MMATHAN05
.pdf
|
|
|
|
|
|
= √2 ln x − 4 + |
x − 4 |
|
|
+ |
16 |
+ C = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
|
15 |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
√2 ln |
x − 4 + x2 − 2 x + 1 + C. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
x dx |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
( 2x + 1) − 1 |
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
√5 + x − x2 |
|
|
|
− |
|
|
|
|
√−5 + x − x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
d( |
|
|
x2 + x + 5) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= − |
|
|
|
√−5 + x − x2 |
|
|
|
+ + |
|
|
|
|
|
√ |
|
|
|
|
|
|
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 + x − x2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
5 + x − x2 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
21 |
|
− |
|
|
|
x − |
1 2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − 5 + x − x2 + |
arcsin |
+ C |
= |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
√ |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
21 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
arcsin |
2x − 1 |
+ C. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 + x |
|
|
|
|
x2 |
+ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
√21 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
9. |
|
2 + x − x2 dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
4 − x − 2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
= |
|
|
4 − |
|
|
x − 2 |
|
|
|
|
|
+ 4 · |
|
2 arcsin |
|
|
|
|
+ C = |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x − 2 |
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x |
− 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x |
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
= |
2 + x − x2 + |
|
|
arcsin |
|
|
|
|
− |
|
|
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 |
8 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
10. |
|
2 + x + x2 dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x + 2 |
|
|
|
|
2 |
+ 4 dx = |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
101
|
x + |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x + 2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
8 ln x + 2 + |
|
|
|
|
2 |
|
+ C = |
|||||||||||||
= |
2 |
4 + |
|
x + 2 |
|
+ 4 |
|||||||||||||||||||||||
2 |
+ |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
7 |
|
|
|
7 |
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
7 |
|
|
||||
|
2x + 1 |
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
= |
|
|
|
|
2 + x + x2 + |
|
|
ln x + |
|
+ 2 + x + x2 + C. |
|
|
|||||||||||||||||
4 |
|
|
|
8 |
2 |
|
|
Задачи для самостоятельной работы
1. |
|
x2 − x + 2 . |
|
|
dx |
x5 dx
3.x6 − 2x3 + 5 .
5. |
|
√x + x2 . |
|||
|
|
|
dx |
||
7. |
|
|
x + x3 |
||
√ |
|
dx. |
|||
1 + x2 − x4 |
|||||
9. |
|
|
x dx |
||
√ |
|
. |
|||
1 − 3x2 − 2x4 |
x + 1
2.x2 + x + 1 dx.
4. |
|
3 sin2 x − 4 sin 2x + 5 cos2 x . |
||
|
|
|
|
dx |
6. |
|
x + 1 |
||
√ |
|
dx. |
||
x2 + x + 1 |
8.x x4 + 2x2 − 1 dx.
cos x dx
10.√1 + sin x + cos2 x .
Ответы
1. |
2 |
arctg |
|
2x − 1 + C |
. 2. |
|
1 ln(x2 + x + 1) + |
|
1 |
|
arctg |
2x + 1 + C |
. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
√ |
|
|
|
√ |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
√ |
|
|
|
|
√ |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
7 |
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
ln(x6 |
|
|
|
2x3 + 5) + |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
− 1 |
|
+ C |
|
|
|
1 |
ln |
|
3 tg x |
|
5 |
|
|
+ C |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
3. |
6 |
− |
|
6 arctg |
|
|
|
|
. |
4. |
2 |
|
|
|
tg x |
|
−1 |
|
|
. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
√ |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
√ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
5. ln x + |
2 |
|
+ |
|
|
|
x + x |
|
|
+ C. |
|
|
6. |
2 |
|
|
ln x + |
2 |
+ |
|
x |
|
+ x + |
1 + |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
||||||||
|
√ 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
√ |
|
|
2 |
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
+ |
|
|
|
x |
+ x + 1 + C. |
|
|
|
|
|
7. |
|
|
|
|
|
|
|
1 + x |
|
|
x |
+ |
|
|
arcsin |
|
|
|
|
− |
|
|
+ C. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
−2 |
|
|
|
− |
4 |
|
|
|
√5 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x2 + 1 √ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
ln |
|
2 |
|
|
|
|
|
√ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
4 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
8. |
|
|
|
|
|
|
|
x |
+ 2x |
− |
1 |
− |
|
|x |
+ 1 + |
|
x |
+ 2x |
|
− 1| + C. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9. |
1 |
|
arcsin |
4x2 + 3 |
|
+ C |
. |
10. |
arcsin |
2 sin x − 1 |
+ C |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2√2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
√17 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
102
Занятие 7. Интегрирование рациональных дробей
Задание
Найти интегралы методом неопределенных коэффициентов.
2x2 + 41x − 91
1.(x − 1)(x + 3)(x − 4) dx.
3. |
|
x(x + 1)(x2 |
+ x + 1) dx. |
|
|
|
dx |
|
|
x4
5.x4 + 3x2 + 2 dx.
x4
2.(x2 − 1)(x + 2) dx.
4. |
|
x4 + x2 |
+ 1 . |
|
|
|
dx |
|
|
8x + 48
6.(2x − 1)(4x2 + 16x + 17) dx.
Решения
1. |
|
2x2 + 41x − 91 |
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Вычислим (x − 1)(x + 3)(x − 4) . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
Разложение дроби |
|
2x2 + 41x − 91 |
|
в сумму простейших |
||||||||||
|
|
(x − 1)(x + 3)(x − 4) |
|||||||||||||
|
дробей ищем в виде |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
2x2 + 41x − 91 |
= |
A |
|
+ |
|
|
B |
+ |
C |
. |
(3.1) |
||
|
|
(x − 1)(x + 3)(x − 4) |
x − 1 |
x + 3 |
x − 4 |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Приводя в (3.1) к общему знаменателю правую часть, имеем |
||||||||||||||
|
|
|
|
2x2 + 41x − 91 |
|
|
= |
|
|
|
|
||||
|
|
|
(x − 1)(x + 3)(x − 4) |
|
|
|
|
|
|
|
= A(x + 3)(x − 4) + B(x − 1)(x − 4) + C(x − 1)(x + 3) . (x − 1)(x + 3)(x − 4)
Приравнивая числители дробей, получаем тождество
A(x + 3)(x −4) + B(x −1)(x −4) + C(x −1)(x + 3) = 2x2 + 41x −91.
(3.2)
103
Перепишем его в виде
(A+ B + C)x2 + (−A−5B + 2C)x−12A+ 5B −3C = −2x2 + 41x−91.
Приравнивая коэффициенты при одинаковых степенях x, получаем систему уравнений
A + B + C = 2,
−A − 5B + 2C = 41,
−12A + 4B − 3C = −91.
Эта система решается по правилу Крамера, но ее проще решить методом исключения. Исключаем из второго и третьего уравнений неизвестное A. С этой целью второе уравнение сложим с первым, а затем первое уравнение умножим на 12 и сложим с третьим. Приходим к эквивалентной системе
A + B + C = 2,
−4B + 3C = 43,
16B + 9C = −67.
Умножая, теперь, второе уравнение на 4 и складывая с третьим, получаем 21C = 105 или C = 5. Из второго уравнения находим B = −7, из первого уравнения имеем A = 4. Следовательно,
|
2x2 + 41x − 91 |
|
dx = |
|
4 |
|
|
7 |
+ |
5 |
dx = |
|
(x − 1)(x + 3)(x − 4) |
|
− 1 |
− x + 3 |
x − 4 |
||||||||
|
x |
|
|
|||||||||
|
= 4 ln |x − 1| − 7 ln |x + 3| + 5 ln |x − 4| + C = |
|
||||||||||
|
= ln |
|
(x |
1)4(x |
4)5 |
|
+ C. |
|
|
|
||
|
|
−(x + 3)−7 |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Метод нахождения неопределенных коэффициентов в разложении правильной рациональной дроби на простейшие, изложенный выше, — стандартный метод. Он годится при интегрировании любых правильных рациональных дробей. Однако, иногда полезно в равенство, полученное после приведения к общему знаменателю простейших дробей и приравнивания числителей, подставлять
104
вместо x некоторые специально подобранные числа, что может значительно упростить нахождение неопределенных коэффициентов. Применим это к решенному примеру. Полагая поочередно в тождестве (3.2) x равным 1 или -3 или 4, получаем:
при x = 1 уравнение −12A = −48 A = 4, при x = −3 уравнение 28B = −196 B = −7, при x = 4 уравнение 21C = 105 C = 5.
2. Вычислить |
x4 |
|
|
dx. |
|
(x2 − 1)(x + 2) |
Под знаком интеграла стоит неправильная дробь (степень многочлена в числителе больше степени многочлена в знаменателе).
Выделим ее целую часть, разделив числитель x4 на знаменатель
(x2 − 1)(x + 2) = x3 + 2x2 − x − 2:
4 |
|
|
|
|
|
3 |
+ 2x |
2 |
− x − 2 |
x4 |
3 |
2 |
|
|
|
x |
|
||
|
|
|
|
|
|
||||
x |
+ 2x3 |
− x2 |
− 2x |
|
x − 2 |
|
|
||
|
|
|
|
||||||
—−2x3 |
+ x |
+ 2x |
|
|
|
||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|||
|
−2x |
− 4x |
2 |
+ 2x + 4 |
|
|
|
||
|
|
5x |
− 4 (остаток) |
|
В результате получаем:
x4 = x − 2 + .
(x2 − 1)(x + 2) (x2 − 1)(x + 2)
Но тогда
|
x4 |
|
dx = |
|
x |
− |
2 + |
5x2 − 4 |
dx. |
|
(x2 − 1)(x + 2) |
(x2 − 1)(x + 2) |
|||||||||
|
|
|
|
5x2 − 4
Разложение дроби (x2 − 1)(x + 2) в сумму простейших ищем в виде
A B C
(x − 1)(x + 1)(x + 2) = x − 1 + x + 1 + x + 2 .
Получаем
A(x + 1)(x + 2) + B(x − 1)(x + 2) + C(x2 − 1) = 5x2 − 4,
105
x = 1, |
|
6A = 1, |
A = |
1 |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
x = −1, −2B = 1, |
B = |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
− |
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
x = −2, 3C = 16, |
C = |
16 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
x |
− |
2 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
5x2 − 4 |
|
|
|
dx = |
|
||||
|
|
|
|
(x2 − 1)(x + 2) |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
= x − 2 + |
1 |
|
|
|
1 |
+ |
16 |
dx = |
|||||||||||||||||
− |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
6(x − 1) |
2(x + 1) |
3(x + 2) |
|||||||||||||||||||||||
|
x2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
16 |
|
|
||||
= |
|
− 2x + |
|
ln |x − 1| − |
|
|
ln |x + 1| + |
|
|
ln |x |
− 2| + C. |
||||||||||||||
2 |
6 |
2 |
3 |
||||||||||||||||||||||
3. Вычислить |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
x(x + 1)(x2 + x + 1) |
|
|
|
|
|
|
Подынтегральная функция — правильная рациональная дробь. Так как квадратный трехчлен x2 +x+1 имеет комплексные корни, то разложение этой дроби в сумму простейших ищем в виде
dx |
|
= |
A |
+ |
B |
+ |
Cx + D |
. |
|
x(x + 1)(x2 + x + 1) |
x |
x + 1 |
x2 + x + 1 |
||||||
|
|
|
|
Умножая обе части этого равенства на x(x + 1)(x2 + x + 1), имеем
A(x + 1)(x2 + x + 1) + Bx(x2 + x + 1) + (Cx + D)x(x = 1) = 1,
(A + B + C)x3 + (2A + B + C + D)x2 + (2A + B + D)x + A = 1.
Приравнивая коэффициенты при одинаковых степенях слева и справа, получаем
A + B + C = 0, |
A = 1, |
|
1, |
|
A = 1, |
1, |
|
2A + B + C + D = 0, |
B + C = |
|
|
B = |
|
||
|
|
− |
|
|
|
− |
|
2A + B + D = 0, |
B + C + D = 2, |
C = 0, |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
A = 1, |
B + D = −2, |
|
D = −1. |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
106
Таким образом, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
1 |
||||||||
|
|
dx = |
|
|
− |
|
|
|
|
− |
|
|
|
|||||||
x(x + 1)(x2 + x + 1) |
x |
x + 1 |
x2 + x + 1 |
|||||||||||||||||
|
= ln |x| − ln |x + 1| − |
1 |
|
|
|
2 3 = |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x + |
|
|
+ |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
4 |
|
|||||||
|
= ln |
|
x |
|
2 |
|
|
+ 1 |
+ C. |
|||||||||||
|
x + 1 |
− √3 arctg 2x√3 |
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx =
4. Вычислить |
dx |
|
|
. |
|
x4 + x2 + 1 |
Разложим знаменатель подынтегральной дроби на простейшие множители.
x4 + x2 + 1 = x4 + 2x2 + 1 − x2 = (x2 + 1)2 − x2 = = (x2 + x + 1)(x2 − x + 1).
Тогда
1 |
|
= |
Ax + B |
+ |
Cx + D |
, |
|
(x2 + x + 1)(x2 − x + 1) |
x2 + x + 1 |
x2 − x + 1 |
|||||
|
|
|
(Ax + B)(x2 − x + 1) + (Cx + D)(x2 + x + 1) = 1,
(A + C)x3 + (−A + B + C + D)x2 + (A − B + C + D)x + B + D = 1,
|
+ C = 0, |
|
|
|
A + C = 0, |
|||
AA + B + C + D = 0, |
|
|
C + D = 0, |
|||||
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
A B + C + D = 0, |
|
A B = 0, |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
− |
|
B + D = 1, |
|
|
B + D = 1, |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A = B = D = |
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
, C |
= |
− |
|
. |
|
|
|
2 |
2 |
107
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
x2 − x + 1 |
|
|||||||||||||||||||
|
(x2 + x + 1)(x2 − x + 1) |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
x2 + x + 1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
1 |
|
|
|
|
x + 1 |
dx |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
x − 1 |
dx, |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 (2x + 1) + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
= |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x2 + x + 1 |
2 |
|
x2 + x + 1 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
2x + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= |
|
ln(x2 |
+ x + 1) + |
√ |
|
arctg |
|
√ |
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x − 1 |
|
|
dx = |
1 |
|
(2x − 1) − 1 |
dx = |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x2 + x + 1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 − x + 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= 1 ln(x2 |
|
|
x + 1) |
|
1 |
arctg |
2x − 1 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
√ |
|
|
√ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
Окончательно получаем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x2 + x + 1)(x2 − x + 1) = |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x4 + x2 + 1 = |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
= |
1 |
ln |
x2 + x + 1 |
+ |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x + 1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
2x − 1 |
. |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
4 |
|
x2 − x + 1 |
2√3 |
arctg √3 |
|
|
|
arctg |
|
|
√3 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
5. Вычислить |
|
|
|
|
x4 |
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
x4 + 3x2 + 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
Выделяя целую часть подынтегральной дроби, получаем |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
(x4 + 3x2 + 2) (3x3 + 2) |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
dx |
= |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
x4 + 3x2 + 2 |
|
|
|
|
|
|
x4 + 3x2 + 2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 1 − |
|
|
|
|
|
3x2 + 2 |
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x2 + 1)(x2 + 2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x2 + 2
Правильная дробь (x2 + 1)(x2 + 2) не содержит нечетных степе-
ней. Поэтому ее разложение в сумму простейших дробей не может содержать нечетных степей и, следовательно, имеет вид:
3x2 + 2 |
= |
A |
+ |
B |
|
|
|
|
. |
||
(x2 + 1)(x2 + 2) |
x2 + 1 |
x2 + 2 |
108
Найдем коэффициенты A и B. Имеем
A(x2 + 2) + B(x2 + 1) = 3x2 + 2,
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
A + B = 3, |
|
|
|
|
A = −1, |
|||||
|
2A + B = 2, |
|
|
|
|
B = 4. |
|
||||
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
x4 |
|
|
1 |
|
|
|
4 |
|||
|
|
dx = |
1 + |
|
|
− |
|
||||
x4 + 3x2 + 2 |
x2 + 1 |
x2 + 2 |
|||||||||
|
|
|
|
√ |
|
|
|
x |
+ C. |
||
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
= x + arctg x − 2 |
|
2 arctg √ |
|
|
||||||
|
|
2 |
dx =
8x + 48
6. Вычислить (2x − 1)(4x2 + 16x + 17) dx.
Разложение подынтегральной дроби на простейшие ищем в виде
|
|
|
|
|
8x + 48 |
|
|
|
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
Bx + C |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
+ |
|
|
|
. |
|
||||||||||
Тогда |
|
(2x − 1)(4x2 + 16x + 17) |
2x − 1 |
4x2 + 16x + 17 |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
A(4x2 + 16x + 17) + (Bx + C)(2x − 1) = 8x + 48, |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
(4A + 2B)x2 + (16A − B + 2C) + 17A − C = 8x + 48, |
|
||||||||||||||||||||||||||
16A B + 2C = 8, |
|
18A + 2C = 8, |
|
|
B = 4, |
||||||||||||||||||||||||
|
2A + B = 0, |
|
|
|
|
|
2A + B = 0, |
|
|
|
|
|
A = 2, |
|
|||||||||||||||
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|||||||
17A |
|
|
|
C = 48, |
|
|
|
|
17A |
|
C = 48, |
|
|
C = |
|
|
14. |
||||||||||||
|
|
− |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
− |
|
|
|
|
4x + 14 |
|
|
− |
|
|||||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
− |
|
|
dx = |
|||||||||||||||||
|
|
|
x4 + 3x2 + 2 |
2x − 1 |
x4 + 16x + 17 |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
= ln |2x − 1| − 1 |
(8x + 16) + 12 dx = |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
4x2 + 16x + 17 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
= ln |
|2x − 1| − |
1 |
ln(4x2 |
+ 16x + 17) − 6 |
|
|
|
dx |
|
= |
||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
(2x + 4)2 + 1 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
= ln |
|2x − 1| − |
1 |
ln(4x2 |
+ 16x + 17) − 3 arctg (2x + 4) + C. |
||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
109
Задачи для самостоятельной работы
|
|
x + 3 |
||
1. |
|
2 |
|
dx. |
(x − 2)(x + 5) |
||||
3. |
|
x3 + 1 |
||
|
dx. |
|||
x3 − 5x2 + 6x |
x2 + 5x + 4
5.x4 + 5x2 + 4 dx.
xdx
2.(x + 1)(x + 2)(x + 3) .
x4
4.x4 + 5x2 + 4 dx.
6. x dx . x3 − 1
Ответы
1. ln |x −2|+ ln |x + 5|+ C. 2. |
1 |
ln |
|
|
(x + 2)4 |
|
|
+ C. 3. x + |
1 |
|
ln |x|− |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
(x + 1)(x + 3)3 |
|
6 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
9 |
|
|
|
|
|
|
28 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
8 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
− |
|
ln x |
2 |
| |
+ |
|
|
|
ln x |
3 |
| |
+ C. |
4. x + |
|
arctg x |
|
|
|
|
|
arctg |
|
|
+ C. |
|
|||||||||||||||||||
2 |
3 |
|
3 |
|
|
3 |
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
| − |
|
|
|
|
| − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
5. |
|
|
x + |
5 |
ln |
x2 |
+ 1 |
+ C |
|
|
|
|
|
1 |
ln |
(x − |
1)2 |
+ |
|
1 |
|
|
|
2x |
+ 1 |
+ C |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
arctg |
|
|
|
. |
6. 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
6 |
x2 |
+ 4 |
x2 + x + 1 |
√3 arctg |
√3 |
. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Занятие 8. Интегрирование рациональных дробей
Задание
Найти интегралы методом неопределенных коэффициентов.
1. |
|
x2 + 1 |
2. |
x dx |
|
. |
|
|||
|
|
|
dx. |
|
|
|||||
|
|
(x − 1)2(x2 + 2x + 2) |
|
|||||||
(x + 1)2(x − 1) |
|
|||||||||
3. |
|
x3 + x − 1 |
dx |
4. |
(x + 1)4 |
dx |
|
|||
|
|
|
||||||||
(x2 + 2)2 . |
(x2 + 2x + 2)3 . |
|
||||||||
|
|
(5x − 12) dx |
6. |
dx |
|
|
. |
|||
5. |
|
2 |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
(x + 3)3(x + 2)2(x + 1) |
|
||||||
(x2 − 6x + 13)2 |
|
|||||||||
110 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|