Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

MMATHAN05

.pdf
Скачиваний:
27
Добавлен:
27.03.2015
Размер:
1.1 Mб
Скачать

Таким образом,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

(sin x + 2 cos x)

3

(cos x − 2 sin x)

 

 

 

 

sin x − cos x

 

 

 

 

dx =

 

dx =

5

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin x + 2 cos x

 

 

 

 

sin x + 2 cos x

 

=

 

1

 

1 + 3

cos x − 2 sin x

dx =

 

x

 

3

 

 

 

d(sin x + 2 cos x)

=

5

sin x + 2 cos x

5

5

 

 

sin x + 2 cos x

 

 

 

 

 

 

= x5 35 ln | sin x + 2 cos x| + C.

9. In =

sinn x dx =

 

 

 

 

 

 

u = sinn−1 x,

du = (n − 1) sinn−2 x cos x dx,

" =

= ! dv = sin x dx,

v =

cos x

 

 

 

 

 

 

 

= cos x sinn−1 x + (n − 1)

cos2 x sinn−2 x dx =

 

= cos x sinn−1 x + (n − 1)

 

(sinn−2 x − sinn x) dx.

Получили уравнение относительно In :

In = cos x sinn−1 x + (n − 1)In−2 (n − 1)In.

Откуда

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n − 1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I =

 

 

 

cos x sinn−1 x +

I

 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

(3.5)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n−2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

n

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

Применяя последовательно (3.4), вычислим интеграл

sin6 x dx.

 

 

I6 =

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin6 x dx =

 

 

cos x sin5 x +

 

I4

=

 

 

 

 

 

6

6

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

5

1

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

=

 

 

 

 

 

 

=

 

cos x sin5 x +

 

 

cos x sin3 x +

 

I2

 

 

 

 

 

6

6

4

4

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

=

=

 

cos x sin5 x −

 

 

cos x sin3 x +

 

 

cos x sin x +

 

 

I0

6

24

24

2

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

131

= 16 cos x sin5 x − 245 cos x sin3 x − 165 cos x sin x + 165 x + C.

10. Kn =

cosn x =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

cos

2 x + sin2 x

dx = Kn−2 +

sin2 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dx =

 

 

 

cosn x

cosn x

 

= u =

sin x,

du = cos x dx

 

 

 

 

 

 

sin x

 

 

 

1

 

 

=

 

dv =

 

dx, v =

 

 

 

 

 

 

cosn x

(n

1) cosn−1 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

= Kn−2 +

 

 

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(n − 1) cosn−1 x

n − 1

cosn−2 x

 

Получили уравнение

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kn = Kn−2 +

 

 

 

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

Kn−2.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(n − 1) cosn−1 x

n − 1

 

 

 

Откуда

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n − 2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kn =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

Kn−2.

 

 

 

 

(3.6)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тогда

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(n − 1) cos

 

 

x

 

n − 1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

K7 =

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dx =

 

 

 

 

 

 

+

 

 

K5

=

 

 

 

 

 

 

 

cos7 x

6 cos6 x

6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

sin x

+

 

 

5

 

 

sin x

+

 

3

K3 =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6 cos6 x

6

4 cos4 x

 

4

 

 

 

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

 

 

5 sin x

 

 

 

 

15

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

1

 

 

 

 

dx

 

 

=

 

=

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

6 cos6 x

24

cos4 x

24

2 cos2 x

2

cos x

=

sin x

5

 

 

 

sin x

15

 

 

sin x

 

 

 

 

 

15

 

 

 

 

 

 

tg

x

π

 

+ C.

6 cos6 x +

 

24 cos4 x

+ 48 cos2 x +

48 ln

2 +

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

132

Задачи для самостоятельной работы

1.sin5 x cos5 x dx.

3.

 

sin3 x .

 

 

dx

5.

 

dx

 

.

sin x cos4 x

7.

 

sin(x + a) cos(x + b) .

 

 

dx

sin3 x

2.cos4 x dx.

dx

4. sin4 x cos4 x .

6.cos x cos 2x cos 3x dx.

sin x

8.sin x − 3 cos x .

9. Вывести формулу понижения для интеграла Kn =

 

 

 

cosn x dx

 

 

 

 

(n > 2) и с ее помощью вычислить

cos8 x dx.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10. Вывести формулу понижения для интеграла

 

In =

 

 

 

 

dx

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sinn x

 

 

 

(n > 2) и с ее помощью вычислить

 

 

dx

 

dx.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin5 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ответы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.

 

cos 2x

+

cos3 2x

cos5 2x

+C. 2.

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

1

 

 

 

+C. 3.

 

 

cos x

 

+

 

 

 

64

 

 

 

96

 

320

 

3 cos3 x

cos x

2 sin2 x

+

 

1

ln

tg

x

 

+ C. 4.

 

8 ctg 2x

 

8

ctg 32x + C. 5.

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

+

 

 

 

1

 

+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

x

2

 

 

C

 

 

 

 

 

 

x

 

sin 2x

sin 4x

+

 

sin 6x

 

+ C

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+ ln

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

cos x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

tg

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 cos3 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

. 6.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

8

 

 

 

 

16

 

 

 

 

 

x

 

 

24

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin(x + a)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ln

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+ C.

8.

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

ln

 

sin x

 

 

 

 

3 cos x

 

+

 

 

 

 

 

 

 

b)

cos(x + b)

 

 

 

 

10

 

 

10

|

 

 

 

 

cos(a

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

|

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

C. 9. Kn

 

 

=

 

 

 

 

sin x cosn−1 x +

 

 

 

 

 

 

 

Kn

2, K8

 

 

=

 

 

 

 

sin x cos7 x +

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

8

7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

35

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

35

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin x cos5 x +

 

 

 

sin x cos3 x +

35

 

 

sin x cos x +

 

 

 

x

+ C. 10. In =

 

48

 

192

 

128

 

 

128

 

 

 

 

 

 

 

cos x

 

 

 

 

 

 

 

+

n − 2

I

n−2,

I

=

 

 

 

 

 

 

cos x

 

 

 

 

3

 

cos x

+

 

 

3

ln

tg

x

 

+

(n − 1) sinn−1 x

 

4 sin4 x

 

 

8

2

 

 

 

n − 1

5

 

 

 

 

8 sin2 x

 

 

 

 

 

 

 

+ C.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

133

Занятие 11. Интегрирование тригонометрических функций

Задание

Найти интегралы.

1.

 

8 4 sin x + 7 cos x .

 

 

dx

 

3.

 

sin2 x + tg 2x .

 

 

dx

5.

 

sin2 x − cos2 x

dx

sin6 x + cos6 x .

 

 

sin 2x

7.

 

 

dx.

21 + 16 cos x − 4 sin2 x

2.

 

cos x + 2 sin x + 3 .

 

 

dx

 

4.

 

sin4 x + cos4 x .

 

 

dx

6.

 

dx

 

.

(2 sin x) cos x

sin x

8.2 + sin x + cos x dx.

Интегралы вида R(sin x, cos x) dx, где R — рациональная

функция, приводятся к интегрированию рациональных функций с x

помощью универсальной подстановки tg 2 = t, при этом

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 sin

 

x

cos

x

 

 

 

 

 

 

 

2 tg

x

 

 

 

 

 

 

2t

 

 

 

sin x = 2 sin

x

cos

x

=

 

2

2

 

 

 

 

=

 

 

2

 

 

 

=

 

 

,

 

2

2

cos2

x

 

+ sin2

x

1 + tg 2

x

1 + t

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

2

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

cos2

x

sin2

 

x

1 tg

2

x

 

 

 

1 − t2

 

 

x

 

 

 

 

x

=

 

 

 

 

=

 

 

 

 

cos x = cos2

 

sin2

2

2

2

 

=

,

 

 

2 x

 

 

 

 

 

 

2 x

 

1 + t2

2

 

 

 

2

 

 

 

2 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

cos

 

+ sin

 

 

 

 

 

1 + tg

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

2

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x = 2 arctg t,

dx =

 

 

2 dt

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 + t2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Приведем случаи, когда подынтегральная функция приводится к рациональной дроби более простым способом.

134

I. Подынтегральная функция — четная относительно обоих аргументов, т.е.

R(sin x, − cos x) ≡ R(sin x, cos x).

Тогда применяется подстановка tg x = t.

II. Подынтегральная функция — нечетная относительно sin x, т.е.

R(sin x, cos x) ≡ −R(sin x, cos x).

Применяется подстановка cos x = t.

III. Подынтегральная функция — нечетная относительно cos x,

т.е.

R(sin x, − cos x) ≡ −R(sin x, cos x).

Применяется подстановка sin x = t.

Решения

1. Вычислим

dx

 

.

8 4 sin x + 7 cos x

Подынтегральная функция не удовлетворяет ни одному из

случаев I-III. Поэтому применяем универсальную подстановку x

tg 2 = t. Имеем

 

 

8 4 sin x + 7 cos x =

(1 + t2)

8

 

 

 

 

8t

+ 7(1 − t2) =

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 dt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 + t2

 

 

1 + t2

 

 

= 2

 

dt

= 2

 

 

 

 

 

dt

 

 

=

 

 

1

 

1

 

dt =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t2 8t + 15

(t − 5)(t − 3)

t − 5

t − 3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5

 

 

 

 

 

 

tg

x

5

+ C.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

= ln

 

t

 

 

+ C = ln

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t

3

 

 

 

tg

2

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Вычислим

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

cos x + 2 sin x + 3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

135

 

Применяя универсальную подстановку tg

x

= t, получаем

 

 

2

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

2 dt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

cos x + 2 sin x + 3

(1 + t2)

1 − t2

+

 

4t

+ 3

 

 

 

 

 

1 + t2

1 + t2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

dt

 

=

 

dt

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t2 + 2t + 2

(t + 1)2 + 1

 

 

 

 

 

 

= arctg (t + 1) + C = arctg tg

x

+ 1 + C.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

3.

Вычислим

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin2 x + tg 2x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Так как R(sin x, − cos x) ≡ R(sin x, cos x), то полагаем tg x = t.

Тогда

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

tg x = t,

x = arctg x,

dx =

 

dt

 

 

,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 + t2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

= 1 + t2,

 

sin2 x = tg 2x · cos2 x =

 

 

 

t2

,

 

 

 

 

 

 

 

 

cos2 x

 

 

 

1 + t2

 

 

 

 

 

sin2 x + tg 2x =

2

 

 

dtt2

 

 

 

2

 

=

 

 

2t2

+ t4

=

 

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(1 + t )

 

 

 

 

 

+ t

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 + t2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dt

1

 

1

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dt =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t2(t2 + 2)

2

t2

t2 + 2

 

 

 

 

 

1

1

1

 

 

t

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

tg x

 

=

 

 

 

 

arctg

 

+ C =

 

ctg x −

2

 

arctg

 

 

+ C.

2

t

2

 

2

2

2

2

dx

4. Вычислим sin4 x + cos4 x . Применяя формулы

sin2 x =

1 cos 2x

,

cos2 x =

1 + cos 2x

,

2

2

 

 

 

 

136

имеем

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin4 x + cos4 x =

1

 

 

cos 2x

2

 

 

 

1

 

 

 

cos 2x

2

 

 

 

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 + cos2 2x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

(2 + 2 cos2 2x) =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

и

 

 

 

 

 

 

sin4 x + cos4 x = 2

 

 

1 + cos2

2x .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Полагая R(sin 2x, cos 2x) =

 

 

 

 

 

 

 

 

, замечаем, что подын-

 

 

 

 

 

 

1 + cos2 2x

тегральная функция четная относительно аргументов sin 2x и

cos 2x. Поэтому сделаем замену tg 2x = t.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin4 x + cos4 x = 2

 

 

1 + cos2

2x =

 

 

 

(1 + t2)

1 +

1

 

=

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

= 2 arctg 2 + C = 2 arctg

 

 

 

 

1 + t2

 

 

 

 

t2 + 2

 

2

+ C.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dt

1

 

 

 

 

 

 

 

 

t

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

tg

2x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin2 x − cos2 x

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. Вычислим sin6 x + cos6 x .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Преобразуя подынтегральную функцию, имеем

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin6 x + cos6 x =

1

((1 cos 2x)3 + (1 + cos 2x)3) =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

(1 3 cos 2x + 3 cos2 2x − cos2 x+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1 + 3 cos 2x + 3 cos2 2x + cos2 x) =

 

(1 + 3 cos2 2x),

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin2 x − cos2 x

dx =

4

 

 

 

 

 

cos 2x

 

 

 

dx.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 + 3 cos2 2x

 

 

 

 

 

 

 

 

sin6 x + cos6 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Так как подынтегральная функция нечетная относительно cos 2x,

то, полагая sin 2x = t, получаем

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin2 x − cos2 x

dx =

 

4

 

 

 

 

 

 

cos 2x

 

 

 

dx =

2

 

 

 

 

 

 

d sin 2x

 

=

 

 

 

 

 

1 + 3 cos2 2x

 

 

 

 

 

 

 

 

sin6 x + cos6 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 3 sin2 2x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

137

 

 

= 2

 

 

3t2 4 = 2

 

 

(3t − 2)(3t + 2) =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dt

 

 

 

 

 

dt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

1

 

1

 

 

 

1

 

 

 

 

 

t − 2

 

 

=

 

 

 

 

 

 

dt =

 

 

ln

3

+ C =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

3t

2 − √3t + 2

 

 

 

23

 

 

3t + 2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12 3 sin 2x

=23 ln 2 + 3 sin 2x + C.

6.

Вычислим

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2 sin x) cos x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Подынтегральная функция нечетная относительно cos x. Пола-

 

гая sin x = t, находим

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

cos x dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

dt

,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2 sin x) cos x

(2 sin x)(1 sin2 x)

(t − 2)(t2 1)

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

=

 

A

+

 

 

B

 

 

 

+

 

 

C

 

,

 

 

 

 

 

 

 

 

(t − 2)(t2

1)

t

2

 

t + 1

 

t − 1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

A(t2 1) + B(t − 2)(t − 1) + C(t − 2)(t + 1) = 1,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t = 2, 3A = 1, A =

 

1

,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t =

1, 6B = 1, B =

1

,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t = 1, −2C = 1, C =

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

dx

=

 

1

 

 

 

 

+

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

dt =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2 sin x) cos x

3(t − 2)

6(t + 1)

 

2(t − 1)

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

ln |t −

2|

+

 

ln |t + 1| −

 

 

ln |t −

 

1| + C =

 

 

 

 

3

6

2

 

 

 

 

 

 

 

 

1

ln

(sin x + 1)(sin x

 

 

 

2)2

 

+ C.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

(sin x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6

 

 

 

 

 

1)3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7.

Вычислим

 

 

 

 

 

 

 

sin 2x

 

 

 

 

 

 

dx.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

21 + 16 cos x − 4 sin2 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

138

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Подынтегральная функция нечетная относительно sin x. Полагаем cos x = t.

 

 

sin 2x

=

 

 

 

 

 

 

 

2 cos x sin x dx

 

=

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

21 + 16 cos x − 4 sin2 x

21 + 16 cos x − 4(1 cos2 x)

 

=

 

 

 

 

 

 

2t dt

=

 

 

1

 

 

(8t + 16) 16

 

dt =

 

 

 

 

4t2 + 16t + 17

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4t2 + 16t + 17

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

(4t4 + 16t + 17)

 

 

 

 

 

 

dt

 

 

 

=

 

 

 

 

d

 

 

= 4

 

 

 

 

=

 

 

4

 

4t2 + 16t + 17

 

 

4t2 + 16t + 17

 

 

 

=

1

ln(4t2 + 16t + 17) + 4

 

 

 

dt

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

4

 

(2t + 4)2 + 1

 

 

=14 ln(4 cos2 x + 16 cos x + 17) + 2 arctg (2 cos x + 4) + C.

sin x

8.Вычислим 2 + sin x + cos x dx.

Представим числитель sin x в виде линейной комбинации знаменателя 2 + sin x + cos x, его производной и константы, т. е.

sin x = A(2 + sin x + cos x) + B(cos x − sin x) + C.

Приравняв коэффициенты перед sin x, cos x и свободные коэффициенты, получаем систему для нахождения коэффициентов A,

B и C

 

 

 

A + B = 0,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

A − B = 1,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 A + C = 0,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

1

 

 

 

 

1

 

откуда A =

 

, B =

 

, C =

 

. Поэтому

2

2

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

+ sin x + cos x dx =

 

 

 

2

139

 

 

 

 

1

 

 

 

1

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(

2 + sin x + cos x)

 

(cos x − sin x)

 

 

 

 

 

 

 

 

2

2

 

 

 

 

 

 

=

 

2

dx =

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+ sin x + cos x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

+ sin x + cos x)

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

dx

 

=

 

 

dx −

 

 

 

 

 

 

d(

 

+ sin x + cos x

 

 

 

 

+ sin x + cos x

=

2

 

2

 

 

 

2

2

2

 

 

= 2

2 ln |2 + sin x + cos x| −

2

 

 

2 + sin x + cos x .

 

 

 

 

x

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

 

 

Последний интеграл обычно вычисляют с помощью универсаль- x

ной подстановки tg 2 . Но в данном случае его можно вычислить проще. Действительно,

2 + sin x + cos x = 2

1 + cos x − 4

 

= 22 cos2

 

2

8

,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

cos2

 

 

π

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x

 

π

 

2

 

2 + sin x + cos x

= 4

 

x

 

 

 

π

 

 

= 2 tg

2

8

+ C.

1

 

 

 

 

 

 

dx

 

 

1

 

 

dx

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

x

 

 

π

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

8

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Окончательно получаем

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+ sin x + cos x dx

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

x

 

 

 

π

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

ln |2 + sin x + cos x| −

 

tg

 

 

 

+ C.

 

 

 

 

 

 

2

2

2

2

8

 

 

Задачи для самостоятельной работы

1.

 

2 sin x − cos x + 5 .

 

 

dx

3.

 

sin2 x

 

dx.

1 + sin2 x

5.

 

sin x dx

 

.

sin3 x + cos3 x

2.

 

dx

 

 

.

(2 + cos x) sin x

4.

 

a2 sin2 x + b2 cos2 x .

 

 

dx

6.

 

sin2 x − cos2 x

dx

sin4 x + cos4 x .

140

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]