вертик термич неоднородность.
- •3. Определение в общем виде расхода воды по формуле Шези (с графической интерпретацией).
- •11 Билет.
- •1. Хім сост подз вод, мінер воды.
- •2. Скорость теченія воды і её распр по верт і жівом сеч
- •3. Расчленение гидрографа по методу б.И. Куделина.
- •12 Билет.
- •1. Основн морфометр характ озёр
- •2.. Роль подземных вод в гидрологических и физико-географических процессах, их значение в народном хозяйстве.
- •3. Определение элементарного расхода воды и его численного значения.
- •13 Билет.
- •1. Прод-е проф. Рекі.Стадіі разв рек.Гідрол режім рек
- •2. Водный баланс.
- •3. Определение среднегодовых характеристик взвешенных наносов.
- •14 Билет.
- •1. Волнение в озерах: эл-ты волны. Интерференция и рефракция озёр
- •2. Внутригодовые и многолетние колебания уровней рек; характерные уровни годовые и типовые графики.
- •3. Определение средней скорости течения при вычислении расхода воды.
- •15 Билет.
- •1. Расход воды і методы его определенія
- •2. Особ формир прям и обр термич стратиф в озёрах. Стагнация и циркуляция.
- •3. Определение поправочного коэффициента для определения действительно расхода методом поплавков.
- •16 Билет.
- •1. Гідрограф сцёку
- •3. Расчёт морфометрических характеристик водосбора реки.
- •17 Билет.
- •1. Прінцыпы гідралаг районір. Р-ны рб
- •2. Классіф рек по тіпам водного р з. І л і др
- •3. Определение длины бассейна реки.
- •18 Билет.
- •1. Сток ,его характ,нормы и карты.
- •2. Тіпы ледніков і іх значеніе в режіме рек і нар хоз.
- •3. Определение поправочного коэффициента на извилистость (при определении истинной длины реки).
- •19 Билет.
- •1. Круговорот орг-х в-в в озере. Трофич-я классиф. Озер.
- •2. Распределение годового стока воды по территории снг и рб.
- •3. Определение средней скорости течения воды на вертикали графическим способом.
- •20 Билет.
- •1. Унутрыгадавое размеркаванне сцёку
- •2. Гидробиология.1-я продукция и биомасса
- •3. Первичная обработка результатов гидрометрических наблюдений на водомерном посту.
- •21 Билет.
- •1. Віды регулір поверх. Стока водохр
- •2. Энергия и работа вод-х потоков
- •3. Определение коэффициента извилистости главной реки или на её отдельном участке.
- •22 Билет.
- •1. Тепловой и ледовый режим рек.
- •2. Происхождение болот. Торфонакопление. Типы болот; условия их питания, характер их растительности.
- •3. Расчленение гидрографа по методу б.В. Полякова.
- •23 Билет.
- •2. Фазы Гидрологич режима
- •3. Определение падения и продольного уклона главной реки.
- •24 Билет.
- •1. Мутность воды в живом сечении и по длине реки. Селевые потоки
- •2. Водный режім б, рух вады ў б,вліян б на поверх сцёк.
- •3. Определение типа питания реки по гидрографу (по Львовичу).
- •25 Билет.
- •1. Снегавая лінія,её положеніе.
- •2. Взвеш частиц в потоке. Гидравл крупн наносов.
- •3. Методика определения расхода воды по кривой расходов.
- •26 Билет.
- •1. Донныя наносы. З Эрі.
- •2. Терміческій режім болот.Особ замерзанія і оттаів.
- •3. Аналитический метод расчета средней скорости течения на вертикали (при измерении на 5, 3 и 2 точках от глубины вертикали).
- •27 Билет.
- •1. Донные отл озёр и водохр.
- •2. Гідроморфолог тіпы русловых процессов
- •3. Определение абсолютной отметки уровня воды на свайном водомерном посту.
- •28 Билет.
- •1. Устья рек,дельты, эстуарии.
- •2. Особенності образов і гідролог режім ледніков.
- •3. Построение гидрографической схемы реки.
- •29 Билет.
- •1. Водохранилища.
- •3. Определение средневзвешенного значения модуля стока по карте стока (при отсутствии наблюдений).
- •30 Билет.
- •1. Проісхожденіе котловін озёр
- •2. Стадии эволюции озёр
- •3. Определение частоты и обеспеченности уровней (расходов) воды (графический метод).
- •31 Билет.
- •1. Высшая водная растит и зараст водоемов.
3. Определение средней скорости течения воды на вертикали графическим способом.
20 Билет.
1. Унутрыгадавое размеркаванне сцёку
Сцёк – гэта перамяшчэнне вады і ўсіх раствораных у ёй рэчываў і наносаў. Сцёк па тэрыторыі Беларусі змяняецца у шыротным напрамку разам са зменай кліматычных умоў. Для большасці рэк асноўная частка рачнога сцёку пораходзіць вясной у час таяння снегу. Пагэтаму характар вяснавога разводдзя (яго працягласць, аб’ём, доля у гадавым сцёку) у значнай меры вызначае асаблівасці размеркавання сцёку на працягу года. Сярэдняя велічіня сцёку вясной вагаецца ад 40 да 170 мм. Гэта складае ад 30 да 70 % гадавога сцёку. Веснавое разводдзе змяняецца нізкай летняй межанню. Асноўнай крыніцай жыўлення ў межань з’яўляюцца грунтовыя воды. Зімой сцёк спачатку паніжаецца, а затым паступова павялічваецца. У перыяд зімовых адлігаў часта назіраюцца зімовыя паводкі. У суровыя зімы малыя рэкі часта перамярзаюь і сцёк спыняецца. Сярэдні сцёк за зіму змяняецца ад 4 да 25 % ад гадавога і памяншаеецца з поўначы на поўдзень. Наіменшыя значэнні мінімальнага сцёку прыходзяцца на паўднёвую частку тэрыторыі. У адпаведнасці з змяненнем падземнага жыўлення рэк знаходзіцца і размеркаванне мінімальнага сцёку рэк па тэрыторыі. Самыя нізкія модулі сцёку і выпадкі перасыхання і перамярзання характэрны рэкам Палесся. Для рэк Беларусі характэрна наяўнасць дзвюх перыядаў нізкага сцёку за год – летне-асенні і зімовы. Максімальны сцёк. Веснавое паўнаводдзе з’яўляецца найбольш характэрнай фазай гідралагічнага рэжыма рэк, зя якую праходзіць ад 40 да 60 % адагульнага аб’ёму гадавога сцёку. У гэты час назіраюцца найбольш высокія расходы вады. Веснавое паўнаводдзе пачынаецца на паўднёвым захадзе у сярэднім у пачатку сакавіка – у першай палавіне красавіка. Сярэдні слой сцёку за паўнаводдзе вагаецца ў межах 50 – 60 мм на поўдні да 160 мм на паўночным усходзе. За апошнія 50 – 100 гадоў на Беларусі назіраўся шэраг год з вельмі высокімі паўнаводдзямі. Для разліку велічіні сцёку за год выбіраюцца наступныя градацыі воднасці (сцёку): вельмі мнагаводны (забяспечанасць 5 %), мнагаводны ( 25 % ), сярэдні па воднасці ( 50 % ), малаводны ( 75 % ) і вельмі малаводны ( 95 % ).
Розныя геагр-ыя фактары маюць магчымасць уплываць на рачны сцёк і змяняць яго. Найбольш важнымі фактарамі з’яўляюцца: марфаметрычныя паказчыкі вадазбору, рэльеф, карст, лясістасць, балоцістасць, зарэгуляванасць сцёку і інш.
Марфаметрычныя паказчыкі вадазбору. уплыў мясцовых фактараў на сцёк значна большы на малых вадазборах. Пры некаторай плошчы размеркаванне сцёку па тэр-ыі падпарадкоўваецца толькі геагр-ай занальнасці мала залежыць ад азанальных фактараў.Розніца велічыні сярэдняга сцёку вялікіх і малых рэк у адной і той жа геагр-ай зоне звязаны з неаднолькавымі суадносінамі паверхневага і падземнага жыўл.
Плошча вадазбору павялічваецца у малых вадацёках з павялічэннем эразіённага урэза далины и рэчышча. Такая залежнасць абумоулена рэгрэсийнай эрозияй, пры якой з панижэннем мясцовага базиса эрозии павяличваецца даўжыня схилаў и вадападзельная линия аддаляецца ад раки. Чым большы ўрэз, тым больш ваданосных слаёў дрэнируецца ракой і тым больш шчодрае і ўстойлівае падземнае жыўл, як найбольш устойливая частка сцёку. Таким чынам, плошчай вадазбора ва ўмовах дастатковага ўвільгатнення хара-ца ўмовы і велічыня падземнага жыўл рэк.
Акрамя памераў вадазбору на сцёк уплывае яго нахіл, разчляненнасць рэльефу і гушчыня рачной сеткі. З павялічэннем нахілу і гушчыні рачной сеткі сцёк рэк павялічваецца.
Рэльеф вадазбору. Непасрэдны ўплыў рэльефу на сцёк абмяжоўваецца павялічэннем альбо паніжэннем хуткасці сцякання вады з басейну ў залежнасці ад нахілу і ступені разчлянення ярамі, лагчынамі, западзінамі. Пры значных ухілах сцёк адбываецца хутка, памянаецца час дабягання вады да рэчышча, страты на інфільтрацыю і выпарэнне. Па ярам і лагчынам сцёк таксама ідзе больш інтенсіўна. Пры запаволеным сцёку на палогіх схілах павялічваюцца страты вады. У многіх выпадках рэльеф уплывае на размеркаванне снегу па вадазбору. Ён здуваецца ветрам з раўнінных прастораў і накопліваюцца ў ярах і лагчынах.
Карст. ў карставых абласцях адбываецца інтенсіўнае паглынанне дажджавых і талых вод панорамі, варонкамі, трэшчынамі. У выніку паверхневы сцёк памяншаецца альбо зусім знікае. Размеркаванне сцёку на працягу года нераўнамернае, т.к практычна адсутнічае падземнае жыўл. Есць выпадкі, калі рэкі знікаюць у карставых пустотах. Па краях карставых раёнаў назіраецца выхад падземных вод у рачных далінах і рэчышчах у выглядзе крыніц, якія дадаткова жывяць рэкі.
Лясистасць. Уплыў леса праяўляецца праз уздзеянне на вадапранікальнасць глебаў. Карнявая сістэма разрыхляе глебу і павялічвае яе порыстасць і вадапранікальнасць. Лясная падсцілкаі интенсіўна паглынае ваду. Зімой назіраецца меншае прамярзанне глебы. Вясной запавольваецца таянне снегу. Усё гэта разам прыводзіць да значных страт вады на фільтрацыю. Памяншаецца паверхневы сцёк і вада паступае ў раку падземным шляхам. У басейнах вялікіх рэк рачная сетка дрэніруе глыбокія слаі і падземны сцёк пападае ў раку.
Некаторае памяншэнне сцёку у лясных вадазбораў дае затрыманне ападкаў дрэвамі і іх выпарэнне. Прыродная і штучная зарэгуляванасць. Азёры і вадасховішчы рэгулюць сцёк, больш рўнамерна размяркоўваюць яго па порам года. У паўнаводдзе і і паводкі вада паступае ў вадаёмы і размяркоўваецца раўнамерна па іх паверхні. Пры гэтым пад’ём узроўня значна менш, чым у рацэ. Адпаведна сцёк у раку з возера павяличваецца на невяликую величыню. І, наадварот, у межань накопленая ў вадаёме вада паступова вяртаецца ў раку. Таму, межанны сцёк азёрных рэк большы, а сцёк у часы паводкаў меншы, чым безазёрных. У вадасховішчах у паўнаводдзе вада штучна затрымліваецца з мэтай яе назапашвання і выкарыстання ў малаводны перыяд і рэгулявання сцёку.
Балоцістасць. Уплыў балот на сцёк вызначаецца геаграфічнымі ўмовамі і велічынёй выпарэння з балот і незабалочаных зямель. У раёнах лішкавага і дастатковага увільгатнення балоты не памяншаюць гадавы сцёк. У раёнах недастатковага альбо няўстойлівага ўвільгатнення балоты ў выніку значнай велічыні выпарэння памяншаюць сцёк.
Балоты памяншаюць найбольшыя расходы паўнаводдзяў і паводак. Паводкі, якія ўзнікаюць пры дажджах поўнасцю паглынаюцца балотамі. Пры асушэнні балот увільгатнённых раёнаў павялічваюцца пікі паўнаводдзяў і паводак, а гэта значыць узрастае нераўнамернасць сцёку.